Innym interesującym grzybem jest kolczakówka piekąca. W Polsce występuje głównie w województwie małopolskim, np. w Mszanie Dolnej, Krościenku nad Dunajcem czy w Siwej Polanie. Kapelusz kolczakówki za młodu jest białaworóżowy i wydziela krwistoczerwone krople. Potem stopniowo ciemnieje. Można ją znaleźć głównie w górskich borach świerkowych oraz sosnowych.
Ciekawe rośliny w lasach
Udając się do lasu, z pewnością zobaczymy w runie leśnym (czyli w znajdującej się najniżej warstwie roślinności w lesie, do której zalicza się rośliny zielone, mchy, porosty i grzyby) interesujące okazy mchów. Jednym z ciekawszych, objętym przy tym częściową ochroną gatunkową, jest płonnik pospolity. Listki tej rośliny są płaskie i podłużnie lancetowate. Płonnik posiada też bezlistną łodyżkę, na której szczycie znajdują się plemnie lub rodnie w kształcie płomyka świecy3. Mech należący do tego gatunku występuje na wilgotnym, kwaśnym podłożu w lasach, ale także na łąkach i torfowiskach. Płonnik może występować w różnej formie, spotyka się zarówno odmiany, które tworzą gęste darnie, ale też takie o krótszych łodyżkach.
Przylaszczka pospolita
Kolejną roślinną ciekawostką, którą można spotkać w lasach, jest przylaszczka pospolita. Kwitnie ona na wiosnę, od marca do maja. Jest to roślina osiągająca do 20 cm wysokości. Przylaszczka posiada silnie owłosione łodygi, z jednym niebieskim (rzadziej białym lub różowym) kwiatem na szczycie. Występuje głównie w lasach mieszanych. Co ciekawe, w przeszłości była ceniona jako roślina lecznicza. Współcześnie nie ma zastosowania w tej materii, gdyż odkryto, że jest ona rośliną w całości trującą. W lecznictwie ludowym stosowano przylaszczkę w schorzeniach wątroby i pęcherzyka żółciowego. Takie użycie brało swe źródło z nauki o sygnaturach (na podstawie podobieństwa kształtów narządów ludzkich i roślin do leczenia każdej choroby przypisane zostało konkretne ziele). Kolejną ciekawostką jest to, że liście przylaszczki to przysmak ślimaków4.
Wełnianka pochwowata
Wełnianka pochwowata to inna interesująca roślina puszcz i lasów. W okresie owocowania na szczycie jej łodygi pojawiają się przekształcone w śnieżnobiały puch płatki kwiatów. Ułatwia on rozsiewanie orzeszków, czyli nasionek tej rośliny. Wełnianka występuje na stanowiskach podmokłych, lekko kwaśnych, ale z dużą ilością światła. Raczej spotyka się ją w wyższych partiach bagien, borów bagiennych i na torfowiskach wysokich (od regla dolnego po piętro alpejskie). Fascynujące jest to, że wełnianka pochwowata pełni istotną rolę w renaturyzacji torfowisk, ponieważ jest jedną z pierwszych roślin, która kolonizuje obszary pozbawione roślinności5.

Wawrzynek wilczełyko
Piękny, lecz w całości silnie trujący – mowa o krzewie wawrzynku wilczełyku. Kwitnie od lutego do kwietnia w lasach liściastych i mieszanych na terenie całej Polski. Jego liście po roztarciu wydają nieprzyjemną woń. Kwiaty są różowe (rzadziej białe), pachnące. Owoce są czerwone, soczyste, posiadają pestki, które roznoszone są przez ptaki6.
Chociaż aż 10 gatunków ptaków zjada owoce tego krzewu, to dla człowieka są one śmiertelnie trujące (tak jak cała ta roślina). Śmierć dorosłego człowieka może nastąpić po zjedzeniu 10-12 dojrzałych owoców, a dla dziecka nawet jedno lub dwa owoce mogą być wyrokiem śmierci. Pierwsze sygnały zatrucia to: pieczenie i drętwienie ust, puchnięcie warg, krtani i twarzy, ślinotok, chrypka i trudności w przełykaniu. Następnymi objawami są silne bóle brzucha, głowy, odurzenie, skurcze, wymioty i krwawe biegunki. Śmierć następuje wskutek zatrzymania krążenia. Co ciekawe jednak, w medycynie ludowej preparaty z kory i owoców były stosowane w formie okładów na podrażnioną skórę.
Wawrzynek wilczełyko podlega częściowej ochronie.
Powyżej wymieniono jedynie kilka ciekawych, wartych wypatrywania w puszczy roślin. Dobrze zapoznawać się również z innymi, często chronionymi okazami leśnymi i szukać ich w trakcie wędrówek po lesie.
Co ciekawego można spotkać w lesie?
To pytanie nurtujące wiele osób. Jak przygotować wycieczkę do lasu w taki sposób, by zaciekawić także młodzież? Jest pewien ciekawy pomysł na rozwiązanie tego dylematu, a nazywa się on geocaching. Co to takiego? To gra terenowa, dostępna w każdych warunkach pogodowych i niezależnie od pory roku. Polega ona na poszukiwaniu za pomocą GPS lub wskazówek „skarbów” ukrytych w pojemnikach przez innych użytkowników tej gry. Coraz więcej takich niespodzianek można znaleźć też w lasach, np. leśnicy z Nadleśnictwa Katowice ukryli na swoich terenach kilkanaście skrzynek z ciekawą zawartością. Istnieją różne warianty tej gry, a wszystkie z pewnością mogą pomóc w dostrzeganiu piękna przyrody i w poznawaniu roślinności borów oraz lasów. Warto pamiętać, że w lasach nie można jednak zakopywać skrzynek, nawet rozgarnięcie ściółki oznacza niszczenie lasów7.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Jaki dinozaur ma 500 zębów? – nigerzaur – jaszczur z Nigru
- Żubr a bizon, czyli jaka jest pomiędzy nimi różnica?
- Jesiotr syberyjski
- Teoria „naćpanej małpy” – czy człowiek wyewoluował dzięki halucynogenom?
- Homo aquaticus, czyli hipoteza małpy wodnej
Przypisy
- Biblia Tysiąclecia, Księga Mądrości 13, 3-5.
- Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, pod red. A. Kujawy, M. Ruszkiewicz-Michalskiej, I. L. Kałuckiej, Poznań 2020.
- Płonnik pospolity, [w:] Lasy Państwowe online, https://www.lasy.gov.pl/pl/edukacja/lesnoteka-1/rosliny-runa/plonnik-pospolity [dostęp: 15.01.2025].
- Przylaszczka pospolita, [w:] Wikipedia, https://pl.wikipedia.org/wiki/Przylaszczka_pospolita [dostęp: 15.01.2025].
- Wełnianka pochwowata, [w:] Wikipedia, https://pl.wikipedia.org/wiki/We%C5%82nianka_pochwowata [dostęp: 15.01.2025].
- Wawrzynek wilczełyko, [w:] Lasy Państwowe online, [04.02.2020], https://www.lasy.gov.pl/pl/edukacja/lesnoteka-1/rosliny-podszytu/wawrzynek-wilczelyko [dostęp: 15.01.2025].
- Geocaching, [w:] Lasy Państwowe online, https://www.lasy.gov.pl/pl/turystyka/pomysly-na-wypoczynek-1/geocaching [dostęp: 15.01.2025].
© Źródło zdjęcia głównego: Pixabay.com