Karczownik ziemnowodny (Arvicola amphibius), znany także jako polnik ziemnowodny lub szczur wodny, jest gatunkiem gryzonia zaliczanego do rodziny chomikowatych (Cricetidae). Reprezentuje on podrodzinę karczowników (Arvicolinae). Przedstawicieli tego gatunku często porównuje się do szczurów wędrownych. Jednak od tych gryzoni odróżnia je ciemna sierść oraz owłosione łapki, ogonki i uszka. Zwierzęta żyją na ogół niecałe pół roku. Średnia przeżywalność osobników trzymanych w niewoli jest jednak pięciokrotnie wyższa.
Jak wygląd szczur wodny
Dojrzałe karczowniki ziemnowodne zwykle dorastają do około 22 cm długości. Ogon osiąga połowę długości ciała. Masa ciała przeciętnego osobnika oscyluje na poziomie od 60 do 140 g. Niekiedy jednak spotyka się znacznie większe i cięższe okazy osiągające wagę około 400 g. Osobniki o wadze powyżej 112 g na ogół mają duże szanse na przetrwanie zimy.
Miękkie i gęste futro polnika ziemnowodnego wyróżnia się ciemnobrązowym ubarwieniem. Tylko w okolicach brzucha można zauważyć jaśniejszą sierść. Ciemne ubarwienie ciała umożliwia gryzoniom łatwe wtopienie się w otoczenie.
Systematyka
Szczur wodny znany jest pod łacińską nazwą Arvicola amphibius. Niegdyś do jego określenia wykorzystywano także termin Arvicola terrestris. Nazewnictwo to odnosiło się do opisanego przez Karola Linneusza gryzonia uznawanego przez tego badacza za odrębny gatunek. Aktualnie jednak naukowcy uważają, że szwedzki przyrodnik scharakteryzował dwóch przedstawicieli tego samego gatunku. Odrębnym gatunkiem jest natomiast pochodzący południowo-zachodnich rejonów Europy gryzoń Arvicola sapidus.
Zasięg naturalnego występowania karczownika ziemnowodnego rozciąga się na rozległe tereny Europy, Rosji oraz Kazachstanu. Powszechnie spotyka się je także w Azji Zachodniej.
Siedlisko karczownika ziemnowodnego
Polniki ziemnowodne najchętniej przebywają w norach wykopanych nad brzegami rzek, strumieni i jezior. Najlepiej czują się w pobliżu wolno płynących cieków wodnych. Ich kuliste gniazda niekiedy można zaobserwować pośród trzcin. Zwykle umiejscowione są one wówczas w odległości kilkunastu centymetrów nad ziemią.
Dla szczurów wodnych żerowanie na terenach pokrytych gęstą szatą roślinną jest bardzo komfortowe. Bujna roślinność zmniejsza bowiem ryzyko stania się ofiarą drapieżnika. Karczowników wodnych nie spotyka się natomiast raczej w lasach oraz na wydeptane przez duże zwierzęta tereny.
Karczowniki ziemnowodne prowadzą samotniczy tryb życia. Wykazują wzmożoną aktywność w porze nocnej. W przeciwieństwie do wielu innych gryzoni nie zapadają w sen zimowy. W chłodniejszych miesiącach gryzonie kryją się pod śniegiem. Czasem widuje się je też na polach uprawnych i w ogrodach. Gryzonie te jako gatunek zagrożony nierzadko wprowadza się na tereny nie będące ich pierwotnym siedliskiem. Ma to miejsce m.in. w Yorkshire w Anglii.
Dieta
W skład diety szczurów wodnych wchodzą głównie trawy i inne rośliny morskie. Niekiedy żywią się też cebulkami, pąkami kwiatów, gałązkami oraz owocami roślin. Czasem wzbogacają swój jadłospis o pokarm mięsny. Preferują zwłaszcza mięso żab i kijanek. Miejsca zasiedlane przez duże populacje karczowników zimnowodnych łatwo poznać po ogromnej liczbie nor w pobliżu rzek.
Karczownik ziemnowodny – rozmnażanie
Polniki wodne rozmnażają się od wczesnej wiosny do późnej jesieni. Przychodzące na świat po trzytygodniowej ciąży mioty zazwyczaj liczą około 8 młodych. Masa ciała każdego z nich wynosi około 10 gramów. Małe gryzonie rodzą się ślepe. Zdolność widzenia pojawia się u nich po upływie 3 dni od narodzin. Matka karmi je mlekiem do momentu aż nie osiągną połowy długości ciała dorosłego szczura wodnego.
Zachowanie
Szczury wodne umieją świetnie pływać. Są niezbyt towarzyskie. Każdy osobnik ma ściśle określone terytorium, do oznaczania którego wykorzystuje własny mocz. Do tego samego celu może też posłużyć specjalna wydzielina z gruczołów bocznych.
Drapieżnictwo
Karczownikom ziemnowodnym grożą rozmaite niebezpieczeństwa. Na te zwierzęta polują m.in. lisy, koty, jastrzębie oraz sowy. Stanowią one także przysmak łasic i norek. Wyłapywanie na masową skalę polników przez drapieżniki w wieku miejscach prowadzi do zmniejszenia liczebności lokalnej populacji szczurów wodnych.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Dzięcioł kosmaty
- Burzyk szary
- Dlaczego pies się trzęsie – ciekawostki o psach
- Czy nietoperze widzą w dzień, czy w nocy, czy też może są ślepe?
- Hybryda, która nigdy nie miała powstać
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/European_water_vole [dostęp: 12.03.2025]
© Źródło zdjęcia głównego: Canva.
