Drozd obrożny (Turdus torquatus) to gatunek ptaka z rodziny drozdowatych. Występuje głównie w Europie. Długość jego ciała wynosi od 23 do 24 cm. Ptak waży od 90 do 138 g. Samiec jest przeważnie czarny z wyraźnym białym półksiężycem na piersi. Samica ma bardziej stonowane, brązowawe upierzenie. Drozd obrożny zamieszkuje głównie tereny górskie. Spotkać go można od Irlandii po Iran. Jego siedliska obejmują otwarte przestrzenie z niewielką ilością drzew i krzewów – wrzosów, drzew iglastych, buków czy jałowców.
Jest to ptak migrujący. Zimuje w południowej Europie, Afryce Północnej i Turcji, przeważnie w górach porośniętych jałowcami. Samica znosi od 3 do 6 jaj, które są jasnoniebieskie lub zielonkawoniebieskie, z brązowymi plamkami. Inkubacją zajmuje się głównie matka. Wylęg następuje po 13 dniach. Pisklęta opuszczają gniazdo po 14 dniach. Początkowo są całkowicie zależne od rodziców. Drozd obrożny jest wszystkożerny. W jego diecie dominują owady, dżdżownice oraz inne małe bezkręgowce. Żywi się także owocami.
Szeroki zasięg występowania i duża liczebność populacji sprawiają, że ptak oceniany jest przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody (IUCN) jako gatunek najmniejszej troski. Niemniej jednak w wielu krajach obserwuje się spadek jego liczebności, co może być efektem zmian klimatycznych, a także wynikać z działalności człowieka. Spadek liczby jałowców w niektórych regionach również ma wpływ na populację drozda obrożnego. Naturalnymi wrogami gatunku są ssaki i ptaki drapieżne.
Etymologia
„Ouzet” to archaiczne określenie dla kosa. Wywodzi się od niemieckiego słowa „Amsel”. Może być również stosowane do grupy ptaków, które są do siebie powierzchownie podobne, ale nie są blisko ze sobą spokrewnione. Termin „drozd obrożny” po raz pierwszy został użyły przez John Ray w jego książce Collection of English Words not Generally Used z 1674 roku. Termin zyskał na znaczeniu po tym, jak został umieszczony w dziele The Ornithology of Francis Willughby of Middleton in the County of Warwick z 1678 roku.
Zarówno angielska, jak i naukowa nazwa gatunku odnoszą się do charakterystycznego białego półksiężyca na szyi samca, który widocznie kontrastuje z ciemnym upierzeniem. Nazwa naukowa pochodzi od łacińskich słów turdus, oznaczającego drozda oraz torquatus, co tłumaczy się jako „z kołnierzykiem” lub „z pierścieniem”. Wśród starych i lokalnych nazw tego ptaka można wymienić „czarny drozd górski”, „czarny drozd wrzosowiskowy”, „ouzet skalny” oraz „czarny drozd skalny”.
Drozd obrożny – taksonomia
Drozd obrożny został po raz pierwszy opisany przez Karola Linneusza w 1758 roku w 10. wydaniu Systema Naturae. Szwedzki przyrodnik nadał mu współczesną nazwę naukową. Linneusz odwołał się do wcześniejszych opisów autorstwa Franciszka Willughby’ego i Eleazara Albina, którzy nazwali ptaka Merula torquata.
Rodzaj Turdus, do którego należy drozd obrożny, obejmuje około 85 gatunków średniej wielkości i dużych drozdów. Charakteryzują się one zaokrągloną głową, średniej długości lub długimi, ostrymi skrzydłami oraz zazwyczaj melodyjnym śpiewem.
Podgatunki
Drozd obrożny ma trzy uznane podgatunki:
- Drozd północny (Turdus torquatus torquatus Linnaeus, 1758) jest podgatunkiem nominatywnym. Występuje w zachodniej i północnej Europie. Spotkać go można od Irlandii przez Skandynawię aż po północno-zachodnią Rosję. Zimuje w południowej Europie i północno-zachodniej Afryce.
- Drozd obrożny (T. t. alpestris Brehm, 1831) lęgnie się w górach od Półwyspu Iberyjskiego przez południową i środkową Europę aż po Bałkany, Grecję i zachodnią Turcję. Występuje także w Afryce Północnej. Zimuje w Afryce Północnej, południowej Europie i południowej Turcji.
- Drozd kaukaski (T. t. amicorum Hartert, 1923) gniazduje w centralnej i wschodniej Turcji, aż po Turkmenistan. Zimuje głównie w Iranie i częściach Iraku.
Opis drozda obrożnego
Drozd obrożny osiąga długość 23–24 cm. Waży od 90 do 138 g. Samiec nominatywnego podgatunku jest całkowicie czarny, z wyraźnym białym półksiężycem na piersi. Ma wąski szary pas na grzbiecie i brzuchu oraz jasne krawędzie piór skrzydłowych. Dziób jest żółty, a nogi szaro-brązowe. Samica przypomina samca, ale ma bardziej brązowe upierzenie oraz mniej wyraźny pas na piersi. Młode ptaki są podobne do samic, ale nie mają półksiężyca na piersi.
Samce podgatunku T. t. alpestris mają szersze, białe łuski (małe, powtarzające się krzywizny) na spodniej stronie ciała. Panele skrzydłowe są jaśniejsze niż u nominatywnego podgatunku. Samice są podobne do samic podgatunku nominatywnego, ale mają szerokie białe obrzeża na brodzie i szyi.
Samce podgatunku T. t. amicorum mają najszerszy i najjaśniejszy pas na piersi spośród trzech podgatunków. Białe krawędzie i końcówki piór skrzydłowych tworzą charakterystyczny panel na skrzydłach. Samice mają wąskie białe obrzeża na spodniej stronie ciała.
Dorosłe drozdy obrożne przechodzą pełne linienie po okresie lęgowym – od końca czerwca do początku września, przed migracją jesienną. Młodsze ptaki przechodzą częściowe linienie między lipcem a wrześniem. Wymieniają pióra głowy, ciała i pióra pokrywowe skrzydeł.
Zasięg występowania
Drozd obrożny to ptak migrujący. Tereny lęgowe opuszcza we wrześniu i październiku. Ptaki nominatywnego podgatunku zimują w południowej Hiszpanii i północno-zachodniej Afryce. Populacje podgatunku T. t. alpestris migrują początkowo na wyższe wysokości, a następnie kierują się na południe lub południowy zachód przez Alpy Szwajcarskie. Dwa tygodnie później ptaki należące do nominatywnego podgatunku przelatują nad tym samym obszarem. Drozd obrożny wędruje przez Bałkany i Turcję, a kaukaski przemieszcza się na południe do Egiptu i sąsiednich rejonów. Migracja powrotna ma miejsce głównie w marcu i kwietniu. Wiosną i jesienią wiele osobników zatrzymuje się na pastwiskach.
Drozd obrożny wyginął na Łotwie. W Danii występuje jedynie podczas migracji. Jest ptakiem przejściowym w Syrii. Rzadko spotykany jest w Islandii, Jordanii, na Półwyspie Arabskim, w Sudanie, Kazachstanie, Mauretanii, Svalbardzie i na Wyspach Jan Mayen. Jest regularnym gościem zimowym na Wyspach Kanaryjskich, ale rzadko występuje na Azorach i Maderze.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Legwan obrożny – obróżkogwan pospolity
- Krwawodziób – brodziec krwawodzioby
- Nurogęś – tracz nurogęś
- Co wiedziały starożytne cywilizacje? – cz. 1: Budownictwo
- Rasy ludzkie – co mówi nauka?
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Ring_ouzel [dostęp: 06.02.2025]
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Paco Gómez. Licencja: CC BY-SA 2.0.
