Pingwin mały (Eudyptula minor) to najmniejszy przedstawiciel rodziny pingwinów. Pochodzi z Nowej Zelandii. Ze względu na łupkowoniebieskie upierzenie nazywany jest potocznie „pingwinem wróżką”, „małym pingwinem niebieskim” lub „niebieskim pingwinem”, a w języku Māori – kororā. Gatunek zamieszkuje wody przybrzeżne i nerytyczne. W ciągu dnia poluje w pod wodą, a o zmroku wraca do lęgowych norek na lądzie. To jedyny pingwin, który na stałym lądzie prowadzi nocny tryb życia. Pióra pingwina małego są wyjątkowo bogate w melanosomy. Zwiększa to ich odporność na wodę i nadaje im charakterystyczną niebieską barwę.
Taksonomia
Pingwin mały został po raz pierwszy opisany w 1781 roku przez niemieckiego przyrodnika Johanna Reinholda Forstera. Znanych jest kilka jego podgatunków. Ich klasyfikacja wciąż budzi jednak spory. Holotypy E. m. variabilis oraz Eudyptula minor chathamensis znajdują się w zbiorach Muzeum Nowej Zelandii Te Papa Tongarewa. Podgatunek E. m. albosignata, nazywany pingwinem białoskrzydłym, jest obecnie uznawany przez większość taksonomów za odmianę barwną lub podgatunek pingwina małego. Przez wiele lat populacje z Nowej Zelandii i Australii klasyfikowano wspólnie jako Eudyptula minor. Analiza mtDNA z 2002 roku wykazała jednak istnienie dwóch wyraźnych kładów. Pierwszy obejmuje pingwiny małe z północnej wyspy Nowej Zelandii, Cieśniny Cooka i Wysp Chatham oraz pingwina białoskrzydłego, a drugi – populacje z Australii i regionu Otago w Nowej Zelandii. W 2016 roku populacja australijska została opisana jako odrębny gatunek – Eudyptula novaehollandiae. E. minor występuje obecnie wyłącznie w Nowej Zelandii, a E. novaehollandiae – w Australii i Otago. Badania z 2019 roku potwierdziły zasadność rozróżnienia tych dwóch gatunków. W ocenie IUCN dotyczącej pingwina małego oba taksony – Eudyptula minor i Eudyptula novaehollandiae – są stosowane zamiennie przy określaniu lokalizacji. Uznaje się je za dwa genetycznie odrębne klady w obrębie jednego gatunku.
Opis pingwina małego
Skrzydła przedstawicieli rodzaju Eudyptula przekształciły się w płetwy, które służą ptakom do pływania. Dorosłe osobniki osiągają zazwyczaj od 30 do 33 centymetrów wysokości. Ważą średnio 1,5 kilograma. Głowa oraz górne partie ciała mają niebieskie zabarwienie. Okolice uszu w odcieniu łupkowoszarym przechodzą w białe partie od podbródka po brzuch. Płetwy są niebieskie, dziób ciemnoszary lub czarny, o długości 3–4 centymetry, tęczówki jasnosrebrzyste, niebieskoszare lub orzechowe. Stopy mają różową górną część, czarne podeszwy i błony pławne. Młode osobniki wyróżniają się krótszym dziobem i jaśniejszym upierzeniem na grzbiecie.
Średnia długość życia tych ptaków wynosi około 6,5 roku. Badania prowadzone metodą obrączkowania płetw wykazały, że w wyjątkowych przypadkach w warunkach niewoli mogą dożywać nawet 25 lat. Pingwin mały nie ma intensywnie błękitnych piór, które wyróżniają Eudyptula novaehollandiae. Różnice widać również w wokalizacji. Na wyspie Tiritiri Matangi w Nowej Zelandii pingwiny wydają inne dźwięki niż ich australijscy krewni z Oamaru. Samice chętniej reagują na lokalne odgłosy samców z własnej linii.
Zaobserwowano także odmienne zachowania. Ułatwiają one odróżnienie obu gatunków. Australijska linia po zmierzchu wypływa w dużych grupach i wspólnie wraca na ląd, maszerując brzegiem w stronę gniazd. Może to być strategia unikania drapieżników, polegająca na przemieszczaniu się w zwartej grupie. U pingwinów nowozelandzkich taki zwyczaj nie występuje. Pingwiny małe dopiero niedawno zetknęły się bowiem z lądowymi drapieżnikami kręgowymi, podczas gdy Eudyptula novaehollandiae musiały mierzyć się z mięsożernymi torbaczami od znacznie dłuższego czasu.
Zasięg występowania i siedlisko
Pingwin mały gniazduje wzdłuż większości wybrzeża Nowej Zelandii, w tym na Wyspach Chatham. Pisklęta wychowywane są w gniazdach ulokowanych w norach nad brzegiem morza, kopanych zarówno przez same ptaki, jak i inne zwierzęta. Gatunek nie występuje w regionie Otago na wschodnim wybrzeżu Wyspy Południowej. Na tych terenach żyje australijski Eudyptula novaehollandiae. Ten ostatni pierwotnie był endemitem Australii.
Poza regionem w Otago wszystkie kolonie na terenie Nowej Zelandii uważa się za należące do podgatunku pingwina małego. Większość z tych ptaków jest mniejsza i bardziej rozproszona niż liczne kolonie australijskiego gatunku. Największe i najlepiej zbadane skupiska znajdują się na wyspie Phillip oraz w Oamaru. Oba miejsca przyciągają rzesze turystów. W Nowej Zelandii liczebność i dynamika populacji pozostają słabo udokumentowane. Wiele tzw. kolonii to w rzeczywistości małe, odizolowane grupy, często liczące mniej niż 10 par lęgowych. Takie rozdrobnienie tłumaczone jest ukształtowaniem linii brzegowej, które uniemożliwia tworzenie większych skupisk. Typowym przykładem jest Kaikōura, gdzie na zaledwie 1,7% długości wybrzeża stwierdzono obecność sześciu–siedmiu niewielkich kolonii.
Pingwiny małe – dieta
Pingwiny małe żerują z jednego miejsca. Wyruszają w morze na poszukiwanie pożywienia, ale zawsze wracają do tego samego gniazda lub kolonii. Wychowanie piskląt wymaga zaangażowania obojga rodziców, którzy na zmianę wypływają na łowy, podczas gdy partner strzeże i wysiaduje jaja w tzw. fazie po opiece gniazdowej. Wyprawy te mogą trwać od 1 do nawet 10 dni w okresie inkubacji. Choć ptaki gniazdują na brzegu, polują w morzu. Żywią się m.in. drobnymi ławicowymi rybami, głowonogami, krylem i mikrozooplanktonem. Szeroki zasięg występowania w różnych siedliskach Australii i Nowej Zelandii powoduje znaczne zróżnicowanie diety. Wśród najważniejszych zdobyczy wymienia się m.in. kałamarnicę strzałkowatą, śledzia, dorsza atlantyckiego i ahuru.
Pingwiny polują, nurkując często aż do dna morskiego. Skuteczność w zdobywaniu pożywienia jest silnie zależna od wieku. Największą efektywność osiągają ptaki w średnim wieku. Umiejętności łowieckie, wymagające zarówno doświadczenia, jak i dobrej kondycji, są wówczas najbardziej rozwinięte. W koloniach na wyspie Phillip i w południowej Australii podstawowym źródłem pokarmu są sardele australijskie. Dieta może jednak ulegać rozszerzeniu. W fazie intensywnego rozwoju piskląt i produkcji jaj częściej pojawiają się w niej głowonogi i kryl. Sardela nadal pozostaje jednak kluczowym składnikiem.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Pingwin magellański
- Pełzacz leśny
- Jaki jest najbardziej jadowity wąż na świecie?
- Ludzka populacja nie ma sensu według teorii ewolucji
- Zagadka Whopper Sand
Źródło:
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Little_penguin [dostęp: 11.08.2025]
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Maria Hellstrom – Little Blue. Licencja: CC BY-SA 2.0.
