Wigoń (Lama vicugna), znany również jako wikunia andyjska albo wikunia, jest gatunkiem parzystokopytnego ssaka zaliczanego do rodziny wielbłądowatych (Camelidae). To najmniejszy przedstawiciel tej rodziny. Zwierzę występuje głównie w Ameryce Południowej. Preferuje wysokogórskie rejony Andów. Siedliska wigoniów znajdują się w pobliżu terytoriów innych wielbłądowatych – guanako, które jednak wolą przebywać na niższych wysokościach.
Wikunie andyjskie łączy bliskie pokrewieństwo z lamami oraz z alpakami hodowanymi przez człowieka w celu pozyskania wełny. Okrywa włosowa wikuni także cieszy się dużą popularnością wśród ludzi. Jest ona bowiem ciepła, miła i przyjemna w dotyku. Kosztuje ona jednak dużo pieniędzy, gdyż może być pozyskiwana z danego osobnika jedynie raz na trzy lata. Wskazane jest też, aby zwierzęta, od których pobiera się wełnę, żyły na wolności. Wigonie były cenione już przez Inków, którzy z jej włosów tworzyli ubrania wyłącznie dla wodzów i ich najbliższej rodziny. Do dzisiaj przedstawiciele tego gatunku są uznawani za zwierzęta narodowe Peru. Ich wizerunku widnieją w herbie tego kraju.
Wikunie andyjskie od czasów Inków objęte są ochroną prawną. Jednak mimo to przez jakiś czas organizowano na nie masowe polowania. W efekcie w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku ich liczba spadła do 6000 sztuk. Dzięki wprowadzonym programom naprawczym udało się zapobiec całkowitemu wyginięciu tego gatunku. Jego liczebność obecnie szacowana jest na 350 000 dorosłych osobników. Wikunie na dzień dzisiejszy nie są uznawane za gatunek zagrożony. Jednak nadal prowadzone są szeroko zakrojone działania mające na celu zapobieganie kłusownictwu i utracie naturalnych siedlisk przez te zwierzęta.
Opis wigonia
Wigonie na ogół są mniejsze od guanako. Mają też smuklejszą sylwetkę w porównaniu do nich. Korzenie siekaczy u guanako są bardziej rozwinięte. Wikunie andyjskie mają długie futro, które na grzbiecie przybiera brązowy odcień. Okolice gardła i spodnia część ciała wyróżniają się natomiast jaśniejszym ubarwieniem. Zwierzę ma relatywnie krótką głowę i długie uszy. Dorosłe osobniki zwykle osiągają długość około 150 lub 160 cm, przy wysokości w kłębie na poziomie od 75 do 85 cm. Masa ciała ssaka wynosi od 35 do 65 kg. Wikunia ma długie i cienkie nogi. Przebywanie na dużej wysokości umożliwia jej relatywnie duże serce. Organ ten jest niemal o 50% większy w porównaniu do innych zwierząt o podobnych wymiarach ciała.
Taksonomia
Pierwszy naukowy opis wigonia pochodzi z 1782 roku. Jego autorem był hiszpański przyrodnik pochodzenia chilijskiego Juan Ignacio Molina. Nazwał on charakteryzowane przez siebie zwierzę Camellus Vicugna. W 1917 roku powstał kolejny opis ssaka, który był zgodny z zasadami nazewnictwa binominalnego. Stworzył go brytyjski zoolog Oldfield Thomas. Badacz ten określił wikunię andyjską łacińskim terminem Lama vicugna mensalis.
W obrębie gatunku wyodrębnia się dwa podgatunki. Są to:
- Lama vicugna vicugna – występuje w północno-wschodnim Chile, zachodniej Boliwii i północno-zachodniej Argentynie;
- Lama vicugna mensalis – zamieszkuje północno-wschodnie Chile, zachodnią Boliwię i północno-wschodnie Peru.
Gatunek ten został również sztucznie wprowadzony do Ekwadoru. Żyjącą tam populację szacuje się na około 3 tysiące osobników.
Występowanie i siedlisko – ssak z Andów
Wikunie są gatunkiem endemicznym. Występują one tylko na terenie Andów w Ameryce Południowej. Zasięg naturalnego występowania zwierzęcia rozciąga się na terytorium Peru, północno-zachodniej Argentyny, Boliwii oraz północnego Chile. Mniejsza populacja zasiedla centralny Ekwador. Wikunie andyjskie mają kilku naturalnych wrogów. Zalicza się do nich głównie pumę oraz nibylisy andyjskie.
Wigonie preferują tereny położone na wysokości od 3200 do 4800 m nad poziomem morza. Do ich głównych przysmaków należą równiny pokryte trawą. Noce spędzają jednak na zboczach, gdzie roślinność ma niewielką wartość odżywczą. W porze nocnej panują tam minusowe temperatury. Jednak gruba i miękka sierść zwierzęcia skutecznie zabezpiecza jego ciało przed zimnem.
Wigoń – zachowanie
Wigonie zachowują się w podobny sposób jak guanako. Doskonale rozwinięty słuch pozwala im efektywnie wyłapywać dźwięki świadczące o zbliżaniu się drapieżnika. W razie niebezpieczeństwa szybko uciekają w bezpieczne miejsce. Organizm wikuni andyjskiej do prawidłowego funkcjonowania potrzebuje dużych ilości soli.. Zwierzę pozyskuje ją poprzez picie słonej wody i lizanie skał oraz wapiennych kamieni. Wikunia żywi się rosnącymi w kępkach trawami. Swoje odchody zawsze pozostawia w jednym miejscu.
Wigonie prowadzą stadny tryb życia. Zwykle grupują się w stada złożone z kilkudziesięciu osobników. Przewodnikiem każdego takiego stada jest samiec. Towarzyszy mu kilka lub kilkanaście samic oraz potomstwo. Powierzchnia terytorium jednego stada wynosi około 18 km kwadratowych. Jego granice są jednak płynne. Mogą się one zmieniać w zależności od ilości dostępnego w danym miejscu pożywienia.
Ruja samic przypada zazwyczaj na przełom marca i kwietnia. Ciąża trwa około 11 miesięcy. Po upływie tego czasu na świat przychodzi jedno młode. Matka karmi je mlekiem przez 10 miesięcy. Później młody osobnik usamodzielnia się. Samczyki dołączają do grup składających się wyłącznie z osobników płci męskiej. Samiczki natomiast przenoszą się do innych stad, stając się członkiniami haremu samca niebędącego ich ojcem.
Ochrona
W latach 1964–1966 doszło do utworzenia w Peru rezerwatu Pampa Galeras – Barbara D’Achille w prowincji Lucanas. tam przeprowadzono specjalne kursy dla strażników ochrony przyrody. W 1969 roku podpisano Konwencję na rzecz Ochrony Wikuni. Stała się ona fundamentem podejmowania dalszych działań ochronnych. W 1974 roku wigonia uznano za gatunek zagrożony wyginięciem. To spowodowało zniesienie legalności handlu wełną. W 1979 roku zawarto nową umowę. Na jej mocy dopuszczono korzystanie z wełny wikuni tylko pod ściśle określonymi warunkami. Wszystko to doprowadziło do zwiększenia liczebności populacji wikuni andyjskiej w Ameryce Południowej.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Szczygieł
- Rudawka malajska – kalong – pies latający
- Czy ćmy gryzą ludzi i jak długo żyją w domu?
- Jak rozmnażają się grzyby leśne – poznaj tajemnice grzybów
- Datowanie dinozaurów radiowęglem – czemu nie?
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Vicuna [dostęp: 04.03.2025]
© Źródło zdjęcia głównego: Canva.
