Afrowiórka pręgowana (Euxerus erythropus) zwana także wiewiórką ziemną to gatunek wiewiórki zamieszkującej tereny Afryki. Po raz pierwszy opisana ona została przez Geoffroya w 1803 roku. Wiewiórka ta występuje w sześciu podgatunkach. Jest to średniej wielkości gryzoń, który charakteryzuje się piaskowo-brązowym lub ciemnobrązowym futrem z białym pasem bocznym oraz białawymi częściami brzusznymi. Dorosłe osobniki żyją samotnie lub w parach w rozległych systemach nor, które kopią silnymi przednimi kończynami. Większość czasu spędzają na poszukiwaniu nasion, orzechów i korzeni, które następnie gromadzą pod kamieniami. Jest to gatunek pospolity, posiadający szeroki zasięg występowania, a Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) klasyfikuje jego status ochrony jako „najmniejszej troski”.
Opis
Afrowiórka pręgowana osiąga umiarkowane rozmiary jak na gryzonia naziemnego. Długość jej ciała wynosi od 22 do 29 centymetrów, a ogona, który niemal dorównuje ciału, oscyluje w granicach od 19 do 26 centymetrów. Dorosłe osobniki ważą od 0,5 do 1 kilograma. Ich futro jest krótkie i szorstkie, barwy od jasno piaskowej do ciemnobrązowej na większości ciała, z niemal nagimi, białawymi partiami brzusznymi. Włosy na ogonie są znacznie dłuższe niż na reszcie ciała. Są one wielobarwne i rozchodzą się na boki, co nadaje zwierzęciu kudłaty wygląd. Uszy są małe, a pysk długi, z wydatnym, prawie spiczastym nosem. Kończyny są jasne, z dużymi łapami i długimi, prostymi pazurami. Afrowiórka pręgowana różni się od podobnych gatunków wiewiórek przylądkowych i górskich tym, że samice posiadają trzy pary sutków, a nie tylko dwie.
Rozmieszczenie i siedlisko
Wiewiórki ziemne można spotkać na obszarze Afryki Południowej od Sahary, aż po północne obrzeża lasów tropikalnych. Ich zasięg występowania rozciąga się od wybrzeża Atlantyku na zachodzie do Etiopii i Kenii na wschodzie, choć nie występują one na Półwyspie Somalijskim. Gryzonie te występują zarówno na otwartych, jak i antropogenicznie zmodyfikowanych terenach leśnych oraz sawannach. Często spotkać je można w pobliżu pól uprawnych. Na krańcach swojego zasięgu zamieszkują również przybrzeżne zarośla oraz tereny półpustynne.
Biologia i zachowanie
Afrowiórka pręgowana to roślinożerca prowadzący dzienny tryb życia, które przeważnie spędza na ziemi, choć potrafi również wspinać się na krzewy w poszukiwaniu pożywienia. Jej dieta bazuje głównie na nasionach, orzechach i korzeniach. Gryzonie te mogą stanowić zagrożenie dla rolnictwa – zjadają uprawy takie jak maniok, bataty, bawełna czy orzeszki ziemne. Niekiedy ich menu wzbogacają również jaja, owady i inne małe zwierzęta. Drapieżnikami afrowiewiórek są serwale, szakale, ptaki drapieżne i żmije sykliwe.
Wiewiórki ziemne poszukują pożywienia na obszarach o powierzchni około 12 hektarów na półpustynnych terenach. Ich terytoria często nakładają się na siebie i dlatego też, zwierzęta te regularnie przekraczają granice w poszukiwaniu jedzenia. Swoje rewiry oznaczają za pomocą gruczołów zapachowych umieszczonych na policzkach, pocierając nimi o kamienie i pnie drzew, chociaż nie wykazują agresji w obronie tych terenów przed intruzami.
Noc spędzają w norach, które wykopują dzięki swoim dużym pazurom. Nory te mają zazwyczaj prostą konstrukcję: główny tunel prowadzi do centralnego gniazda umieszczonego nie głębiej niż metr pod ziemią. Oprócz tego, istnieje kilka bocznych, ślepych tuneli, które sięgają niemal do powierzchni ziemi i służą jako potencjalne drogi ewakuacyjne w razie niebezpieczeństwa. Główny tunel wejściowy często na noc zasypywany jest tymczasowym kopcem ziemi. Nory mogą zawierać zapasy jedzenia, chociaż te częściej ukrywane są w pewnej odległości, pod kamieniami lub suchymi liśćmi. Gryzonie te zakopują swój mocz, ale nie odchody.
Wiewiórki pręgowe żyją samotnie lub w parach, a spotkawszy innego osobnika tego samego gatunku, witają się wzajemnie, obwąchując sobie nosy. Poruszają się skacząc. Często zatrzymują się, aby coś powąchać lub rozejrzeć się dookoła. Zazwyczaj noszą ogon w poziomie podczas ruchu, a gdy stoją w miejscu, trzymają go pionowo. W sytuacji zagrożenia potrafią nastroszyć ogon, tak, że przypomina on wówczas szczotkę do butelek. Wydają również świergoczący dźwięk, charakterystyczny dla wiewiórek.
Zachowanie zalotne wiewiórek ziemnych objawia się poprzez wzajemne gonitwy. Ich mioty mogą liczyć od dwóch do sześciu młodych. W niewoli gryzonie te mogą dożyć nawet sześciu lat.
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/African_striped_ground_squirrel [dostęp: 13.08.2024].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: BOISSEL Philippe. Licencja: domena publiczna.
