„Początkiem mądrości jest bojaźń Pana, a wiedza o tym, co święte, to rozum”1. Czy wiemy jak zachować sprawny umysł, by poszerzać horyzonty oraz poznawać, co jest właściwe i dobre?
Ludzki organizm został stworzony do ruchu, w tym również mózg i cały układ nerwowy. Doktor John Ratey, profesor w Harvard Medical School, doszedł do konkluzji, że mózg reaguje jak mięśnie. Gdy jest używany, wzrasta jego aktywność. Gdy następuje brak aktywności, zanika. Mózg fizycznie się kurczy2.
Aktywność fizyczna pobudza funkcje poznawcze (kognitywne) mózgu, innowacyjność i kreatywne myślenie. Wiedzieli o tym już w starożytnej Grecji. Uczniowie Arystotelesa nazywani byli perypatetykami (od greckiego słowa peripatesis – przechadzka), ponieważ nauczanie odbywało się podczas spacerów. Siedzący tryb życia zabija twórcze myślenie3.
BDNF
Ruch prowadzi do rozwoju mózgu. Aktywność ruchowa nie powoduje jednak, że człowiek staje się mądrzejszy. Natomiast znacznie wydłuża czas skupienia i wyostrza logiczne myślenie. Neurotroficzny czynnik pochodzenia mózgowego (BDNF) umożliwia powstawanie nowych połączeń mózgowych. Ułatwia to przyswajanie nowego materiału. Czynnik ten jest konieczny w dzieciństwie do rozwoju mózgu. U dorosłych wpływa na opóźnienie naturalnych procesów starzenia mózgu. Nawet niewielka ilość ruchu (stanie, wiercenie się) może zasilić obwody mózgowe i wzmacniać zdolność logicznego myślenia4.
Dopamina
Dzięki aktywności ruchowej wzrasta synteza dopaminy w mózgu. Jest to związek chemiczny, który przesyła sygnały między komórkami nerwowymi mózgu. Odpowiada za regulację nastroju, motywacji nagrody oraz ruchu. Jednorazowy akt treningu może być przyczyną stanu zapalnego, ponieważ we krwi wzrasta poziom cytokinin prozapalnych. Jednak regularny i długotrwały wysiłek fizyczny wzmacnia odporność i poprawia neuroplastyczność mózgu, co znacznie obniża ryzyko wystąpienia chorób neurodegeneratywych, jak stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona czy choroba Alzheimera5.
Skutki bezruchu
Brak ruchu prowadzi do spadku odżywienia mózgu. Najbardziej wrażliwa na osłabienie i zanik jest część środkowa płata czołowego. Odpowiada ona m.in. za pamięć krótkotrwałą. Naukowcy zauważyli korelacje między ćwiczeniami tlenowymi (aerobowymi) a wzrostem sprawności intelektualnej6.
Brytyjscy naukowcy w jednym ze swoich badań określili, że osoby wykazujące niską aktywność fizyczną były mniej inteligentne i posiadały obniżoną zdolność do rozwiązywania problemów w nowych, nieznanych sytuacjach, niż osoby utrzymujące średni lub wysoki poziom dziennego wysiłku fizycznego7.
Długotrwałe przebywanie w pozycji siedzącej ma zgubny wpływ na wiele układów i organów w organizmie. Jak już się dowiedzieliśmy, nawet niewielka ilość ruchu ma korzystny wpływ na nasz mózg i układ nerwowy. Dlatego warto zastosować kilka drobnych zmian w codziennym życiu, by poprawić logiczne myślenie, poziom skupienia oraz pamięć.
Należy przestrzegać kilku drobnych zasad:
1. Ogranicz siedzenie.
2. Na każde 30 minut spędzone w pozycji siedzącej poświęć 2 minuty na ruch.
3. Dbaj o prawidłową postawę ciała w pozycji siedzącej (by o tym pamiętać, przyklej jaskrawą karteczkę do monitora – za każdym razem, gdy na nią spojrzysz, popraw swoją postawę).
4. Poświęć dziennie co najmniej 10-15 min na ćwiczenia8.
Zakończenie
Prawidłowo funkcjonujący mózg jest niezbędny do pracy biurowej, ale nie tylko. Logiczne i krytyczne myślenie jest potrzebne do podejmowania dobrych decyzji każdego dnia. Warto więc zadbać o codzienny „serwis” naszego ciała, by nasz mózg w pełni sprawny mógł służyć nam do późnych lat starości.
Przypisy
- Prz 9,10 UBG
- Starrett K., Skazany na biurko, Wydawnictwo Galaktyka, Łódź 2016, str. 24
- Berglund C., Why Does Physical Activity Drain Human Brain Power?,”Psychology Today”, December 4, 2014
- Starrett K., Skazany na biurko, Wydawnictwo Galaktyka, Łódź 2016, str. 24-25
- Zimmer P., Oberste M., Einfluss von Sport auf das Zentrale Nervensystem, Deutsche Zeitschrift für Sportmedizin, 1, 2015, str. 42-46
- Scherzai A., Scherzai D., Sposób Na Alzheimera, Wydawnictwo Albatros, Poznań 2018, str. 168-184
- Singh-Manoux A. i in., Effects of Physical Activity on Cognitive Functioning in Middle Age, American Journal of Public Health, 95, no. 12 (2005), str. 2252-2258
- Starrett K., Skazany na biurko, Wydawnictwo Galaktyka, Łódź 2016, str. 25-34
