Rak pręgowaty, zwany także rakiem pręgowanym lub rakiem amerykańskim (Orconectes limosus) to gatunek skorupiaka z rodziny Cambaridae. Jego naturalnym siedliskiem są wschodnie wybrzeża Ameryki Północnej. Spotkać go można na terenach od Quebecu po dolną część rzeki James w Wirginii. W Europie gatunek pojawił się w wyniku introdukcji. Skorupiak ten potrafi przystosować się do życia w zamulonych strumieniach. Odróżnia go to od innych gatunków raków, które preferujących czyste wody.
Podobnie jak inne inwazyjne gatunki raków pochodzące z Ameryki Północnej, takie jak np. Pacifastacus leniusculus, czy Faxonius limosus także i rak pręgowany jest nosicielem dżumy raczej – choroby zagrażającej rodzimym gatunkom europejskim. Rak pręgowaty został wprowadzony do Niemiec w 1890 roku. To właśnie stąd rozprzestrzenił się na północną i południową Europę.
Od 2016 roku skorupiak ten figuruje na liście Inwazyjnych Gatunków Obcych Budzących Obawy w Unii Europejskiej. Oznacza to, że jego import, hodowla, transport, handel oraz celowe uwalnianie do środowiska są zakazane w całej UE.
Rak pręgowany jest w stanie rozmnażać się zarówno płciowo, jak i partenogenetycznie, co ułatwia jego ekspansję. Podobnie, jak inne dziesięcionogi, posiada dziesięć odnóży, z których dwa przekształcone są w szczypce. Zamieszkuje dna słodkowodnych zbiorników, takich jak jeziora, stawy i bagna. Preferuje płaskie, piaszczyste i kamieniste podłoże. Spotkać go można także na lądzie – na trawnikach lub plażach w pobliżu zbiorników wodnych.
Rak amerykański stanowi istotne zagrożenie dla bioróżnorodności Europy, co wymaga skutecznych działań ochronnych i ścisłej kontroli jego populacji.
Zasięg występowania
Rak pręgowany naturalnie zamieszkuje słodkie wody wschodniego wybrzeża Ameryki Północnej. Spotkać go można głównie w rejonie Waszyngtonu i Filadelfii. Do Europy trafił w 1890 roku za sprawą niemieckiego hodowcy Maxa von dem Borne, który wprowadził go do wód na Pomorzu Zachodnim – w okolicach Barnówka, w dorzeczu rzeki Myśli. Kolejne introdukcje miały miejsce w 1911 roku. Od tego czasu rak pręgowany rozprzestrzenił się na duże obszary Europy.
Gatunek ten został sprowadzony do Europy ze względu na jego odporność na dżumę raczą, która w XIX wieku zdziesiątkowała rodzime raki. Nie spełnił jednak pokładanych w nim nadziei – okazał się mniejszy i mniej smaczny, co rozczarowało hodowców. Mimo to rak pręgowany zdominował środowisko, wypierając rodzime gatunki.
Opis
Charakterystyczne czerwone pręgi na odwłoku to cecha, która wyróżnia raka pręgowanego spośród innych gatunków. To właśnie one stały się inspiracją dla jego nazwy. Poza tym skorupiak ten jest znacznie mniejszy od swoich krewnych. Zazwyczaj dorasta do około 8 cm długości, choć w sprzyjających warunkach może osiągnąć maksymalnie 20 cm.
Biotop
Rak pręgowany, dzięki niezwykłym zdolnościom adaptacyjnym, potrafi zasiedlać niemal każde środowisko wodne. Można go spotkać nawet w wodach pozaklasowych, co sprawia, że nie nadaje się do pełnienia roli wskaźnika czystości wody.
Rozmnażanie
Okres godowy raka pręgowanego przypada na miesiące jesienne. Dojrzałość płciową skorupiak ten osiąga już w drugim roku życia. Co ciekawe, rak amerykański może rozmnażać się zarówno płciowo, jak i przez partenogenezę. Dodatkowo ułatwia to jego rozprzestrzenianie.
Znaczenie gospodarcze
Mięso raka pręgowanego, choć cenione za wysoką wartość odżywczą, ustępuje smakiem rodzimym gatunkom, takim jak rak szlachetny czy błotny. Charakteryzuje się dużą zawartością białka, niską ilością tłuszczu i wysoką jakością toksykologiczną, co czyni je wartościowym źródłem składników mineralnych w diecie. Największy potencjał przetwórczy ma mięso z odwłoka, które wyróżnia się jakością i składem.
W Polsce międzywojennej rak pręgowany nie był odławiany gospodarczo. Dopiero pod koniec lat 30. XX wieku jego mięsem zainteresowali się Niemcy, co zwiększyło znaczenie tego gatunku w przetwórstwie spożywczym. W rejonie Berlina odławianie raka amerykańskiego stanowiło podstawę lokalnej gospodarki rybackiej aż do lat 60. XX wieku, przynosząc rybakom połowę dochodów. W Polsce szczyt połowów tego raka przypadł na 1949 rok. Odłowiono wówczas od 100 do 200 ton – najwięcej spośród wszystkich gatunków raków. Jednak już w latach 60. wielkość połowów spadła do zaledwie 3,5 tony, by później nieznacznie wzrosnąć do kilkunastu ton rocznie. Słaba promocja mięsa raka pręgowanego oraz brak rozwiniętych metod jego przetwórstwa ograniczyły znaczenie gospodarcze tego skorupiaka.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Karłowaty konik morski – konik morski Bargibanta
- Jednoróg
- Zwoje z Qumran – najważniejsze odkrycie archeologii biblijnej
- Czwarta rewolucja przemysłowa a nasze człowieczeństwo – część 2
- Starożytne mity – więcej niż tylko mity (cz. 2)
Źródło
1.https://en.wikipedia.org/wiki/Faxonius_limosus [8.11.2024]
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Astacoides. Licencja: CC BY-SA 3.0.
