Spinozaur

Spinozaur (Spinosaurus) to rodzaj teropoda z rodziny spinozaurów (Spinosauridae) żyjącego na obecnych terenach Afryki Północnej. Nazwa Spinosaurus oznacza ‘kolczasty jaszczur’ i jest zlepkiem łacińskiego słowa spina, czyli ‘kolec’, oraz greckiego sauros, czyli ‘jaszczur’. Powszechnie uważa się, że żył od około 106 do 93,5 milionów lat temu. Pierwsze skamieniałości zostały odkryte w Egipcie w 1910 roku przez niemieckiego paleontologa Ernsta Stromera, ale okaz ten został zniszczony podczas II wojny światowej. Dopiero w 2005 roku odnaleziono kolejną czaszkę dorosłego osobnika, a w 2014 roku opisano skamieniałości osobnika niedojrzałego, w tym wiele kości szkieletu pozaczaszkowego.

Charakterystyczną cechą spinozaura są jego wysokie wyrostki kolczyste kręgosłupa, o wysokości co najmniej 1,69 metra, które tworzą strukturę przypominającą żagiel. Nie jest jasne, do czego taki garb był potrzebny, ale istnieją różne teorie. Według jednej z nich służył do termoregulacji lub odstraszania wrogów. Naukowcy uważają, że „odwrócenie się od Słońca i ustawienie pod kątem 90° do chłodnego wiatru mogło skutecznie ochładzać krew przepływającą przez skórny żagiel”. Istnieje także teoria, że był on używany w okresie godowym do wabienia partnera.

Spinozaur miał charakterystyczny wydłużony pysk, podobny do paszczy krokodyla, niewielkie, choć bardzo duże jak na teropoda przednie kończyny i długi ogon. Prowadzono wiele dyskusji na temat funkcji tych stosunkowo długich przednich kończyn. Prawdopodobnie służyły do polowania, na co wskazuje długość i haczykowaty kształt pazurów.

Spinozaur miał jedną z najdłuższych czaszek pośród wszystkich mięsożernych dinozaurów. Wstępnie oszacowano ją na około 1,75 metra, ale bardziej prawdopodobna jest całkowita długość wynosząca około 1,5 metra. Jedynymi dinozaurami o dłuższej czaszce, ale niepodobnej do tej spinozaura, były południowoamerykański Giganotosaurus carolinii i afrykański Carcharodontosaurus saharicus.

Spinozaur jest jednym z największych dinozaurów mięsożernych, osiągając długość 16–18 metrów, a jego masa szacowana jest na około 7–9 ton, choć Therrien i Handerson określali ją na nawet ponad 20 ton (przy założeniu, że czaszka miała 1,75 m). Nie jest więc zupełnie pewne, jakie dokładnie rozmiary osiągał spinozaur, jednak powszechnie uznaje się, że był on większy od giganotozaura i karcharodontozaura, co czyniłoby z niego największego znanego teropoda.

Spinozaur mógł żyć w lasach namorzynowych wraz z innymi teropodami, takimi jak baharijazaur i karcharodontozaur, oraz paralitytanem, egiptozaurem i rybą trzonopłetwą mawsonią. W ocenie Ibrahima i współpracowników cechy budowy szkieletu pozaczaszkowego i umiejscowienie nozdrzy w połowie długości czaszki świadczą o tym, że spinozaur był zwierzęciem ziemnowodnym, a jego tryb życia był bardziej oportunistyczny, co oznacza, że mógł występować zarówno w siedliskach lądowych, jak i wodnych.

Co do diety, nie jest pewne, czy spinozaur był głównie lądowym drapieżnikiem, czy raczej rybożercą. Jego wydłużone szczęki, stożkowate zęby i wysoko położone nozdrza sugerują rybożerność, ale istnieją również dowody na to, że polował na niewielkie i średniej wielkości ofiary oraz na padlinę. Spinozaur mógł też polować na duże zwierzęta, co prawdopodobnie umożliwiały mu duże kończyny przednie z silnymi pazurami. Znaleziska w Europie i Ameryce Południowej sugerują, że spinozaury mogły żywić się rybami, iguanodonami oraz pterozaurami, ale nie jest pewne, czy teropody polowały na pterozaury, czy odżywiały się ich padliną.

Spinozaur jest często przedstawiany w kulturze masowej jako groźny i potężny dinozaur, zdolny do pokonania nawet największych drapieżników. W filmie „Jurassic Park III” został przedstawiony jako zabójca tyranozaura, który pokonuje swojego przeciwnika w zaciętej walce.

Spinozaur pojawia się również w serialu popularnonaukowym „Prehistoryczne bestie” oraz w serialu dokumentalnym „Planeta dinozaurów”. W obu produkcjach jest ukazywany jako szczytowy drapieżnik, który konkurował o pokarm z innymi dużymi mięsożercami, takimi jak karcharodontozaury i sarkozuchy. W serialu „Planeta dinozaurów” widzimy pojedynek między spinozaurem a karcharodontozaurem, z którego ten pierwszy wychodzi zwycięsko, ale odnosi ciężkie obrażenia.

W obu programach spinozaur jest przedstawiany jako groźny i niebezpieczny, ale również bardzo inteligentny i zręczny dinozaur, zdolny do przetrwania w trudnych warunkach. Spinozaur stał się ikoną kultury masowej jako jeden z najbardziej charakterystycznych dinozaurów, którego potężny wygląd i umiejętności przetrwania wciąż budzą podziw i strach.

Źródła

1. https://pl.wikipedia.org/wiki/Spinozaur
2. https://dinoanimals.pl/dinozaury/spinozaur/
3. https://www.encyklopedia.dinozaury.com/wiki/Spinosaurus