Żaba trawna (Rana temporaria) to płaz z rodziny Ranidae, żyjący w Europie od Skandynawii po Ural i w Azji aż po Japonię. Nie występuje w większości Półwyspu Iberyjskiego, południowych Włoch i Bałkanów. Najpopularniejszy podgatunek, Rana temporaria temporaria, zamieszkuje głównie lądy w północnej Europie, w tym Irlandię i Japonię.
Opis
Dorosła żaba mierzy 6-9 cm, waży około 22,7 g. Ubarwienie grzbietu bywa oliwkowozielone, szarobrązowe lub rdzawe, dostosowuje się do otoczenia. Rzadziej spotyka się czarne, czerwone lub albinotyczne osobniki z żółtą skórą i czerwonymi oczami. W sezonie godowym samce stają się szaroniebieskie, samice są większe, brązowe lub czerwonawe. Na ciele mają ciemne plamy, a za okiem ciemną plamę. Brak wyraźnej linii grzbietowej, brzuch biały lub żółty, czasem nakrapiany na brązowo lub pomarańczowo. Oczy brązowe, z poziomymi źrenicami, chronione przezroczystymi powiekami. Tylne nogi dłuższe niż u ropuchy, krótsze niż u żaby zwinki. Samce mają narośla godowe na palcach, ich gardło w sezonie godowym bieleje.
Żaby osiągają 7-10 cm, ważą 22,7 g, mają kolory od szarego po czerwony, z plamami i białym lub żółtym spodem.
Siedlisko i rozmieszczenie żaby trawnej
Poza rozrodem żyją samotnie w wilgotnych miejscach, blisko stawów lub bagien. Są aktywne większość roku, hibernują w zimie. Na dalekiej północy mogą być pod lodem do 9 miesięcy, pozostając aktywne w niskich temperaturach. Na Wyspach Brytyjskich hibernują od października do stycznia, wychodzą w lutym, migrując do stawów. W Alpach budzą się w czerwcu. Hibernują w bieżących wodach, norach lub mule, pobierając tlen przez skórę.
Występują w Europie, aż po Skandynawię i Ural, oraz w Azji, aż po Japonię. Introdukowano je na Wyspę Lewis, Szetlandy, Orkady i Wyspy Owcze. W Irlandii niektóre populacje są rodzime, inne introdukowane po zlodowaceniu.
Struktura genetyczna
Żaba trawną jest powszechna w Europie i Azji, ale peryferyjne populacje są mniej liczne i mniej zróżnicowane genetycznie. Różnorodność maleje na obrzeżach zasięgu i wraz z szerokością geograficzną. Zimne klimaty wspierają żaby zdolne do termoregulacji.
Choroby żaby trawnej
Ranawirus powoduje owrzodzenia i krwotoki, z śmiertelnością powyżej 90%. Zgony dotyczą wszystkich etapów życia, głównie latem. Populacje dotknięte ranawirusem maleją. W UK wykryto Rana tamanavirus, wirus bez wpływu na zdrowie żab.
Urbanizacja
Żaby żyją w miastach i na wsi, ale urbanizacja szkodzi miejskim populacjom. Drogi i budynki blokują migracje, zmniejszając różnorodność genetyczną. Populacje miejskie mają wyższą śmiertelność i więcej anomalii, co sugeruje inbredność.
Żaba trawną jest gatunkiem najmniejszej troski według IUCN.
Młodociane
Podczas metamorfozy kijanki przestają jeść, potem żywią się skoczogonkami, roztoczami i larwami much. Początkowo jedzą algi i rośliny, po rozwinięciu nóg stają się mięsożerne.
Dorosłe
Żaby polują oportunistycznie, jedząc najłatwiejszą zdobycz. Czekają nieruchomo na ofiarę, dieta zmienia się z porą roku. Latem jedzą muchówki, larwy motyli, pajęczaki, chrząszcze, ślimaki i dżdżownice. Większe żaby polują na większe ofiary, młodsze na mniejsze owady. Dzień spędzają w wilgotnych kryjówkach, nocą szukają pożywienia.
Rozród
Wiosną deszcz, dzień i temperatura stymulują przysadkę do produkcji hormonów. Powstają jaja i plemniki, narośla godowe samców puchną. Rozmnażają się w płytkich, słodkich wodach od lutego do czerwca, zwykle w kwietniu.
Konkurencja samców
Żaby nie są terytorialne, samce nie walczą. W sezonie godowym frenetycznie szukają samic. Samce z dłuższymi kciukami mają większy sukces, dzięki lepszemu chwytowi.
Interakcje godowe
Po 3 latach wracają do miejsca narodzin, wydając zew godowy. Samce przybywają pierwsze, staw jest zdominowany przez nie. Większe samce zajmują płytsze miejsca. Po przybyciu samic terytorialność znika, pary w ampleksusie poruszają się swobodnie. Mniejsze samce szukają samic na lądzie, większe wypierają innych w stawie.
Cykl życiowy
Samice składają od kilkuset do 5000 jaj w skupiskach, które chronią embriony i regulują temperaturę. Jaja w płytkiej wodzie zapobiegają niedotlenieniu. Wykluwają się po 2-3 tygodniach, larwy tworzą ławice, jedząc algi i unikając drapieżników. Do lipca większość przechodzi metamorfozę, reszta czasu to wzrost. Tylko duże żaby przetrwają zimę,a rozwój przyspiesza w cieple. Dojrzałość płciową osiągają po 3 latach, natomiast żyją 6-8 lat.
Rozwój przy drapieżnikach
Drapieżniki wydłużają okres larwalny, zmniejszają rozmiar kijanek. Po ich zniknięciu wzrost wraca do normy. Wpływ drapieżnika jest znaczący tylko na początku. Czerwonolicy żółw to najpopularniejszy drapieżnik zagrażający żabą trawnym, jako że jest bardzo inwazyjnym drapieżnikiem.
Termoregulacja
Żaby, jako zwierzęta zmiennocieplne, zależą od temperatury. W zimnych klimatach szukają ciepłych mikrohabitatów, hibernują w grupach. Dzięki termoregulacji żyją aż po koło podbiegunowe, nie chronią się przed zamarzaniem jak żaby leśne.
Zachowania społeczne
Żaby rozpoznają inne osobniki swojego gatunku. Kijanki z wiekiem zyskują tendencję do grupowania. Grupują się pod wpływem temperatury lub drapieżników.
Drapieżniki
Kijanki są zjadane przez ryby, chrząszcze, larwy ważek, ptaki. Na dorosłe okazy polują bociany, ptaki drapieżne, wrony, mewy, kaczki, czaple, kuny, gronostaje, łasice, tchórze, borsuki, wydry, węże. Koty zabijają żaby, ale ich nie jedzą, wiele ginie na drogach.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Wrona brodata
- Rybik cukrowy
- Czy komary lecą do światła, czy do ciepła?
- Oczy pająka, czyli jak widzi pająk i ile ma oczu?
- Pradawne skamieniałości – czym są trylobity?
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Common_frog (dostęp: 30.04.2025).
© Źródło zdjęcia głównego: Canva.
