Agama kołnierzasta

Zobacz również

Agama kołnierzasta (Chlamydosaurus kingii) to gatunek jaszczurki z rodziny agamowatych  (Agamidae). Jest ona jedynym przedstawicielem rodzaju Chlamydosaurus. Występuje głównie w północnej Australii i południowej Nowej Gwinei. Nazwa tego gada pochodzi od charakterystycznej, dużej fałdy skórnej wokół szyi, która zazwyczaj pozostaje złożona wzdłuż ciała. Jaszczurka ta osiąga długość do 90 cm, mierząc od głowy do końca ogona. Jej masa wynosi około 600 g. Samce są zazwyczaj większe i bardziej masywne od samic. Ubarwienie tych zwierząt waha się od szarego, po brązowe, pomarańczowo-brązowe, aż do czarnego. Frędzle natomiast mogą przybierać barwy czerwone, pomarańczowe, żółte lub białe.

Agama kołnierzasta spędza większość czasu w koronach drzew. Poluje tam na owady i inne bezkręgowce. Jaszczurka jest bardziej aktywna w porze deszczowej. Wtedy też częściej przebywa na ziemi. W okresie suchym z kolei szuka schronienia w górnych partiach drzew. Rozród odbywa się pod koniec pory suchej i na początku deszczowej. Charakterystyczna fałda na szyi służy do odstraszania drapieżników oraz do komunikacji z innymi osobnikami. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznaje ten gatunek za najmniejszej troski.

Taksonomia

Brytyjski zoolog John Edward Gray po raz pierwszy opisał agamę kołnierzastą w 1825 roku, korzystając z okazu pozyskanego przez botanika Allana Cunninghama. Cunningham zdobył ten egzemplarz w Careening Bay, u wybrzeży północno-zachodniej Australii, podczas ekspedycji HMS Mermaid, dowodzonej przez kapitana Phillipa Parkera Kinga. Nazwa rodzajowa Chlamydosaurus pochodzi od greckiego słowa „chlamydo” (χλαμύς), co oznacza „płaszcz” lub „manta”, oraz łacińskiego „saurus”, oznaczającego „jaszczurkę”. Z kolei nazwa gatunkowa kingii jest zlatynizowaną formą nazwiska King. Agama kołnierzasta jest jedynym gatunkiem w swoim rodzaju. Gatunek ten należy do rodziny agamowatych (Agamidae) oraz podrodziny Amphibolurinae.

Opis

Agama kołnierzasta osiąga długość około 90 cm. Głowa i tułów mierzą 27 cm. Waga dorosłego osobnika dochodzi do 600 g. Charakterystyczna dla tego gatunku jest duża i szeroka głowa, a także długi kark, na którym znajduje się imponujący fałd skórny – tzw. frędzel. Gatunek ten wykazuje dymorfizm płciowy. Samce są większe od samic. Skóra jaszczurki pokryta jest łuskami, które w większości pośrodku mają charakterystyczny grzebień. Łuski na grzbiecie różnią się od siebie wielkością – naprzemiennie występują małe i duże.

Frędzel, który jest cechą rozpoznawczą tego gatunku, to fałd skóry rozciągający się od głowy do karku. Może on osiągać średnicę czterokrotnie większą niż długość tułowia zwierzęcia, czyli około 30 cm. W stanie spoczynku fałd ten owija się wokół ciała niczym peleryna. Jest symetryczny i przymocowany w kształcie litery V. Jego struktura wspierana jest przez specjalne kości gnykowe. Jaszczurka rozkłada frędzel w sytuacjach zagrożenia lub podczas komunikacji z innymi osobnikami. Choć frędzel może służyć także do kamuflażu, główną jego funkcją jest odstraszanie drapieżników.

Kolorystyka tego gatunku waha się od szarości, brązu, po czerń. Samce mają ciemniejsze brzuchy. Frędzle zmieniają barwę w zależności od miejsca występowania: jaszczurki z zachodu Ord River mają czerwone frędzle, te ze wschodu – żółte lub białe, natomiast nowogwinejskie – żółte.

Zasięg występowania

Agama kołnierzasta zamieszkuje północną Australię i południową Nową Gwineę. W Australii jej zasięg obejmuje region Kimberley, Top End w Terytorium Północnym oraz Półwysep Jork w Queensland. Spotkać ją można także na okolicznych wyspach, takich jak Muralug, Badu i Moa. W Nowej Gwinei jaszczurka ta żyje w ekosystemie Trans-Fly, zarówno po stronie Papui-Nowej Gwinei, jak i Indonezji. Gatunek ten preferuje sawanny i zarośla eukaliptusowe. Agamy kołnierzaste wybierają tereny wyżynne z dobrze przepuszczalnymi glebami i zróżnicowanym drzewostanem. Unikają natomiast nizinnych obszarów porośniętych głównie drzewami herbacianymi i pandanowatymi. Agama kołnierzasta najlepiej czuje się w miejscach o mniejszym zagęszczeniu niskiej roślinności. Dzięki temu może skuteczniej wypatrywać zdobyczy z wyższych partii terenu.

Zachowanie

Agama kołnierzasta to gatunek dzienny i nadrzewny. Na drzewach spędza około 90% swojego życia. Na ziemię schodzi tylko po to, by zdobyć pożywienie, nawiązać interakcje społeczne lub przemieścić się na inne drzewo. Samce są bardziej aktywne niż samice. Średnio pokonują 69 metrów dziennie. Samice z kolei zaledwie 23 metry. W Parku Narodowym Kakadu zasięg terytorialny samców wahał się od 1,96 ha w porze suchej do 2,53 ha w porze deszczowej. Samice zajmowały mniejsze terytoria – odpowiednio 0,63 ha i 0,68 ha. Samce zaznaczają swoje terytoria, rozpościerając charakterystyczny kołnierz.

Jaszczurki te są bardziej aktywne w porze deszczowej. W tym okresie preferują mniejsze drzewa i częściej pojawiają się na ziemi. W porze suchej wybierają większe drzewa i przebywają na większych wysokościach. Nie zapadają w stan hibernacji. Potrafią jednak znacznie ograniczyć swój metabolizm – w odpowiedzi na niedobory pożywienia i wody. Temperatura ciała tego gatunek dochodzi do 40°C. Zwierzęta te korzystają z dużych drzew oraz kopców termitów jako schronienia przed pożarami lasów.

Agamy kołnierzaste żywią się głównie owadami, w tym termitami i mrówkami. Nie gardzą jednak również stawonogami. Rzadko natomiast sięgają po kręgowce. Polują z zaskoczenia. Obserwują swoją ofiarę z drzewa, a następnie szybko zeskakują, biegnąc na dwóch nogach, by schwytać ją na czterech kończynach. Zagrożone rozkładają swój frędzlowy kołnierz, aby wyglądać groźniej. W sytuacjach skrajnych uciekają przed drapieżnikami. Samce walczą o dominację, rozpościerając kołnierze i rzucając się na siebie. Samice składają jaja w płytkich jamkach. Inkubacja trwa od dwóch do czterech miesięcy. Młode osiągają dojrzałość płciową w ciągu dwóch lat. Samce żyją dłużej niż samice – do sześciu lat.

Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:


Źródło

1. https://en.wikipedia.org/wiki/Frilled_lizard [dostęp: 23.10.2024].

© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Matt. Licencja: CC BY-SA 2.0.

Zobacz również

Poprzedni artykuł
Następny artykuł

Popularne artykuły

Skip to content
facebook facebook facebook