Pingwin równikowy (Spheniscus mendiculus) to gatunek endemiczny Wysp Galapagos, należących do Ekwadoru. Jest jedynym pingwinem występującym na północ od równika. Najliczniej zasiedla wyspę Fernandina oraz zachodnie wybrzeże Isabela. Należy do grupy tzw. pingwinów przepasanych, których pozostałe gatunki żyją głównie u wybrzeży Afryki i Ameryki Południowej. Ma czarne upierzenie na grzbiecie, płetwach i głowie, białe podbrzusze oraz charakterystyczny pas ciągnący się od oczu w dół szyi. Tworzy monogamiczne pary. Rozmnaża się przez cały rok. Ze względu na brak miękkiego podłoża gniazda zakłada w skalnych szczelinach i grotach, które chronią przed drapieżnikami i trudnymi warunkami. Na wolności może dożyć 20 lat. Gatunek jest zagrożony wyginięciem m.in. wskutek zmian klimatu.
Opis
Pingwin równikowy osiąga średnio 48–50 centymetrów wysokości. Waży od 2 do 4 kilogramów. Czyni go to drugim najmniejszym gatunkiem pingwina – po pingwinku małym. Samice są zazwyczaj mniejsze od samców. Czarna głowa z białą obwódką biegnącą od tyłu oka, wokół czarnych pokryw usznych i podbródka, aż do połączenia na gardle nadaje mu charakterystycznego wyglądu. Górna część dzioba jest czarna, a dolna stopniowo przechodzi w różowy odcień. Na piersi widoczne są dwa czarne pasy łączące się z upierzeniem na grzbiecie. Dolny pas schodzi po bokach ciała aż do ud. Młode osobniki wyróżniają się jednolicie ciemną głową o nieco szarawym odcieniu po bokach i na podbródku oraz brakiem pasów na piersi.
Historia pingwinów równikowych
Wiele lat temu prąd Humboldta prawdopodobnie przeniósł pingwiny z wybrzeży Ameryki Południowej na Wyspy Galapagos, gdzie w izolacji powstał odrębny gatunek. Tereny te oferowały zimne, bogate w składniki odżywcze wody, zapewniające obfite źródło pożywienia. Sprzyjało to przetrwaniu i rozmnażaniu ptaków. Na przestrzeni lat pingwiny wykształciły cechy przystosowawcze pozwalające im funkcjonować w specyficznej niszy ekologicznej i dobrze się w niej rozwijać. Obecnie należą do najmniejszych przedstawicieli swojego rodzaju.
Zasięg występowania
Aż 90 procent populacji pingwina równikowego zamieszkuje wyspę Fernandina oraz zachodnie wybrzeże Isabela, w zachodniej części archipelagu. Niewielkie kolonie występują także na Santiago, Bartolomé, północnym krańcu Santa Cruz oraz na Floreanie. Co ciekawe, północny skraj wyspy Isabela przecina równik. Sprawia to, że część populacji żyje na półkuli północnej. To jedyne pingwiny na świecie występujące w tym rejonie.
Pingwin równikowy – zachowanie
Pingwiny równikowe występują wyłącznie na Wyspach Galapagos. Dzień spędzają, żerując w chłodnych wodach prądu Cromwella. Nocą wracają na ląd. Żywią się głównie drobnymi rybami ławicowymi – takimi jak cefale, sardynki, szprotki i sardele. Sporadycznie zjadają także skorupiaki. Odgrywają istotną rolę w regulowaniu populacji morskich gatunków, którymi się pożywiają. Same stanowią pokarm dla rekinów i wielorybów. Zwykle przemieszczają się jedynie kilka kilometrów od miejsc lęgowych.
Temperatura powietrza na Galapagos utrzymuje się w granicach 15–28 °C. W latach zjawiska El Niño pingwiny rezygnują z rozrodu. Spadek liczby ryb czyni wychowanie młodych zbyt ryzykownym. Szanse przeżycia dorosłych spadają wtedy drastycznie. Szczególnie dotkliwe skutki przyniósł El Niño w latach 1982–1983. Populacja zmniejszyła się wówczas aż o 77 procent. Lęgi ptaki podejmują zwykle wtedy, gdy temperatura powierzchni morza spada poniżej 25 °C. Silne, tropikalne słońce jest dla nich poważnym wyzwaniem. Najskuteczniej chłodzą się w wodzie. Na lądzie stosują dodatkowe strategie – rozkładają płetwy i pochylają się, by zacienić stopy, które ze względu na bogate unaczynienie i brak izolacji szybko oddają ciepło. Jaja i pisklęta chronią przed słońcem, ukrywając je głęboko w szczelinach skalnych.
Opływowe ciało i skrzydła przekształcone w płetwy zapewniają pingwinom dużą zwrotność w wodzie. Czarno-białe upierzenie pomaga zarówno w regulacji temperatury, jak i kamuflażu. Wulkaniczny krajobraz wysp oferuje liczne chłodne, zacienione groty lawowe. Stwarzają one idealne warunki do rozrodu i wychowu młodych. Połączenie cech fizycznych i zachowań czyni pingwina równikowego wyjątkowo dobrze przystosowanym do wymagającego środowiska wybrzeży Galapagos.
Rozmnażanie
Pingwiny równikowe są monogamiczne. Każda para łączy się na całe życie. Na świecie żyje około tysiąca par lęgowych, a ich rozmnażanie jest silnie uzależnione od warunków klimatycznych. W latach El Niño ptaki często rezygnują z rozrodu z powodu niedoboru pożywienia. Zaloty obejmują m.in. „pojedynki” dziobami, dotykanie się płetwami oraz wzajemne czyszczenie piór. Po ich zakończeniu para buduje gniazdo. Najczęściej ma to miejsce między majem a lipcem, kiedy warunki klimatyczne i dostępność ryb są najlepsze. Gniazda powstają w odległości do 50 metrów od brzegu, zwykle w jaskiniach lub szczelinach skalnych, gdzie jaja są chronione przed palącym słońcem. Pingwiny równikowe w okresie inkubacji preferują temperaturę wody 17–22 °C. Powyżej 25 °C lęgi zazwyczaj kończą się niepowodzeniem. Samica składa jedno lub dwa jaja. Przez 38–40 dni wysiadują je oboje rodzice.
Podczas inkubacji i wychowu piskląt jedno z dorosłych zawsze pozostaje w gnieździe, a drugie może zniknąć na kilka dni w poszukiwaniu pożywienia. Zazwyczaj para odchowuje tylko jedno młode. Pingwiny równikowe pierzą się przed przystąpieniem do lęgów. Są jedynym gatunkiem pingwinów, który robi to dwa razy w roku. Proces ten trwa do 15 dni. Zmienny dostęp do pożywienia w rejonie Galapagos sprawia, że ptaki nie mogą sobie pozwolić na pierzenie w okresie wychowu piskląt. W przypadku niedoboru ryb mogą całkowicie porzucić gniazdo.
Pisklęta usamodzielniają się po 60–65 dniach. Tuż po wykluciu mają puchowe pióra. Dopiero po upływie miesiąca zastępuje je upierzenie młodociane – ciemnobrązowe lub szare na grzbiecie i białe od spodu. Pełni ono przede wszystkim funkcję ochrony przed słońcem, a nie przed chłodem. Pierwszy udany rozród pingwinów równikowych w warunkach hodowlanych przeprowadził bermudzki przyrodnik Louis L. Mowbray.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Pingwin przylądkowy – pingwin toniec
- Pingwin mały
- Wirus RSV – wszystko, co powinniśmy o nim wiedzieć
- Dokąd odlatuje bocian oraz inne ciekawostki o bocianach
- Świątynie i ofiary w Biblii – cz. 3: Świątynia Jerozolimska
Źródło:
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Galapagos_penguin [dostęp: 14.08.2025]
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Charles J. Sharp. Licencja: CC BY-SA 3.0.
