Nandu palmiste, znane także jako nandu Darwina (Rhea pennata) to duży, nielotny ptak. Występuje na obszarze Altiplano oraz w Patagonii, na terenie Ameryki Południowej.
Etymologia
W Argentynie, gdzie żyje większość populacji, nandu palmistego znane jest jako ñandú petiso lub ñandú del norte. Inne lokalne nazwy to suri i choique. Nazwa ñandú pochodzi z języka Guaraní.
W języku angielskim określenie „Darwin’s rhea” pochodzi od greckiej bogini Rei oraz łacińskiego słowa pennata, oznaczającego „skrzydlaty”. Epitet gatunkowy został nadany w 1837 roku przez Alcide’a d’Orbigny.
Najpierw roku gatunek klasyfikowano w monotypowym rodzaju Pterocnemia. Nazwa ta pochodzi od greckich słów pteron (pióro) i knēmē (część nogi między kolanem a kostką). Odnosi się do upierzenia pokrywającego górną część nóg ptaka. W 2008 roku South American Classification Committee (SACC) przeniosło Pterocnemia do rodzaju Rhea.
Taksonomia
Tradycyjnie wyróżniane są trzy podgatunki nandu palmistego:
- R. p. garleppi, który zamieszkuje region puna w południowo-wschodnim Peru, południowo-zachodniej Boliwii i północno-zachodniej Argentynie.
- R. p. tarapacensis, który występuje w regionie puna w północnym Chile – od regionu Arica i Parinacota po Antofagastę.
- R. p. pennata, który spotykany jest na stepach Patagonii w Argentynie i Chile.
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) początkowo traktowała dwa północne taksony – R. p. tarapacensis i R. p. garleppi – jako odrębny gatunek, określany mianem nandu puna (R. tarapacensis). Oba podgatunki zostały opisane w 1913 roku przez Charlesa Chubba. Obecnie IUCN uznaje je za jeden gatunek. Podkreśla jednak, że konieczne są dalsze badania nad taksonomią grupy. Istnieje możliwość, że garleppi powinien być uznany za młodszy synonim tarapacensis.
Opis
Nandu palmiste osiąga wysokość od 90 do 100 cm, przy długości ciała wynoszącej 92–100 cm. Waży od 15 do 28,6 kg. Jak większość ptaków bezgrzebieniowych, ma niewielką głowę i krótki dziób o długości 6,2–9,2 cm. Wyróżnia go jednak długi kark, a także smukłe nogi. Dzięki stosunkowo dużym skrzydłom doskonale biega. Osiąga prędkość aż 60 km/h, co pozwala mu skutecznie uciekać przed drapieżnikami.
Samiec podgatunku nominatywnego ma głowę, szyję oraz górne partie ciała w kolorze płowo-brązowym. Na plecach, tylnej części ciała i skrzydłach pióra zakończone są wyraźnymi białymi plamami. Spód ciała jest białawy. Tęczówki i dziób mają barwę brązową. Nogi są szarawo-żółtawe. Samice wyróżniają się ciemniejszym upierzeniem oraz mniejszymi białymi plamami na piórach.
Podgatunek tarapacensis charakteryzuje się bardziej szarym odcieniem. Głowa i szyja są popielato-szare. Górne części ciała mają rdzawo-brązowy kolor z szarawym tonem. Białe plamy na końcówkach piór są mniejsze niż u podgatunku nominatywnego. Podgatunek garleppi jest podobny do tarapacensis, ale jego głowa i szyja są bardziej płowe, a górne partie ciała bardziej szaro-brązowe.
Pisklęta mają charakterystyczne dwa czarne, podłużne pasy na grzbiecie. Osobniki młodociane są bardziej brązowe niż dorosłe i nie mają białych plam na końcówkach piór. Typowe ubarwienie dorosłych rozwija się u nandu palmistego w wieku 3–4 lat.
Zachowanie
Nandu palmiste to głównie roślinożerca, choć okazjonalnie spożywa drobne zwierzęta, takie jak jaszczurki, chrząszcze czy pasikoniki. Jego dieta składa się głównie z solanki oraz owoców kaktusów, a także traw, korzeni, nasion i liści. Ptaki te na ogół są ciche. Wyjątek stanowią pisklęta, które wydają żałosne gwizdy, a także samce w okresie poszukiwania partnerek.
Samce stają się agresywne podczas wysiadywania jaj, często nawet wobec samic. W efekcie samice składają późniejsze jaja w pobliżu gniazda, a nie w jego wnętrzu. Większość jaj zostaje przeniesiona do gniazda przez samca. Część z nich pozostaje jednak na zewnątrz, gdzie gniją i przyciągają muchy, które stanowią pożywienie zarówno dla samca, jak i później dla piskląt. Okres inkubacji trwa od 30 do 44 dni. Samice składają od 5 do 55 jaj. Jaja mają długość 87–126 mm i żółtawozielony kolor. Pisklęta osiągają dojrzałość w wieku trzech lat.
Poza sezonem lęgowym nandu Darwina są ptakami towarzyskimi. Żyją w grupach liczących od 5 do 30 osobników. W skład stada wchodzą zarówno samce, jak i samice.
Zasięg występowania
Nandu palmiste zamieszkuje otwarte tereny porośnięte zaroślami na stepach Patagonii. Spotkać je można również na wyżynie andyjskiej Altiplano. Występuje na obszarach Argentyny, Boliwii, Chile i Peru. Wszystkie podgatunki preferują środowiska trawiaste, zarośla i tereny podmokłe.
Podgatunek nominatywny najchętniej przebywa na wysokościach poniżej 1500 m n.p.m. Inne podgatunki natomiast zwykle zamieszkują obszary położone na wysokości od 3000 do 4500 m n.p.m. Lokalnie mogą schodzić do wysokości 1220 m n.p.m. na południu.
Ochrona
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) klasyfikuje nandu palmiste jako gatunek najmniejszej troski (Least Concern). Podgatunek nominatywny, który zamieszkuje południowe regiony, pozostaje stosunkowo szeroko rozpowszechniony i miejscami dość liczny. Jego zasięg szacuje się na 859 tys. km².
Sytuacja dwóch północnych podgatunków jest znacznie bardziej niepokojąca. Ich łączna populacja może wynosić zaledwie kilkaset osobników. IUCN uznaje je za gatunek bliski wyginięcia. Głównym zagrożeniem dla tych ptaków są polowania, zbieranie jaj oraz fragmentacja siedlisk spowodowana przekształcaniem terenów na pola uprawne i pastwiska.
W chilijskim Parku Narodowym Patagonia, w regionie Aysén, działa Centrum Hodowli na Rzecz Ochrony Nandu (Centro de Reproducción para la Conservación del Ñandú). Ośrodek jest prowadzony przez Tompkins Conservation przy wsparciu Krajowej Korporacji Leśnej (Corporación Nacional Forestal).
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Ortolan – trznadel ortolan
- Nosacz sundajski – nosacz – nosacz trąbowy
- Skąd się bierze godność człowieka?
- Czy grozi nam III wojna światowa? Cz. 1: Historia, teraźniejszość i prognozy
- Ubóstwo – pytania i odpowiedzi z Pisma Świętego
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Darwin%27s_rhea [dostęp: 13.12.2024]
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: William Warby. Licencja: CC BY 2.0.
