Chmury na Wenus to głównie woda?

Dotychczas myśleliśmy, że chmury na Wenus są zbudowane głównie z kwasu siarkowego. Okazuje się, że ich główny składnik jest o wiele bardziej przyjazny życiu.

Naukowcy nie przestają poszukiwać życia w Kosmosie. Jakiś czas temu furorę w mediach wywołała informacja, że w atmosferze Wenus znaleziono fosfinę (PH₃). Na Ziemi gaz ten jest wytwarzany przede wszystkim przez organizmy żywe. Stąd pojawiła się nadzieja, że w wenusjańskiej atmosferze mogą występować obce mikroorganizmy. Nie szkodzi, że fosfina znajduje się również w atmosferze Jowisza i Saturna, gdzie nikt nie spodziewa się znaleźć życia. Ponadto dosłownie kilka dni temu pojawiły się wiadomości, że fosfinę znaleziono na brązowym karle Wolf 1130C¹. Co ciekawe, później znalezisko na Wenus zostało zdementowane, gdyż naukowcy najwyraźniej dokonali błędnego odczytu danych².

Trudno zatem mówić, że w atmosferze tej planety kwitnie życie. W końcu jest to bardzo gorący świat z bardzo gęstą atmosferą, złożoną prawie w całości z dwutlenku węgla CO₂ (podobnie jak bardzo rzadka atmosfera Marsa), której ciśnienie sięga aż 92 atmosfer ziemskich. Z planetą Wenus kojarzymy często kwas siarkowy H₂SO₄, choć występuje tam tylko w ilościach 150 ppm (lub 0,015%). Kwas siarkowy miał być głównym budulcem chmur na tej planecie. A przynajmniej tak dotychczas sądziliśmy. Jednak najnowsze badanie wykazało, że są one zbudowane głównie… z wody.

NASA znajduje dużo wody na Wenus

Odkrył to zespół naukowy NASA, który ponownie przyjrzał się danym zebranym przez sondy Pioneer Venus 1 i 2. Obie zostały wystrzelone w 1978 roku, aby zbadały powierzchnię i atmosferę planety. Gdy opadały w atmosferze, przelatywały również przez chmury na wysokości ok. 50-70 km. To powodowało, że wloty instrumentów na ich pokładzie zatykały się aerozolami (wcześniejsi naukowcy musieli uznać to za błąd pomiarowy). Dowodem na to jest drastyczny, ale chwilowy spadek detekcji CO₂. Co ciekawe, na wysokości ok. 50 km panują warunki atmosferyczne nieco przypominające ziemskie. Ciśnienie atmosferyczne jest tam zbliżone do ziemskiego na poziomie morza, a temperatura wynosi około 75°C.

Obie sondy były wyposażone w szereg instrumentów badawczych. Należały do nich m.in. spektrometr mas neutralnych (Large Probe Neutral Mass Spectrometer, LNMS) i chromatograf gazowy (Large Probe Gas Chromatograph, LGC). Zebrały one aerozole, które następnie, w wyniku dalszego opadania sond na powierzchnię i wzrostu temperatury, uległy rozkładowi. LNMS zawierał m.in. tlenek siarki SO₂, wodę i tlen, a także tlenek żelaza Fe₂O₃ i siarczan magnezu MgSO₄. Podobnie LGC zawierał głównie SO₂, H₂O i O₂. Teraz naukowcy nie uznali tych danych za błąd pomiarowy i postanowili przyjrzeć się im bliżej³.

Woda, kwas siarkowy, siarczan żelaza – w tej kolejności

Analiza wykazała, że instrumenty pokładowe zebrały głównie uwodnione siarczany, takie jak siarczan żelaza (III) Fe₂(SO₄)₃·H₂O lub siarczan magnezu MgSO₄·H₂O. Skoki zawartości wody odnotowano głównie przy temperaturach 185°C i 414°C. Stało się tak, ponieważ w wyniku opadania sond i wzrostu temperatury zebrane przez nie siarczany uwolniły cząsteczki wody. Oczywiście instrumenty zebrały także kwas siarkowy, który został rozbity w temperaturze 215°C na tlenek siarki, tlen i również wodę. Ponadto zebrały one także samą wolną parę wodną, choć w niewielkich ilościach. Już wcześniej było jasne, że para wodna występuje w atmosferze wenusjańskiej.

Naukowcy byli jednak bardzo zaskoczeni tym, ile wody zebrały sondy. Gdy policzyli masę zebranych przez instrumenty aerozoli, okazało się, że woda stanowi aż 62 ± 8% tej masy. Następnym w kolejności aerozolem był kwas siarkowy, którego ilość wynosi 22 ± 4%. Z kolei siarczan żelaza (III) to 16 ± 3%. A więc chmury na Wenus nie składają się głównie z kwasu siarkowego, jak dotychczas myślano, ale właśnie z wody! Z zastrzeżeniem jednak, że chodzi o wodę w postaci hydratów, czyli uwodnionych siarczanów, a nie w postaci pary wodnej.

Dlaczego zatem dotychczas uważaliśmy, że chmury na Wenus to głównie kwas siarkowy? Rozbieżność wynika z faktu, że wcześniej dokonano zdalnych pomiarów chmur na Wenus. Instrumenty zdalne nie były w stanie wykryć związanych w siarczanach cząsteczek wody, wykryły jedynie wolne cząsteczki pary wodnej. Obecna analiza aerozoli zebranych przez obie sondy wyjaśniła tę rozbieżność⁴.

Woda na innych ciałach Układu Słonecznego

Odkrycie jest o tyle znaczące, że może rozbudzić w naukowcach nowe pokłady zainteresowania istnieniem obcego życia na Wenus. Dotychczas śladów życia szukano przede wszystkim na Marsie, który wydaje się zdecydowanie bardziej przyjaznym kandydatem. Występuje tam woda głównie w postaci stałej, czyli lodu, zwłaszcza w czapach polarnych. Naukowcy podejrzewają również, że w pewnych warunkach, okresowo, część lodu może zamieniać się w ciekłą wodę⁵. Niedawno udało się także znaleźć duży rezerwuar wody w skorupie zewnętrznej Marsa⁶. Innym kandydatem na życie pozaziemskie jest Europa, księżyc Jowisza, lodowy świat, który pod grubą powierzchnią lodu skrywa ocean ciekłej wody.

H₂O w jakiejkolwiek postaci znaleziono również na wielu innych ciałach niebieskich Układu Słonecznego, włącznie z naszym Księżycem, księżycami Jowisza i Saturna, a także pod gazową powierzchnią Urana i Neptuna. Także Jowisz i Saturn zawierają śladowe ilości pary wodnej, podobnie jak myślano o Wenus. Teraz okazuje się, że chmury wenusjańskie są zbudowane głównie z H₂O, choćby w postaci uwięzionej. Wygląda więc na to, że cały Układ Słoneczny jest pełen wody, a zatem podobnie może być z planetami krążącymi wokół innych gwiazd.

Życie nie powstaje samo z siebie

Możemy sobie teraz pomyśleć, że gdzie ciekła woda, tam szansa na życie pozaziemskie. Ale to nie działa w ten sposób. Ciekła woda to tylko jeden z szeregu składników i warunków, jakie są potrzebne, aby na danej planecie pojawiło się życie.

Ponadto życie nie może powstać samoistnie, ponieważ nawet najprostsza komórka biologiczna jest tworem zbyt skomplikowanym. Dlatego niektórzy naukowcy uważają, że życie zostało celowo zaprojektowane, choć nauka nie jest w stanie powiedzieć, przez kogo dokładnie⁷. Wszystko jednak wskazuje na to, że tym kimś jest Bóg, który objawił się nam na kartach Pisma Świętego, począwszy od Księgi Rodzaju. Stworzył On nie tylko życie, ale także cały Kosmos, włącznie z Ziemią i innymi planetami, na których dziś znajdujemy wodę⁸.

Czy planeta Wenus miała kiedyś ocean?

Skąd jednak woda na innych planetach, w tym na Wenus? Wiemy, że Mars posiada ukształtowanie terenu sugerujące, że dawniej był tam ciekły ocean. To natomiast wymagało odpowiedniego ciśnienia atmosferycznego i temperatury. A zatem Mars mógł dawniej być bardziej przyjazny życiu. Niektórzy naukowcy uważają, że podobnie było z planetą Wenus⁹. Co prawda ukształtowanie jej powierzchni nie zdradza cech wskazujących na istnienie ciekłego oceanu, jak w przypadku Marsa. Mogły one jednak zniknąć z powodu aktywności wulkanicznej, a także erozji, zwłaszcza w tak gęstej atmosferze. Woda występująca dziś w chmurach może być pozostałością po tym dawnym oceanie.

Naukowcy uważają, że obie planety mogły mieć ocean jedynie na krótko po powstaniu Układu Słonecznego 4,5 miliarda lat temu. Uważają również, że utrata warunków sprzyjających życiu na tych planetach trwała miliony lat. Czy to jednak możliwe, aby obie planety, Wenus i Mars, miały ocean w tym samym czasie, gdy Ziemia jeszcze go nie miała? Jeśli o wiele bliższa Słońcu Wenus miała ocean, to jak Mars znajdujący się znacznie dalej od Słońca też mógł go mieć? Dylemat ten znany jest jako paradoks młodego, słabego Słońca i skutecznie kwestionuje naturalistyczne przyczyny powstania Układu Słonecznego¹⁰.

Woda na Wenus w świetle Księgi Rodzaju

Wszystko wygląda inaczej, gdy powstanie Układu Słonecznego wyjaśnia teoria stworzenia świata według słów z Księgi Rodzaju. Jeśli Bóg stworzył cały Wszechświat zaledwie kilka tysięcy lat temu, to mógł On stworzyć planety Wenus i Mars już przyjaznymi dla życia i gotowymi do zasiedlenia przez rośliny, zwierzęta i człowieka. Możliwe też, że jeszcze nie nadawały się do zamieszkania. Wtedy najpierw potrzebne byłyby gatunki pionierskie, takie jak porosty i mchy, zanim zostałyby wprowadzone bardziej wymagające rośliny. W ten sposób obie planety z czasem uległyby terraformacji.

A dlaczego dziś Wenus i Mars nie nadają się do życia? Najwyraźniej musiał nastąpić jakiś szczególny moment, kiedy utraciły dobre warunki do rozwoju życia. Tym momentem mógł być potop Noego, który być może dotknął nie tylko Ziemi, ale był częścią szerszej katastrofy kosmicznej¹¹.

Woda na Wenus – zakończenie

Jeśli wierzyć Biblii, to Bóg nie stworzył niczego przypadkiem. Wszelkie życie potrzebuje wody, aby przeżyć i się rozwijać. Dzisiaj wodę znajdujemy nie tylko na Ziemi, ale również na innych planetach, włącznie z Wenus. Jednak podczas gdy ewolucjoniści zmagają się z paradoksem młodego, słabego Słońca sprzed 4 miliardów lat, które miało pozwolić na istnienie oceanów jednocześnie na Wenus i Marsie (ale nie na Ziemi), to zwolennicy teorii stworzenia mogą bez większych kłopotów powoływać się na historię stworzenia opisaną w Księdze Rodzaju.

Polecamy również poniższe artykuły:

• Życie na Wenus NIE odnalezione
• Paradoks młodego, słabego Słońca
• Paradoks Fermiego, czyli gdzie oni są?
• Planety w kosmosie – dlaczego Bóg stworzył ich tak wiele?

Przypisy

1. Wykryto fosfinę na brązowym karle, Nauka w Polsce, 03.10.2025, https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C109860%2Cwykryto-fosfine-na-brazowym-karle.html [dostęp: 10.10.2025].
2. K. Ham, Life—Discovered on Venus! Wait . . . Not Anymore!, Answers in Genesis, 26.10.2020, https://answersingenesis.org/astronomy/alien-life/life-discovered-on-venus-not-anymore/ [dostęp: 10.10.2025].
3. R. Mogul, S. S. Limaye et al., Re-Analysis of Pioneer Venus Data: Water, Iron Sulfate, and Sulfuric Acid are Major Components in Venus’ Aerosols, JGR Planets, 130(9), 09.2025, https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1029/2024JE008582 [dostęp: 10.10.2025].
4. A. Grzmiel, Chmury na Wenus składają się głównie z wody. To odkrycie wiele zmienia, WP Tech, 06.10.2025, https://tech.wp.pl/chmury-na-wenus-skladaja-sie-glownie-z-wody-to-odkrycie-wiele-zmienia,7207856791108480a [dostęp: 10.10.2025].
5. Water, NASA Mars Education at Arizona State University, https://marsed.asu.edu/mep/water [dostęp: 10.10.2025].
6. V. Gill, Reservoir of liquid water found deep in Martian rocks, BBC, 12.08.2024, https://www.bbc.com/news/articles/czxl849j77ko [dostęp: 10.10.2025].
7. C. Luskin, Why Doesn’t Intelligent Design Identify the Designer?, Science & Culture, 30.06.2015, https://scienceandculture.com/2015/06/why_doesnt_inte/ [dostęp: 10.10.2025].
8. Księga Rodzaju 1,1-31.
9. R. Irion, A Long-Lived Ocean on Venus?, Science, 09.09.2003, https://www.science.org/content/article/long-lived-ocean-venus [dostęp: 10.10.2025].
10. D. R. Faulkner, The young faint Sun paradox and the age of the solar system, Journal of Creation,  15(2), 08.2001, s. 3-4, https://creation.com/the-young-faint-sun-paradox-and-the-age-of-the-solar-system [dostęp: 10.10.2025].
11. R. Samec, Mars—The Other Blue Planet?, Answers in Genesis, 01.04.2015, https://answersingenesis.org/astronomy/mars/mars-other-blue-planet/ [dostęp: 10.10.2025].

© Źródło zdjęcia głównego: Canva.