Czapla biała (Ardea alba), to gatunek dużego ptaka z rodziny czaplowatych (Ardeidae), zamieszkującego wszystkie kontynenty, poza Antarktydą.
Opis
Czapla biała to imponujący ptak o całkowicie białym upierzeniu. Osiąga do 1 metra wysokości, a jej długość ciała wynosi od 80 do 104 cm, przy rozpiętości skrzydeł od 131 do 170 cm. Masa waha się między 700 a 1500 g, z przeciętną wagą wynoszącą około 1000 g. Jest ona nieznacznie mniejsza niż czapla modra (Ardea herodias) i siwa (Ardea cinerea). Od innych gatunków odróżnia ją jednak przede wszystkim żółty dziób oraz czarne nogi i stopy, choć w czasie lęgowym dziób może ciemnieć, a dolne części nóg rozjaśniać się. W okresie godowym czapla biała rozwija na grzbiecie delikatne, ozdobne pióra, a samce i samice są do siebie bliźniaczo podobne – młode osobniki wyglądają jak dorosłe, poza sezonem rozrodczym.
Lot tego ptaka jest powolny, z szyją wygiętą do tyłu. Odróżnia go to od bocianów, żurawi czy ibisów, które w ruchu mają szyje wyciągnięte do przodu. Na ziemi porusza się on z uniesioną głową i blisko trzymanymi skrzydłami. Choć zazwyczaj milczący, gdy zostanie zaniepokojony, wydaje niski, ochrypły skrzek, a w koloniach lęgowych można usłyszeć głośne „cuk cuk cuk” i wyższe krzyki.
Czapla biała, dzięki szerokiemu zasięgowi występowania dzieli swoje siedliska z wieloma podobnymi gatunkami. W jej towarzystwie często spotkać można np. czaplę nadobną (Egretta garzetta), czarnonogą (Ardea intermedia), żółtodziobą (Egretta eulophotes) czy rafową (Egretta gularis). W obu Amerykach współwystępuje z czaplą śnieżną (Egretta thula). Jest ona mniejsza od czapli białej. Ma cieńszy, czarny dziób i żółte stopy. Innym gatunkiem mylonym z czaplą białą jest biały morf czapli modrej (Ardea herodias), który z kolei jest nieco większy i ma grubszy dziób.
Rozmieszczenie i siedlisko
Czapla biała jest gatunkiem wyjątkowo dobrze przystosowanym do różnych warunków środowiskowych, co przyczyniło się do jej szerokiego i wciąż poszerzającego się zasięgu. Występuje na całym świecie, zarówno w strefach umiarkowanych, jak i tropikalnych. Odnajduje się w różnych środowiskach wodnych, od bagien po wybrzeża. Spotkać ją można w pobliżu zbiorników wodnych, gdzie łatwo zdobywa pożywienie, polując na ryby i inne organizmy.
Konserwacja
Pod koniec XIX wieku na terenie Ameryki Północnej doszło do masowego zabijania czapli białych, ponieważ ich ozdobne pióra, zwane „aigrette”, były wykorzystywane do dekoracji damskich kapeluszy. Dzięki działaniom ochronnym liczebność tych ptaków znacząco się odbudowała, a ich zasięg rozszerzył na północ — aż po południową Kanadę. Jednak w niektórych regionach południowych Stanów Zjednoczonych ich ilość spadła z powodu utraty siedlisk, szczególnie w wyniku degradacji terenów podmokłych spowodowanej suszą, wypasem, wypalaniem, wzrostem zasolenia oraz inwazją roślin obcych gatunków.
Czapla biała jest częściowo ptakiem wędrownym – osobniki z półkuli północnej migrują na południe, opuszczając regiony o mroźnych zimach. Gatunek ten objęty jest postanowieniami Porozumienia o Ochronie Wędrownych Ptaków Wodnych Afryki i Eurazji (AEWA).
22 maja 2012 roku po raz pierwszy zaobserwowano gniazdującą parę czapli białych w Wielkiej Brytanii, na terenie rezerwatu przyrody Shapwick Heath w Somerset. W styczniu 2021 roku BirdGuides brytyjska strona i magazyn poświęcony obserwacjom rzadkich ptaków usunęła czaplę białą z listy rzadkich gatunków, ponieważ liczba jej obserwacji znacząco wzrosła. W sierpniu 2024 roku organizacja RSPB Scotland ogłosiła, że w ich rezerwacie Loch of Strathbeg w północnym Aberdeenshire po raz pierwszy w tym kraju wykluły się trzy pisklęta czapli białej.
Ekologia
Czapla biała gniazduje w koloniach, zazwyczaj w koronach drzew, w pobliżu dużych jezior otoczonych trzcinowiskami lub innymi rozległymi terenami podmokłymi. Preferuje miejsca na wysokości od 3 do 12 metrów. Rozpoczyna rozród w wieku 2–3 lat, tworząc sezonowe monogamiczne pary, choć nie wiadomo, czy te same duety kontynuują związek w kolejnych sezonach. Samiec wybiera miejsce na gniazdo, rozpoczyna jego budowę, a następnie przyciąga samicę. Gniazdo zbudowane z patyków, wyłożone roślinnością, może osiągać do 1 metra średnicy. Samica składa od jednego do sześciu jaj o niebiesko-zielonym zabarwieniu. Oba ptaki uczestniczą w inkubacji, która trwa od 23 do 26 dni. Młode są karmione przez rodziców poprzez regurgitację i po 6–7 tygodniach są w stanie latać.
Odżywianie
Czapla biała żeruje w płytkich wodach, żywiąc się głównie rybami, żabami oraz innymi płazami. Jej dieta obejmuje także drobne ssaki, takie jak myszy, a okazjonalnie również małe gady, na przykład węże. Ptak ten nie gardzi również skorupiakami oraz owadami — świerszczami i pasikonikami. Poluje, przebijając ofiarę długim, ostrym dziobem. Stojąc nieruchomo, pozwala zdobyczy zbliżyć się na odległość uderzenia dzioba, którego używa jako włóczni.
Pasożyty
Badania terenowe przeprowadzone w latach 1962–2013 wykazały, że czaple białe z Europy Środkowej są nosicielami aż 17 różnych gatunków helmintów (robaków pasożytniczych). Młode osobniki przenoszą mniejsze liczby gatunków niż dorosłe, jednak intensywność infekcji u nich jest wyższa.
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Great_egret [dostęp: 25.09.2024].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: „Mike” Michael L. Baird. Licencja: CC BY 2.0.
