Rak błotny zwany także rakiem stawowym, długoszczypcowym lub krawcem (Astacus (Pontastacus) leptodactylus) to duży i niezwykle istotny z gospodarczego punktu widzenia gatunek raka słodkowodnego. Naturalnie występuje we wschodniej Europie i zachodniej Azji. Najczęściej spotykany jest w wodach słodkich i słonawych regionu pontyjsko-kaspijskiego, który obejmuje m.in. dorzecza Morza Czarnego oraz rzek Dunaj, Dniepr, Don i Wołga. Można go także zobaczyć w akwenach Turcji. Od XVIII wieku zaczął rozprzestrzeniać się poza swoje pierwotne obszary występowania. W XX wieku wprowadzano go do wielu regionów z przeznaczeniem na konsumpcję. Obecnie gatunek ten można spotkać na dużą skalę w niemalże całej Europie.
Opis
Rak błotny może osiągnąć nawet 30 centymetrów długości, licząc od czubka rostrum do końca telsonu. Zazwyczaj jednak dorasta do około 15 centymetrów. Boki jego tułowia są wyjątkowo szorstkie, a ubarwienie waha się od bladożółtego po bladozielone. Charakterystyczną cechą tego gatunku są dwie pary grzebieni zaocznych, z których druga może posiadać kolce, a także wyraźny guzek na ramieniu karapaksu. Długie i wąskie szczypce raka długoszczypcowego, od których wywodzi się jego nazwa, mają szorstką powierzchnię wierzchnią. Ich spód natomiast jest w tym samym kolorze co reszta ciała. Guzek znajduje się również na nieruchomej części szczypiec. Gatunek ten można łatwo odróżnić od europejskiego raka szlachetnego (Astacus astacus). Posiada on bowiem stosunkowo cieńszym „palce” szczypiec. Naukowcy wykazali, że krawiec może być zakażony jednocześnie dwoma różnymi patogenami. W jednym z badań, przeprowadzonych przez R. Salighehzadeha, stwierdzono, że zebrane okazy raka błotnego były zainfekowane w tym samym czasie dwoma szkodnikami – Aeromonas hydrophila oraz Fusarium solani.
Ekologia
Rak błotny, mimo swoich imponujących rozmiarów, jest stosunkowo łagodny – zwłaszcza samce o dużych szczypcach. Skorupiaki te preferują spokojne wody słodkie i słonawe, takie jak jeziora, laguny i kanały. Spotkać je można również w rzekach o wolnym nurcie. Gatunek ten został sklasyfikowany przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody (IUCN) jako gatunek najmniejszej troski (Least Concern). Oznacza to, że nie jest obecnie zagrożony wyginięciem.
Dymorfizm płciowy
Samce raka długoszczypcowego zazwyczaj są większe od samic. Mają też inaczej zbudowane odnóża odwłokowe. Związane to jest z przekazywaniem przez nich nasienia. Rozróżnienie płci u krawców jest stosunkowo proste, ponieważ widoczne są wyraźne różnice w budowie zewnętrznej. Najbardziej charakterystyczną cechą jest budowa wspomnianych wyżej odnóży odwłokowych. U samców dwie pierwsze pary odnóży są skręcone i przypominają rynienki. U samic natomiast pierwsza para odnóży odwłokowych albo nie występuje wcale, albo jest krótsza i wygląda jak małe pręciki. Druga para z kolei jest podobna do kolejnych odnóży.
Innym kluczowym wskaźnikiem jest położenie otworów płciowych. U samców znajdują się one u podstawy piątej pary odnóży chodowych, podczas gdy u samic są widoczne u podstawy trzeciej pary. Oprócz wymienionych cech, pozwalających bezspornie rozróżnić płeć tych skorupiaków, znaleźć można szereg innych różnic w ich wyglądzie zewnętrznym, które również pozwalają na określenie płci. Samice mają mniejsze i delikatniejsze szczypce oraz nieco szerszy odwłok, który jest bardziej rozstawiony na boki. Szerszy odwłok u samic pełni funkcję komory lęgowej. To właśnie tam samice noszą jaja przyczepione do rozgałęzionych, strzępiastych odnóży. Dodatkowym, bezspornym wskaźnikiem płci jest obecność jaj pod odwłokiem w okresie ich rozwoju. Jednoznacznie wskazuje to na samicę.
Występowanie
Rak długoszczypcowy pierwotnie zamieszkiwał zlewiska Morza Czarnego i Kaspijskiego. Do Europy Zachodniej dotarł w XVIII wieku za sprawą sztucznych kanałów, które połączyły Wołgę z dopływami Dźwiny, a następnie z rzekami wpadającymi do jezior Onega i Ładoga. Z tych obszarów rozprzestrzenił się na zlewisko Morza Bałtyckiego. Obecnie jest to najpowszechniej występujący gatunek raka w Europie.
Zagrożenia i ochrona
W Polsce rak długoszczypcowy objęty jest częściową ochroną gatunkową, podobnie jak rak szlachetny. Krawiec figuruje w czerwonej księdze zwierząt: Bezkręgowce. Oba te rodzime gatunki są stopniowo wypierane przez introdukowane raki pręgowate i sygnałowe, które zdominowały wiele lokalnych siedlisk. Inwazyjne gatunki stanowią poważne zagrożenie dla populacji raków w Polsce, co zwiększa potrzebę ich ochrony.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Abudefduf vaigiensis
- Dzięcioł zielony
- Sen króla Nabuchodonozora, czyli jak historia potwierdza Pismo Święte
- Czy UFO naprawdę istnieje? – cz. 1: Przegląd przypadków
- Czy UFO naprawdę istnieje? – część 2: Siły stojące za zjawiskiem
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Pontastacus_leptodactylus [dostęp: 21.10.2024].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Wikimedia Commons: CC BY-SA 3.0.
