Legwan obrożny (Crotaphytus collaris), znany też jako obróżkogwan pospolity, jest gatunkiem jaszczurki zaliczanej do rodziny obrózkogwanowatych (Crotaphytidae). Zwierzę występuje głównie na terenie Ameryki Północnej. Wyróżnia je unikalna kolorystyka. Do charakterystycznych elementów ubarwienia ciała gada należą czarne pasy otaczające szyję, które wyglądają jak kołnierz. Jaskrawe umaszczenie ciała dotyczy w szczególności samców. Tułów osobnika płci męskiej zazwyczaj jest niebiesko-zielony, okolice gardła odznaczają się natomiast pomarańczowym lub jasnożółtym ubarwieniem. Na ogonie i grzbiecie widać żółte pasy. W obrębie gatunku wydziela się pięć podgatunków. Ich przedstawiciele różnią się od siebie umaszczeniem oraz nieco odmienną budową morfologiczną. Do tych podgatunków zalicza się kolejno:
- Crotaphytus collaris auriceps – legwan z żółtą głową;
- Crotaphytus collaris baileyi – legwan zachodni;
- Crotaphytus collaris collaris – legwan wschodni;
- Crotaphytus collaris fuscus – legwan z obrożą z Chihuahua;
- Crotaphytus collaris melanomaculatus – legwan z czarnymi plamami.
Opis i wygląd
Długość ciała dorosłego legwana obrożnego liczona wraz z ogonem waha się od 20 do 38 cm. Dla tych zwierząt charakterystyczna jest duża głowa oraz masywne szczęki. Gady wykorzystują je w walce z innymi osobnikami o terytorium. Samce z reguły ubarwione są na niebiesko-zielono. Ich głowy przyjmują natomiast odcień jasnobrązowy. Umaszczenie samic jest bardziej stonowane. Przeważają w nim odcienie brązu oraz szarości. Jednak w sezonie rozrodczym na głowach osobników płci żeńskiej pojawiają się charakterystyczne pomarańczowe plamy, po których można łatwo rozpoznać przedstawicielki tego podgatunku. Tuż przed złożeniem jaj wspomniane plamy są szczególnie widoczne. Później stopniowo zanikają.
Młode obróżkogwany pospolite na ogół mają jednolicie ubarwione ciała. Na ich tułowiach można zobaczyć wyraźne ciemnobrązowe odznaczenia. W miarę upływu czasu stają się one coraz bledsze, aż w końcu całkowicie znikają. Po pewnym czasie jaszczurki zaczynają przypominać dorosłe osobniki. Dla dojrzałych legwanów charakterystyczne są masywne głowy oraz mocne kończyny. Dotyczy to w szczególności samców, które wykorzystują te części ciała w trakcie konkurowania o terytorium i dostęp do samic. Ogromną rolę w walce o dominację odgrywają zwłaszcza mocne szczęki.
Legwan obrożny – ruch dwunożny
Obrózkogwany pospolite dysponują umiejętnością przemieszczania się na dwóch tylnych kończynach. Dzięki temu są w stanie rozwinąć prędkość nawet 24 km/h podczas biegu. Zdolność ta okazuje się szczególnie przydatna w sytuacji bliskiego spotkania z drapieżnikiem. Wbrew pozorom bieganie na dwóch łapach jest charakterystyczne także dla wielu innych jaszczurek. Umiejętność tę obserwuje się np. u bazyliszka hełmiastego (Basiliscus basiliscus).
Zasięg geograficzny i siedlisko
Zasięg naturalnego występowania legwana obrożnego rozciąga się na teren Meksyku i południowe rejony Stanów Zjednoczonych. Liczne populacje zwierzęcia notuje się w takich stanach jak Arizona, Arkansas, Kolorado, Kansas, Missouri, Nowy Meksyk, Oklahoma i Teksas. Jaszczurki te najczęściej można spotkać na górzystych terenach, gdzie panują relatywnie wysokie temperatury oraz niska wilgotność powietrza. Takie warunki pozwalają bowiem gadowi na efektywną termoregulację. Kryjówki obróżkogwanów pospolitych zwykle znajdują się w szczelinach skalnych. W tych miejscach czują się one najbezpieczniej. Stanowią one bowiem doskonały punkt obserwacyjny całej okolicy. Jednocześnie utrudniają potencjalnym drapieżnikom dostęp do legwanów.
Dieta legwanów obrożnych
Obróżkogwany pospolite zaliczają się do zwierząt mięsożernych. W skład ich diety wchodzą głównie owady oraz niewielkie kręgowce. Do ich ulubionych przysmaków należą zwłaszcza: świerszcze, koniki polne, pająki, ćmy, chrząszcze, cykady. Często polują także na inne jaszczurki oraz niewielkie węże. Czasem spożywają też pokarm roślinny. Jednak robią to relatywnie rzadko ze względu na zbyt małą dla nich wartość odżywczą takiego posiłku. Zwierzęta te mają małe żołądki. Dlatego nie są w stanie wchłaniać większej ilości liści, kwiatów czy łodyg.
Zachowanie i życie społeczne
Legwany obrożne wykazują wzmożoną aktywność w ciągu dnia. W okresie pomiędzy wschodem a zachodem słońca zwykle układają się na głazach lub kamieniach i tam się wygrzewają. Zachowują jednak przy tym najwyższy stopień czujności. W razie pojawienia się niebezpieczeństwa szybko uciekają. Jeśli natomiast zbliży się do nich intruz dążący do zawłaszczenia ich terytorium, wówczas podejmują z nim walkę. Samce na ogół są bardziej aktywne od samic. To głównie one wykazują tendencje do podejmowania starć i zachowań godowych. Samice natomiast większość dnia spędzają na wygrzewaniu się albo poszukiwaniu pożywienia i jego konsumowaniu.
Reprodukcja i zachowania godowe
Sezon godowy u obróżkogwanów pospolitych zaczyna się na przełomie marca i kwietnia. Kończy się natomiast w połowie lipca. Wcześniej przedstawiciele obu płci budzą się z zimowej hibernacji. Proces ten następuje zazwyczaj szybciej u samic niż u samców. Do rozrodu zdolne są już około roczne jaszczurki. Jednak najczęściej zaczynają się one rozmnażać dopiero po ukończeniu drugiego roku życia. W trakcie okresu godowego samce starają się przypodobać potencjalnym partnerkom. W tym celu podejmują różne popisowe zachowania. Walczą też z innymi samcami o możliwość zapłodnienia samicy. Osobniki płci żeńskiej przy wyborze przyszłych ojców swojego potomstwa kierują się głównie ich ubarwieniem, a także rozległością przynależnego do danego samca terytorium. Czynniki te mają bowiem niebagatelny wpływ na sukces rozrodczy. Legwany obrożne należą do zwierząt poligamicznych. Samce w ciągu jednego sezonu rozrodczego zapładniają jaja złożone przez kilka samic.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Żółw słoniowy
- Żubr europejski – żubr
- Kaniony – pamiątki po biblijnym potopie
- Moralne konsekwencje darwinizmu
- Istnienie roślin przed powstaniem światła słonecznego – czy biblijny opis stworzenia jest nieścisły?
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Common_collared_lizard [dostęp: 06.02.2025]
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Dakota L. Licencja: CC BY-SA 3.0.
