Wpływ witaminy B1 na mózg

O witaminach słyszy się wiele. Jedną z nich jest witamina B1, zwana inaczej tiaminą. Sprawdźmy, jaki ma ona wpływ na nasz mózg.

Witamina B1 jest niezbędna do funkcjonowania naszego organizmu. Jest rozpuszczalna w wodzie i bierze udział w metabolizmie energetycznym komórek¹. Innymi słowy, pomaga zmieniać żywność tj. węglowodany, tłuszcze i białka w energię niezbędną do życia. Ma niebagatelny wpływ na prawidłową pracę mózgu, gdyż bez odpowiedniej porcji energii często czujemy się ociężali i ospali.

I choć ludzki mózg stanowi tylko 2% masy ciała człowieka, to pochłania aż 20% energii². Nie na darmo mówi się, że intelektualny wysiłek męczy. Przeprowadzono nawet w tym zakresie badania, które wykazały, że długie myślenie powoduje, że w mózgu zbierają się szkodliwe substancje, aż ten czuje się przemęczony³.

Jak niedobór witaminy B1 wpływa na mózg

Poza jedną z najważniejszych funkcji tiaminy, czyli braniem udziału w produkcji energii, inną istotną jej rolą jest to, że jest ona też niezwykle ważna przy ochronie mózgu.

Jej niedobór może prowadzić do zaburzenia mózgu, powodując chorobę – zespół Wernickego-Korsakowa⁴. Jest to choroba neuropsychiatryczna, która powoduje problemy z zapamiętywaniem informacji i późniejszym ich przypominaniem. Szczególnie narażona jest pamięć krótkotrwała. Osoby z tą chorobą nie mogą sobie przypomnieć, co robiły danego dnia, pamiętając jednocześnie wydarzenia z własnego dzieciństwa.

Mózg zaczyna wówczas wytwarzać fałszywe wspomnienia, które w rzeczywistości nie miały miejsca, a co gorsza, umysł i tak jest przekonany, że mówi prawdę. Chory ma problem z przyswajaniem nowych informacji, nie rozumiejąc ich. Występują też zaburzenia poczucia czasu, przez co wydarzenia z przeszłości mieszają się z teraźniejszością⁵.

Mogą występować również halucynacje i nagłe zmiany osobowości polegające na tym, że jednego dnia dana osoba jest apatyczna i odczuwa niepokój, innego zaś jest gadatliwa i nadpobudliwa⁶.

Jakby tego było mało, niedobór witaminy B1 w tej chorobie przyczynia się do oczopląsu, podwójnego widzenia, dezorientacji, obniżonej koordynacji ruchów i drgawek. Mózg staje się na tyle otępiały, że osoby dotknięte powyższą chorobą nie są w stanie samodzielnie funkcjonować⁷.

Niedobór tiaminy w zespole Wernickego-Korsakowa prowadzić może do nieodwracalnych zmian w mózgu. Tylko 25% leczonych pacjentów odzyskuje pełnię zdrowia, zaś nieleczona choroba najczęściej prowadzi do śmierci⁸.

A jak się leczy powyższą chorobę? Nie stosuje się żadnych magicznych sztuczek, podstawą leczenia jest zwiększone podawanie tiaminy, czyli opisywanej witaminy B1. By przyspieszyć jej wchłanianie, wykonuje się zastrzyki domięśniowe, a do krwi wprowadza się potas i magnez, usprawniające jej wchłanianie⁹. Osoba chora zwykle musi dodatkowo przez kilka miesięcy się nią suplementować.

Co wpływa na przyswajalność witaminy B1

Jednym z głównych winowajców zbyt małej ilości witaminy B1 w organizmie jest alkohol. Powoduje on problemy z jej wchłanianiem i magazynowaniem¹⁰. Problemy mogą mieć też osoby spożywające nadmierną ilość kawy i herbaty¹¹.

Niedobór może również wystąpić u sportowców, pracowników umysłowych, wegetarian, osób starszych czy chorujących na cukrzycę¹². Co ma więc zrobić wegetarianin pracujący umysłowo, a po pracy uprawiający sport i pijący kawę lub herbatę? Z pewnością dobrym pomysłem byłoby zbadanie, ile tiaminy ma w organizmie. Dowie się o tym, wykonując badanie krwi. Przyczyny niedoboru tiaminy są dość poważne, nie warto więc tego lekceważyć, a ewentualny niedobór można suplementować.

Ile powinniśmy przyjmować witaminy B1 i gdzie ona występuje

By nie mieć problemów zdrowotnych i aby nasz mózg mógł pracować bez zbędnych obciążeń, powinniśmy sprawdzić, ile dziennie spożywamy witaminy B1.

Odpowiednia dawka dla kobiet to 1,1 mg dziennie, kobiet w ciąży 1,4 mg, mężczyzn 1,3 mg, u dzieci w zależności od wieku od 0,5 mg do 1,2 mg¹³. Oczywiście wszystko zależy od tego, jaki tryb życia prowadzimy.

Zawartość witaminy B1 w różnych produktach spożywczych jest zróżnicowana. Przykładowe produkty zawierające poniżej 0,05 mg witaminy B1 na 100 g to mleko, jogurty, sery dojrzewające i twarogowe, śledzie, karczochy, maliny, brzoskwinie, banany i jabłka¹⁴.

Produkty, które zawierają od 0,1 do 0,5 mg witaminy B1 na 100 g, to mąka pszenna, bułki pszenne, chleb mieszany, chleb żytni razowy, chleb graham, makaron, kasza jęczmienna, płatki owsiane, ryż, makrela, łosoś.

Natomiast produkty o zawartości witaminy B1 od 0,5 do 1 mg na 100 g to kasza gryczana i jaglana, fasola biała, soja, groch, otręby pszenne. Produkty zawierające powyżej 1 mg witaminy B1 na 100 g to soczewica czerwona, nasiona słonecznika, zarodki pszenne oraz drożdże.

Jak witamina B1 wpływa na mózg i pamięć

W większości przypadków panuje przekonanie, że zwiększona ilość tiaminy nam nie grozi, bo jest ona rozpuszczalna w wodzie i wydalana wraz z moczem i że dopiero przy długotrwałym jej stosowaniu wystąpią zawroty głowy, arytmia serca i drżenie mięśni^15,16,17.

Sprawa nie jest jednak tak oczywista. Naukowcy z Southern Medical University w Chinach badali, jak witamina B1 (tiamina) wpływa na pamięć i zdolności myślenia. Skupili się na tym, jak witamina B1 może wpływać na rozwój choroby Alzheimera, która jest najczęstszą formą demencji (utrata zdolności myślenia i pamięci)^18,19.

Wyniki pokazały, że osoby, które spożywały od 0,6 do 1 mg witaminy B1 dziennie, miały mniejszy spadek zdolności umysłowych. To oznacza, że witamina B1 może pomagać w zachowaniu lepszej pamięci i myślenia.

Naukowcy zauważyli również, że po osiągnięciu optymalnej dawki (około 0,68 mg dziennie) większa ilość tiaminy zaczynała szkodzić, zamiast pomagać. Każdy dodatkowy 1 mg witaminy B1 dziennie powodował spadek zdolności umysłowych.

Wnioski naukowców były takie, że przyjmowanie tiaminy w ilości 0,60–1,00 mg na dobę jest najkorzystniejsze, a punkt, w którym ryzyko jest najmniejsze, to 0,68 mg. Spożycie poniżej lub powyżej tego zakresu może prowadzić do większego spadku zdolności umysłowych²⁰.

Badania nad wpływem witaminy B1 na mózg prowadzili też inni naukowcy. Wykazali oni, że studenci zażywający tiaminę poprawili swoje oceny o 27%²¹.

W innym eksperymencie studentkom medycyny obniżono podawanie tiaminy do bardzo niskich wartości. Zaobserwowano, że ich wyniki bardzo mocno spadły oraz nastąpił wzrost popełnianych błędów²². Gdy ponownie zaczęto podawać witaminę, ich oceny powróciły do normy.

Być może z powodu powyższych lub podobnych badań niektórzy z pracodawców zapewniają swoim pracownikom umysłowym witaminy i suplementy diety, dzięki którym ci zwiększają efektywność wykonywanej pracy²³.

Podsumowanie

Nie da się ukryć, że witamina B1 (tiamina) w ogromnym stopniu wpływa na funkcjonowanie naszego mózgu. Jej odpowiednia ilość jest niezbędna do prawidłowego myślenia, utrwalania pamięci i ogólnego samopoczucia. Zbyt duży niedobór może prowadzić nawet do śmierci. Choć powszechnie panuje przekonanie, że ciężko jest przekroczyć jej nadmiar, to i tak warto się zastanowić nad zbadaniem, ile mamy jej w swoim organizmie.

Przypisy

1. Witamina B1 – wszystko na jej temat, Mito-Med, https://mito-med.pl/artykul/wszystko-na-temat-witaminy-b1 [dostęp: 18.06.2024].
2. A. Balasubramanian, Brain power, Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 10.08.2021, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8364152/ [dostęp: 18.06.2024].
3. Why Thinking Hard Makes You Tired, Neuroscience News, 11.08.2022, https://neurosciencenews.com/cognitive-fatigue-21226/ [dostęp: 18.06.2024].
4. Czym jest Zespół Korsakowa? Objawy i leczenie, Centrum Medyczne Galmedic, 26.01.2023, https://galmedic.pl/czym-jest-zespol-korsakowa-objawy-i-leczenie/ [dostęp: 18.06.2024].
5. Tamże.
6. A. Witkowska, Zespół Korsakowa – objawy, przyczyny, leczenie, Medonet, 13.03.2019, https://www.medonet.pl/zdrowie,zespol-korsakowa—objawy–przyczyny–leczenie,artykul,1731012.html [dostęp: 18.06.2024].
7. Czym jest Zespół Korsakowa? Objawy i leczenie, Centrum Medyczne Galmedic, 26.01.2023, https://galmedic.pl/czym-jest-zespol-korsakowa-objawy-i-leczenie/ [dostęp: 18.06.2024].
8. Zespół Korsakowa – na czym polega to schorzenie i jak je leczyć?, PsychoCare, 07.04.2020, https://psychocare.pl/zespol-korsakowa-na-czym-polega-to-schorzenie-i-jak-je-leczyc/ [dostęp: 18.06.2024].
9. Tamże.
10. A. Staniszewska, Tiamina czyli główny aktywator energetyczny ludzkich komórek, Pogotowie Pielęgniarskie, 10.05.2023, https://pogotowie-pielegniarskie.pl/tiamina-czyli-glowny-aktywator-energetyczny-ludzkich-komorek/ [dostęp: 18.06.2024].
11. E. Kania-Oczko, 15 znaków, że brakuje ci witaminy B1. To częste, gdy pijesz dużo kawy i herbaty, Medonet, 22.08.2023, https://www.medonet.pl/zdrowie/zdrowie-dla-kazdego,15-znakow–ze-brakuje-ci-witaminy-b1–to-czeste–gdy-pijesz-duzo-kawy-i-herbaty,artykul,59873289.html [dostęp: 18.06.2024].
12. Tamże.
13. Tamże.
14. Witamina B1 (tiamina) – do czego jest potrzebna? Jakie są objawy niedoboru i nadmiaru witaminy B1?, wApteka, https://www.wapteka.pl/blog/artykul/witamina-b1-tiamina-do-czego-jest-potrzebna-jakie-sa-objawy-niedoboru-i-nadmiaru-witaminy-b1 [dostęp: 18.06.2024].
15. A. Konieczna, Witaminy z grupy B – rola, źródła, objawy niedoboru, uPacjenta, 09.10.2023, https://upacjenta.pl/poradnik/witaminy-z-grupy-b [dostęp: 18.06.2024].
16. T. Jelonek, Witamina B1 (tiamina) – właściwości, źródła, niedobór, nadmiar, Natu.Care, 29.04.2024, https://natu.care/pl/witaminy/witamina-b1#sources [dostęp: 18.06.2024].
17. K. Dudzic (Fidor), Witamina B1 (tiamina) – źródła, działanie, objawy niedoboru i nadmiaru, Testosterone.pl, 23.11.2022, https://testosterone.pl/wiedza/witamina-b1-tiamina-zrodla-wlasciwosci-objawy-niedoboru-i-nadmiaru/ [dostęp: 18.06.2024].
18. R. Makówka, Zamiast pomagać, bardzo szkodzi zdrowiu. Czym grozi przedawkowanie tej witaminy?, PoradnikZdrowie.pl, 27.02.2024, https://www.poradnikzdrowie.pl/aktualnosci/zamiast-pomagac-bardzo-szkodzi-zdrowiu-czym-grozi-przedawkowanie-tej-witaminy-aa-WwXD-SUpC-8vgQ.html [dostęp: 18.06.2024].
19. L. Chengzhang et al., J-shaped association between dietary thiamine intake and the risk of cognitive decline in cognitively healthy, older Chinese individuals, General Psychiatry, Vol. 37, Issue 1, https://gpsych.bmj.com/content/37/1/e101311 [dostęp: 18.06.2024].
20. Tamże.
21. Bitwa o nasz umysł #4, nadzieja TV, 12.11.2021, https://youtu.be/0vnIK0ABeQ8?si=c1LzqwAxBvHhgpC3 [dostęp: 18.06.2024].
22. Tamże.
23. Zakup suplementów diety dla pracowników, Vademecum Podatnika, 26.02.2018, http://www.vademecumpodatnika.pl/artykul_narzedziowa,1003,0,16543,zakup-suplementow-diety-dla-pracownikow.html [dostęp: 18.06.2024].

© Źródło zdjęcia głównego: Canva.