Kląskawka zwyczajna (Saxicola rubicola) jest gatunkiem niewielkiego ptaka zaliczanego do rodziny muchołówkowatych (Muscicapidae). Niegdyś uznawano go za członka rodziny drozdowatych (Turdidae). Jednak przeprowadzone badania genetyczne wykluczyły taką możliwość. Ptak żyje głównie w Europie. Naturalny zasięg jego występowania rozciąga się aż do wschodnich rejonów Ukrainy, Kaukazu Południowego, a także niektórych regionów Afryki Północnej. Kląskawki żywią się głównie owadami. Czasem jedzą też nasiona.
Taksonomia i systematyka
Pierwszy naukowy opis kląskawki zwyczajnej powstał w 1766 roku. Jego autorem był słynny szwedzki przyrodnik Karol Linneusz, który określił ptaka łacińskim terminem Motacilla rubicola. Przygotowana charakterystyka znalazła się w dwunastym wydaniu publikacji Systema Naturae. W 1802 roku niemiecki przyrodnik Johann Matthäus Bechstein wprowadził do ogólnie obowiązującej klasyfikacji rodzaj Saxicola. Od tego momentu do wspomnianego rodzaju zalicza się także kląskawkę.
Podgatunki kląskawki zwyczajnej
Na dzień dzisiejszy w obrębie gatunku wydziela się dwa niepewne podgatunki. Są to:
- Saxicola rubicola rubicola – podgatunek nominatywny, zasiedla on tereny rozciągające się: w kierunku południowo-zachodnim od Danii aż do Hiszpanii i Maroka; w kierunku wschodnim do Polski i Ukrainy i w kierunku południowo-wschodnim do Turcji; jego zimowiska znajdują się w Afryce Północnej i na Bliskim Wschodzie;
- Saxicola rubicola hibernans – zasiedla północno-zachodnią Europę, występuje głównie w rejonach przybrzeżnych Atlantyku, w południowo-zachodniej części Norwegii oraz Wielkiej Brytanii, Irlandii, spotyka się go także w północno-zachodniej Francji; czasem do tego podgatunku zalicza się też ptaki żyjące w Portugalii; zdanie naukowców w kwestii prawidłowości takiej typologii jest jednak podzielone.
Przedstawiciele obu wymienionych podgatunków wyglądają bardzo podobnie. Jednak pomiędzy nimi występują pewne różnice genetyczne.
Opis
Dorosłe kląskawki zwykle mierzą od 11,5 do 13 cm. Ich masa ciała oscyluje natomiast na poziomie od 13 do 17 g. Ptaki te można łatwo rozpoznać po relatywnie krótkich skrzydłach. Upierzenie różni się w zależności od płci danego osobnika. Dla samców charakterystyczna jest czarno ubarwiona głowa i grzbiet przy jednocześnie pomarańczowej szyi i klatce piersiowej. Spodnia część ciała oraz okolice kloaki są natomiast białe. Po bokach szyi, na skrzydłach i na zadzie można zauważyć białe plamki. Te zlokalizowane w tylnej części ciała pokryte są delikatnymi ciemnymi smugami. Grzbiet i głowa samicy są natomiast brązowe. Na szyi, zadzie i brzuchu nie ma białych plamek. Można tam zobaczyć jedynie ciemne smugi na jaśniejszym tle. Szaro-białe cętki występują na skrzydłach.
Reprezentanci poszczególnych podgatunków mają podobny wygląd. Jednak różnią się między sobą intensywnością ubarwienia. Żyjący w suchych, kontynentalnych i śródziemnomorskich klimatach reprezentanci podgatunku nominatywnego zazwyczaj mają jaśniejsze upierzenie. Natomiast ptaki Saxicola rubicola hibernans pochodzące z regionów o większej wilgotności powietrza na ogół są ciemniejsze. Ich pióra są też bardziej jednolicie ubarwione. Zasięgi omówionych podgatunków stykają się w niektórych miejscach. Tam występuje strefa przejściowa. Ptaki zamieszkujące Sycylię na ogół mają bardzo blade upierzenie. Ich zady zdobią duże białe plamy.
Samce i samice wydają charakterystyczne dźwięki przypominające stukanie kamieniami. Osobnikami płci męskiej czasem emitują także wyższe odgłosy. Ich śpiew można wtedy zinterpretować jako ćwierkanie.
Kląskawka zwyczajna – rozmieszczenie i siedlisko
Kląskawki zwyczajne na swoje siedliska zazwyczaj wybierają wrzosowiska, nadmorskie wydmy oraz tereny pokryte bujnymi trawami. Lubią też przebywać na polach z rozsianymi tu i ówdzie krzewami i jeżynami albo kępami trawy. Wielu przedstawicieli gatunku prowadzi osiadły tryb życia. Inne ptaki – zwłaszcza te pochodzące z chłodniejszych regionów – na zimę wędrują w kierunku południowym. Celem ich migracji zazwyczaj jest południowa Europa albo północna Afryka.
Rozmnażanie
Kląskawki zwyczajne w większości przypadków osiągają zdolność do rozrodu po ukończeniu pierwszego roku życia. W okresie lęgowym łączą się w monogamiczne pary, które rozstają się jednak po wydaniu na świat lęgu. Budową gniazda w kształcie filiżanki zajmuje się jedynie samica. Jako materiał budulcowy służą jej źdźbła wyschniętej trawy, a także pióra i sierść.
Samica składa od 4 do 6 jaj. Robi to w odstępach jednodniowych. Pisklęta wylęgają się z nich po upływie około 2 tygodni. Ich ogrzewanie stanowi zadanie matki. Troską o swoje potomstwo wykazują się jednak oboje rodzice. Młode stają się zdolne do opuszczenia gniazda w wieku około 14 dni. Jeszcze przez jakiś czas potrzebują jednak dokarmiania ze strony dorosłych osobników. Zajęcie to stanowi domenę samca. Samica w tym czasie zajmuje się bowiem budową nowego gniazda dla kolejnych piskląt. W ciągu jednego okresu rozrodczego kląskawki wyprowadzają dwa lub trzy lęgi.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Grzywacz – gołąb grzywacz
- Gładzica
- Krzyżodziób sosnowy
- Co na początku jadły ćmy
- Pustynia Pstra – cmentarzysko skamielin
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/European_stonechat [dostęp: 27.02.2025]
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Frank Vassen. Licencja: CC BY 2.0.
