Burzyk szary (Ardenna grisea) jest gatunkiem dużego ptaka zaliczanego do rodziny burzykowatych (Procellariidae). W obrębie monotypowego gatunku nie wyróżnia się żadnych podgatunków. Ptak gniazduje na morskich wybrzeżach. Poza okresem rozrodczym pozostaje zazwyczaj na pełnym morzu.
Taksonomia
Pierwszy naukowy opis burzyka szarego powstał w 1789 roku. Jego autorem był niemiecki przyrodnik Johann Friedrich Gmelin. Za sprawą rego naukowca ptak początkowo nosił łacińską nazwę Procellaria grisea. Dwanaście lat wcześniej o przedstawicielach tego gatunku wspominał również James Cook w swoich podróżniczych relacjach. Jednak nie nadał on żadnej formalnej nazwy obserwowanym ptakom. W 1785 roku angielski ornitolog John Latham wykonał opis okazu z muzeum. Jednak badacz ten również nie zaproponował żadnej nazwy dla charakteryzowanego zwierzęcia.
Na dzień dzisiejszy burzyka szarego klasyfikuje się w rodzaju Ardenna. Został on wprowadzony w 1853 roku przez Ludwiga Reichenbacha. Rodzaj ten wyodrębniono w oparciu o przeprowadzone badania filogenezy mitochondrialnego DNA. Nazwę rodzaju Ardenna użyto po raz pierwszy w 1603 roku. Zrobił to włoski przyrodnik Ulisse Aldrovandi.
Gatunek Ardenna grisea jest monotypowy. Burzyka szarego łączy bliskie pokrewieństwo z przedstawicielami gatunku Ardenna gravis. Dla obu tych ptaków charakterystyczne są czarne dzioby i krótkie ogony.
Opis burzyka szarego
Burzyki szare wyróżniają się dość dużymi rozmiarami ciała. Dorosłe osobniki zwykle osiągają długość od 40 do 51 cm przy rozpiętości skrzydeł na poziomie od 94 do 110 cm. Ich przeciętna waga to 800 gramów. W trakcie lotu skrzydła ptaków pozostają sztywne, zwierzę wykonuje stosunkowo niewiele ruchów tymi częściami ciała. Jeśli ptak przemieszcza się nisko nad wodą, końcówki skrzydeł mogą delikatnie się w niej zanurzać.
Burzyka wyróżnia ciemne upierzenie. Na pierwszy rzut oka wydaje się, że jest ono zupełnie czarne. Jednak po bliższym przyjrzeniu się widać ich ciemnobrązowy lub czekoladowy odcień. Przez spodnią stronę skrzydeł biegnie srebrzysty pas.
Burzyki szare w okresie lęgowym wykazują wzmożoną aktywność nocą. W tym czasie mogą wydawać doskonale słyszalne dźwięki przypominające swym brzmieniem pohukiwanie albo chrząkanie. Na morzu z reguły pozostają ciche. Czasem jednak emitują dźwięki mające odstraszyć potencjalnych konkurentów do pożywienia.
W obrębie Oceanu Atlantyckiego burzyki szare są jedynymi ptakami wyróżniającymi się całkowicie ciemnym upierzeniem. Niekiedy jednak błędnie utożsamia się je z burzykami balearskimi (Puffinus yelkouan mauretanicus) mającymi jaśniejsze umaszczenie. W rejonie Oceanu Spokojnego występuje wiele innych ciemnych burzyków. Obszar ten zamieszkują także najbliżsi krewni burzyka szarego, czyli Ardenna gravis. Przedstawicieli obu gatunków w praktyce trudno jest odróżnić od siebie.
Występowanie i siedlisko
Burzyki szare tworzą dwie główne populacje, które mają swoje miejsca lęgowe w zupełnie innych miejscach. Pierwsza z nich wychowuje młode w pobliżu południowego Pacyfiku. Jej siedliska można znaleźć przede wszystkim wokół południowo-wschodniej Australii, Nowej Zelandii oraz na Wyspach Auckland i Wyspie Phillip koło Wyspy Norfolk. Druga populacja zasiedla natomiast okolice północnego Atlantyku. Ptaki te budują gniazda na Wyspach Falklandzkich, Ziemi Ognistej i Tristan da Cunha. Ich okres lęgowy zaczyna się w październiku. Czas inkubacji jaj trwa około 54 dni. Pisklęta pozostają pod opieką rodziców przez około 3-4 miesiące.
Burzyki szare słyną z długich, okrężnych tras migracyjnych. Po zakończeniu okresu rozrodczego przenoszą się w kierunku północnym. Ma to miejsce w okresie między marcem a majem. Lecą wówczas wzdłuż zachodnich wybrzeży Pacyfiku i Atlantyku. Na przełomie czerwca i lipca docierają do celu wędrówki, którym są wody subarktyczne. Następnie lecą w kierunku wschodnim. Potem kierują się na południe wzdłuż wschodnich wybrzeży wspomnianych oceanów. Zwykle wyruszają w trasę we wrześniu i październiku. Ich kolonie lęgowe tworzą się w listopadzie.
Burzyk szary – ekologia i status
W skład diety burzyka szarego wchodzą głównie ryby i kałamarnice. W trakcie polowania zazwyczaj podążają za wielorybami. Te ogromne zwierzęta stanowią bowiem dla nich wskazówkę, gdzie znajdują się ich potencjalne ofiary. Burzyki zazwyczaj polują na powierzchni. W razie potrzeby potrafią jednak także zanurzyć się na głębokość około 68 metrów. Ptaki te chętnie żywią się też odpadkami wyrzucanymi za burtę łodzi rybackich.
Liczebność światowej populacji burzyków szarych od lat wykazuje tendencje spadkowe. Dlatego Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje ten gatunek za bliski zagrożenia wyginięciem. Na zmniejszanie się liczby ptaków wpływ mają różne czynniki. Do najważniejszych z nich zalicza się zmiany klimatu oraz masowe polowania na te zwierzęta urządzane zwłaszcza przez plemię Maorysów z Nowej Zelandii. Nie bez znaczenia jest też ryzyko związane z rybołówstwem. Osobniki pływające w wodzie często zaplątują się w sieci rybackie.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Zaskroniec rybołów
- Wigoń – wikunia andyjska – wikunia
- Żubr a bizon, czyli jaka jest pomiędzy nimi różnica?
- Roślinność w puszczy, czyli co ciekawego można spotkać w lasach
- Chromosomy kopalne – takiego zastoju jeszcze nie było!
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Sooty_shearwater [dostęp: 06.03.2025]
© Źródło zdjęcia głównego: Canva.
