Karetta (Caretta caretta) to gatunek oceanicznego żółwia morskiego z rodziny żółwi skórzastych (Cheloniidae). Jego siedlisko obejmuje wody Atlantyku, Pacyfiku, Oceanu Indyjskiego oraz Morza Śródziemnego. Dorosłe osobniki przeciętnie osiągają 90 cm długości. Ich masa ciała wynosi około 135 kg. Największe okazy mogą jednak ważyć ponad 450 kg. Skóra przyjmuje odcień od żółtego po brązowy. Pancerz wyróżnia się czerwonobrązowym kolorem. Różnice między płciami stają się widoczne dopiero w dorosłości. Samce mają grubsze ogony i krótszy plastron niż samice.
Żółwie karetta spędzają większość życia w wodach morskich i estuariach. Na ląd wychodzą jedynie samice, by składać jaja. Mają niski wskaźnik rozrodczości. Po złożeniu czterech lęgów mogą przez kilka kolejnych lat nie przystępować do rozrodu. Dojrzałość płciową osiągają między 17. a 33. rokiem życia. Średnia długość życia wynosi od 47 do 67 lat.
Gady są wszystkożerne. Ich menu składa się jednak głównie z dennych bezkręgowców. Silne szczęki pozwalają im na miażdżenie twardych skorup ofiar. Młode żółwie są narażone na ataki wielu drapieżników. Jaja często padają łupem zwierząt lądowych. Dorosłe osobniki, ze względu na swoje rozmiary, mają niewielu naturalnych wrogów.
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) klasyfikuje karettę jako gatunek narażony na wyginięcie. Dziewięć populacji żółwi objęto ochroną na mocy amerykańskiej Ustawy o Gatunkach Zagrożonych z 1973 roku. Pięć z nich uznano za zagrożone, a cztery za narażone na wyginięcie. Handel tymi zwierzętami oraz produktami pochodnymi jest zakazany zgodnie z Konwencją CITES (załącznik I).
Głównym zagrożeniem dla karett jest utrata siedlisk lęgowych spowodowana urbanizacją wybrzeży. Zanieczyszczenie, rozwój infrastruktury oraz drapieżniki polujące na jaja znacznie obniżają szanse na przetrwanie młodych. Kolejnym problemem jest przyłów. Wprowadzenie urządzeń pozwalających na ucieczkę żółwi z sieci (Turtle Excluder Devices) stanowi ważny krok w ograniczaniu śmiertelności.
Ochrona gatunku wymaga globalnej współpracy. Kluczowe plaże lęgowe są rozsiane po całym świecie, a żółwie przemierzają tysiące kilometrów przez oceany. Działania na rzecz ochrony karetty muszą obejmować zarówno ochronę ich siedlisk, jak i redukcję zagrożeń związanych z działalnością człowieka.
Taksonomia
Żółw karetta po raz pierwszy został opisany naukowo przez Karola Linneusza w 1758 roku pod nazwą Testudo caretta. W kolejnych dwóch stuleciach pojawiło się aż 35 różnych nazw tego gatunku, zanim w 1873 roku Leonhard Stejneger wprowadził obowiązującą dziś kombinację Caretta caretta. Angielska nazwa zwyczajowa „loggerhead” odnosi się do charakterystycznej, dużej głowy żółwia.
Żółw karetta należy do rodziny żółwi morskich (Cheloniidae). Obejmuje ona wszystkie współczesne gatunki żółwi morskich z wyjątkiem żółwia skórzastego (Dermochelys coriacea). Klasyfikacja podgatunkowa pozostaje przedmiotem dyskusji. Większość badaczy uznaje tego gada za pojedynczy, polimorficzny gatunek.
Badania genetyczne potwierdziły możliwość krzyżowania się karetty z innymi żółwiami morskimi, w tym z żółwiem zatokowym (Lepidochelys kempii), szylkretowym (Eretmochelys imbricata) i jadalnym (Chelonia mydas). Choć zakres naturalnej hybrydyzacji nie jest jeszcze w pełni poznany, stwierdzono istnienie hybryd drugiej generacji. Sugeruje to, że niektóre z nich są płodne.
Opis karetty
Żółw karetta to największy na świecie żółw morski o twardym pancerzu. Pod względem przeciętnej i maksymalnej masy ciała przewyższa zarówno żółwia jadalnego, jak i żółwia słoniowego z Galapagos (Chelonoidis nigra). Pod względem rozmiarów ustępuje jedynie żółwiowi skórzastemu. Masa dorosłych osobników waha się od 80 do 200 kg. Średnio osiąga około 135 kg. Długość karapaksu w linii prostej wynosi od 70 do 95 cm. Największy odnotowany osobnik ważył 545 kg. Jego długość całkowita wynosiła 213 cm.
Karapaks karetty przyjmuje barwę od żółtopomarańczowej po czerwonobrązową. Plastron (spodnia część pancerza) jest zazwyczaj bladożółty. Górna część szyi i boki ciała mają brązowy kolor. Dolna część jest żółtawa.
Różnice między samcami i samicami stają się widoczne dopiero w dorosłości. Samce mają dłuższe ogony i pazury. Ich plastron jest krótszy, co ułatwia poruszanie się w trakcie kopulacji. Karapaks natomiast jest szerszy i mniej wypukły niż u samic. Głowa jest zazwyczaj masywniejsza.
Czaszka karetty wyróżnia się na tle innych żółwi morskich charakterystycznym połączeniem kości szczękowych w środkowej części podniebienia. Część czaszki znajdująca się za oczami jest stosunkowo duża i wydatna. Wynika to z obecności dobrze rozwiniętych mięśni szczękowych, które umożliwiają skuteczne miażdżenie ofiar, takich jak skorupiaki i mięczaki.
Zasięg występowania
Żółw karetta wyróżnia się spośród innych żółwi morskich najszerszym geograficznym zasięgiem lęgowym. Jego populacje zamieszkują wody Oceanu Atlantyckiego, Indyjskiego i Spokojnego oraz Morza Śródziemnego.
W Oceanie Atlantyckim największe zagęszczenie występuje wzdłuż południowo-wschodnich wybrzeży Ameryki Północnej oraz w Zatoce Meksykańskiej. Najważniejsze obszary lęgowe znajdują się na Florydzie. Każdego roku budowanych jest tam ponad 67 000 gniazd. Karetty gniazdują również na wybrzeżach Wirginii. Na południe ich zasięg sięga aż do Brazylii. Żółwie zamieszkujące Atlantyk żerują w wodach od Kanady po Brazylię. Migrują na znaczne odległości w poszukiwaniu pokarmu.
W Oceanie Indyjskim karetty występują wzdłuż wybrzeży Afryki, Półwyspu Arabskiego oraz na wodach Morza Arabskiego. Kluczowe obszary lęgowe rozciągają się od Archipelagu Bazaruto w Mozambiku po estuarium St. Lucia w RPA. Największa kolonia lęgowa w tej części świata znajduje się w Omanie. Co roku składanych jest tam około 15 000 gniazd. To drugie co do wielkości siedlisko lęgowe karetty na świecie. Kolejnym istotnym miejscem jest zachodnia Australia. Samice budują tam 1 000–2 000 gniazd rocznie.
Populacje pacyficzne zamieszkują zarówno tropikalne, jak i umiarkowane rejony oceanu. Kluczowe obszary żerowiskowe obejmują Morze Wschodniochińskie, południowo-zachodnią część Pacyfiku oraz wybrzeża Półwyspu Kalifornijskiego. Główne miejsca lęgowe znajdują się we wschodniej Australii i Japonii. Najważniejszym obszarem lęgowym jest wyspa Yakushima. Odwiedza ją około 40% lokalnych karett. Miejsca gniazdowania zlokalizowane są również w rejonie Wielkiej Rafy Koralowej oraz sporadycznie na wyspach Vanuatu i Tokelau.
Morze Śródziemne pełni rolę żerowiska zarówno dla młodych, jak i dorosłych karett, szczególnie wiosną i latem. Aż 45% młodocianych osobników spotykanych w tym akwenie pochodzi z Atlantyku. Najważniejsze obszary lęgowe znajdują się w Grecji. Rocznie składanych jest tam ponad 3 000 gniazd. Największa kolonia znajduje się na wyspie Zakynthos. Inne istotne miejsca lęgowe w regionie to wybrzeża Cypru i Turcji.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Jesiotr zachodni – jesiotr właściwy – jesiotr
- Grzywacz – gołąb grzywacz
- Karbon – wielki znak zapytania?
- Rasy ludzkie – co mówi nauka?
- Perm – rozwiązanie zagadek
Źródło
1. https://pl.wikipedia.org/wiki/Karetta [dostęp: 27.02.2025]
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Strobilomyces. Licencja: CC BY-SA 3.0.