Ognica pstra, skrzydlica ognista, skrzydlica pstra, ryba moty (Pterois volitans) to drapieżna ryba morska z rodziny skorpenowatych. Należy do rzędu skorpenokształtnych (Scorpaeniformes). Pierwotnie występowała głównie w rejonie Indo-Pacyfiku. Z czasem stała się jednak gatunkiem inwazyjnym na Karaibach, a także wzdłuż wschodniego wybrzeża Stanów Zjednoczonych, we wschodniej części Morza Śródziemnego oraz w Brazylii, m.in. na wyspie Fernando de Noronha. Zarówno P. volitans, jak i blisko spokrewniony z nią Pterois miles, zostały uznane za gatunki inwazyjne, które stanowią zagrożenie dla lokalnych ekosystemów.
Ryby moty mają charakterystyczne ubarwienie, z białymi pasami przeplatanymi czerwonymi, brunatnymi lub bordowymi. Dorosłe osobniki osiągają nawet 47 cm długości. Czyni je to jednymi z największych przedstawicieli swojego rodzaju. Młode ognice pstre zazwyczaj nie przekraczają 2,5 cm. Skrzydlice ogniste żyją średnio około 10 lat. Jak wiele innych ryb z rodziny skorpenowatych, mają duże, jadowite kolce na płetwie grzbietowej (13) oraz dodatkowe jadowite kolce na płetwach brzusznych (2) i odbytowej (3). To właśnie te kolce, w połączeniu z długimi płetwami, tworzą charakterystyczny wygląd skrzydlicy pstrej. Jadowite kolce skutecznie odstraszają większość potencjalnych drapieżników.
Skrzydlice pstre rozmnażają się co miesiąc, a ich larwy szybko się rozprzestrzeniają. Umożliwia im to dalszą ekspansję gatunku. Dotąd nie zidentyfikowano ich naturalnych drapieżników, co również przyczynia się do wysokiej liczebności tych ryb. Wiele organizacji promuje odławianie i konsumpcję ryb motów, próbując powstrzymać dalszy wzrost populacji.
Taksonomia
Karol Linneusz po raz pierwszy formalnie opisał skrzydlice pstre w 1758 roku. W dziesiątej edycji Systema Naturae nadał im nazwę Gasterosteus volitans. Na lokalizację typową dla tego gatunku wskazał wyspę Ambon w Indonezji. W 1856 roku francuski przyrodnik Eugène Desmarest wyznaczył nazwę Scorpaena volitans – nadaną w 1787 roku przez Blocha – jako gatunek typowy dla rodzaju Pterois. Rodzaj ten został pierwotnie opisany przez Okena w 1817 roku i obejmował gatunki sklasyfikowane wcześniej przez Linneusza. Nazwa gatunkowa volitans oznacza „latający”. Prawdopodobnie odnosi się to do dużych płetw piersiowych tych ryb, które przypominają skrzydła.
Zasięg występowania
Ryba mot pochodzi z regionu Indo-Pacyfiku. Swoim zasięgiem występowania pierwotnie obejmowała zachodnią i centralną część Oceanu Spokojnego oraz wybrzeża zachodniej Australii. Skrzydlica pstra została jednak wprowadzony również do zachodniego Atlantyku. Tutaj szybko stała się gatunkiem inwazyjnym, rozprzestrzeniając się w północnym rejonie Zatoki Meksykańskiej oraz na Karaibach.
Rozmnażanie
Skrzydlica ognista to gatunek prowadzący samotny tryb życia. Okres godowy to jedyny momentem, gdy dochodzi do grupowania tych ryb – zazwyczaj jeden samiec towarzyszy kilku samicom. Zarówno Pterois volitans, jak i Pterois miles to gatunki gonochoryczne. Wykazują dymorfizm płciowy wyłącznie w okresie rozrodu. U wszystkich przedstawicieli rodzaju Pterois zaobserwowano podobne zachowania godowe, takie jak krążenie, poruszanie się w bok, podążanie i prowadzenie partnera. Ognice pstre to ryby nocne, dlatego też ich aktywność godowa zaczyna się o zmierzchu i trwa przez noc. Po zakończeniu zalotów samica uwalnia dwie masy jajowe, które samiec zapładnia, zanim wypłyną na powierzchnię. Embriony wydzielają lepki śluz, umożliwiający im przyczepianie się do pobliskich skał i koralowców w strefie międzypływowej, zanim larwy się wylęgną. Podczas jednego cyklu rozrodczego samica może złożyć nawet 30 tysięcy jaj. Naukowcy zaobserwowali, że intensywność składania jaj rośnie w cieplejszych miesiącach roku.
Drapieżniki i ofiary
Na wodach atlantyckich i karaibskich – gdzie występuje inwazyjnie – skrzydlica nie napotkała wielu naturalnych drapieżników. Większość większych ryb i rekinów nie rozpoznaje jej jako pokarmu, prawdopodobnie ze względu na to, że jest to gatunek zupełnie nowy w tych wodach. Ognice pstre znaleziono jednak w żołądkach rzadkich ryb, takich jak zagrożona wyginięciem garupa karaibska oraz garupa tygrysia z Bahamów. Są to jednak przypadki odosobnione. W rodzimym środowisku ryb motów zaobserwowano dwa gatunki muren, które na nie polują. Drapieżnikiem, który atakuje skrzydlice w wodach indonezyjskich, jest natomiast robak Bobbit, zasadzający się na swoje ofiary z ukrycia. Podobne gatunki spotykane są również na Karaibach.
Skrzydlica ognista sama w sobie jest bardzo żarłoczna. Skutecznie rywalizuje o pożywienie z innymi gatynkami zajmując nisze ryb drapieżnych, takich jak lucjanowate i garupowate, które są nadmiernie eksploatowane przez rybołówstwo. Żywi się głównie skorupiakami, innymi bezkręgowcami oraz drobnymi rybami, w tym młodymi osobnikami własnego gatunku. Podczas polowania skrzydlica wykorzystuje swoje rozłożyste płetwy do osaczania ofiary, którą połyka w całości. Jej aktywność łowiecka rozpoczyna się późnym popołudniem i trwa aż do świtu. Charakterystyczna dla tego drapieżnika jest strategia uporczywego pościgu, dzięki której jest w stanie upolować ryby dwa razy szybsze od siebie – wykorzystuje chwilowe pauzy w ich pływaniu. Gdy zbliży się na odległość 9 cm, wykonuje błyskawiczny atak, używając otworu gębowego i niskiego ciśnienia w jamie gębowej do zasysania ofiary.
Żarłoczność, szeroki zakres diety oraz rosnąca liczebność sprawiają, że skrzydlica może stanowić poważne zagrożenie dla lokalnych ekosystemów morskich. Konkurując z rodzimymi gatunkami i wprowadzając nowe zależności pokarmowe, drastycznie zmienia sieci troficzne na rafach koralowych. W efekcie obserwuje się spadek liczebności innych gatunków oraz ogólną redukcję różnorodności biologicznej tych delikatnych ekosystemów.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Platax teira
- Żuraw rajski – żuraw błękitny – żuraw Stanleya
- Życie na Wenus NIE odnalezione
- Słońce – wyjątkowa gwiazda
- Pozabiblijne świadectwa potopu
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Red_lionfish [dostęp: 30.10.2024].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Alexander Vasenin. Licencja: CC BY-SA 3.0.