Sójka zwyczajna (Garrulus glandarius), znana też jako sójka lub sójka żołędziówka, jest gatunkiem ptaka zaliczanego do rodziny krukowatych (Corvidae). Zwierzę można rozpoznać po różowo-brązowym umaszczeniu i czarnej smudze w okolicach jasnego gardła. Inną charakterystyczną cechą przedstawiciela gatunku jest zlokalizowana w górnej części plamka w jasnoniebieskim kolorze. Zasięg naturalnego występowania zwierzęcia rozciąga się w pasie od zachodniej Europy i północno-zachodniej Afryki po wschodnią i południowo-wschodnią Azję oraz Półwysep Indyjski.
Taksonomia i systematyka
Pierwszy naukowy opis sójki zwyczajnej powstał w 1758 roku. Został on przygotowany i opublikowany przez szwedzkiego badacza Karola Linneusza w dziesiątym wydaniu dzieła Systema Naturae. Przyrodnik określił charakteryzowany okaz łacińskim mianem Corvus glandarius. Za typowe miejsce występowania sójki uznano Europę, a dokładnie Szwecję. Sójka zwyczajna zalicza się do gatunków reprezentujących rodzaj Garrulus. Na konieczność jego wydzielenia wskazał francuski zoolog Mathurin Jacques Brisson.
W obrębie gatunku wydzielono 8 grup rasowych. W ich skład wchodzą łącznie 33 podgatunki ptaka. Wśród tych grup wymienia się:
- Grupę nominatywną (dziewięć ras żyjących w Europie) – charakterystyczną cechą tych ptaków jest prążkowana korona.
- Grupę cervicalis (trzy rasy zamieszkujące północne rejony Afryki) – obejmuje ptaki odznaczające się rudawym karkiem, szarym grzbietem oraz bladymi śladami na bokach głowy.
- Grupę atricapillus (cztery rasy występujące na Bliskim Wschodzie, Krymie i w Turcji) – złożoną z ptaków z czarną koroną o jednolicie ubarwionym karku i grzbiecie.
- Grupę hyrcanus (zasiedlającą mieszane lasy Hyrcanii nad Morzem Kaspijskim w Iranie) – w jej skład wchodzą małe ptaki, z czarną przednią i prążkowaną tylną koroną.
- Grupę brandtii (cztery rasy żyjące na Syberii i w północnej Japonii) – składającą się z ptaków mających czerwoną głowę i szary grzbiet.
- Grupę leucotis (dwie rasy zamieszkujące południowo-wschodnią Azję) – obejmuje ptaki mające białą przednią i czarną tylną koronę.
- Grupę bispecularis (sześć ras występujących w regionie Himalajów) – reprezentowaną przez ptaki z rudawą koroną i bez białej plamy na skrzydle.
- Grupę japonicus (cztery rasy zasiedlające południowe wyspy Japonii) – złożoną z ptaków z dużą białą plamą na skrzydle.
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) oraz BirdLife International dokonała podziału gatunku sójki żołędziówki na dwa osobne gatunki. Organizacje te wyodrębniły sójkę białolicą (Garrulus leucotis), a także sójkę himalajską (Garrulus bispecularis).
Opis sójki zwyczajnej
Sójka zwyczajna odznacza się relatywnie niewielkimi rozmiarami ciała. Ptak zwykle dorasta do około 34-35 cm długości przy rozpiętości skrzydeł na poziomie od 52 do 58 cm. Przedstawiciele podgatunku nominatywnego wyróżniają się jasnobrązowym upierzeniem, które stopniowo przechodzi w różowawy odcień. Po obu stronach białego gardła można dostrzec charakterystyczną ciemną smugę. Wierzch głowy pokrywają natomiast pióra z ciemnymi prążkami. Zawias ogona jest biały. Skrzydła zdobią czarne i białe paski oraz jasnoniebieska plama. Ogon sójki porastają czarne pióra.
Głos
Sójki żołędziówki emitują nieprzyjemne, ostre odgłosy odbierane jako zgrzyt. Służą one ptakom do wzajemnej komunikacji i ostrzegania przed zbliżającym się niebezpieczeństwem. Wydawane przez sójki żołędziówki dźwięki często do złudzenia przypominają odgłosy charakterystyczne dla jastrzębi czy myszołowów zwyczajnych. Przedstawiciele gatunku Garrulus glandarius wykazują skłonności do naśladowania odgłosów reprezentantów innych gatunków ptaków.
Występowanie i siedlisko
Sójki najczęściej można spotkać w lasach mieszanych. Najchętniej przebywają w pobliżu dębów. Wykazują też skłonności do gromadzenia żołędzi. W ostatnim czasie ptaki te coraz częściej są obserwowane na terenach miejskich. Na ten stan rzeczy wpływa przede wszystkim utrata naturalnych siedlisk na skutek wylesiania terenów. Sójki żołędziówki biorą aktywny udział w rozprzestrzenianiu się obszarów porośniętych przez dęby. Roznoszą one bowiem nasiona tych drzew.
Zachowanie i ekologia
Sójki zwyczajne z reguły stają się zdolne do rozrodu po ukończeniu drugiego roku życia. Niektóre osobniki osiągają jednak wcześniej dojrzałość płciową. Gniazda zazwyczaj umieszczone są na rozwidleniach gałęzi na wysokości około 2 metrów nad ziemią. Ich budową zajmują się oboje rodzice. Za materiał budulcowy służą im patyki. Dno gniazda zwykle wyścielone jest mchem, gałązkami oraz trawą. Samica składa jaja w odstępach jednodniowych. Jeden lęg zwykle składa się z od 3 do 6 jaj.
Dieta sójek zwyczajnych
Sójka żołędziówka żeruje zarówno na ziemi, jak i w koronach drzew. W skład ich diety wchodzą owady, nietoperze, gryzonie oraz niewielkie ptaki i ich jaja. Chętnie spożywają także owoce jarzębiny i jeżyny, jak również nasiona dębów i buków. Ptaki wykazują tendencje do gromadzenia zapasów nasion drzew na zimę.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Zaganiacz zwyczajny
- Zebrasoma żaglopłetwa
- Kaniony – pamiątki po biblijnym potopie
- Moralne konsekwencje darwinizmu
- Istnienie roślin przed powstaniem światła słonecznego – czy biblijny opis stworzenia jest nieścisły?
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Eurasian_jay [dostęp: 15.01.2025]
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: I, Luc Viatour. Licencja: CC BY-SA 3.0.
