Łuskowiec stepowy

Łuskowiec stepowy (Manis temminckii), zwany również łuskowcem ziemnym, to interesujący ssak łożyskowy. Jego występowanie ograniczone jest do stepowych i pustynnych terenów Afryki, takich jak Senegal, Zambia, Angola, Mozambik, Kongo i Somalia.

Dorosłe samce łuskowca stepowego osiągają długość do 1,5 metra, z czego połowa przypada na ogon. Ich grzbiet jest pokryty dużymi, rogowymi, płytkowatymi łuskami tworzącymi pancerz o ubarwieniu żółtobrązowym. Ich ułożenie przypomina łuski w szyszce świerku, co pozwala zwierzęciu na swobodne poruszanie się i zwinne skręcanie w kłębek w przypadku zagrożenia. Strona brzuszna, wewnętrzne powierzchnie kończyn i pysk łuskowca pozbawione są pancerza łuskowego, pokryte są natomiast zrogowaciałą skórą i włosami.

Głowa łuskowca stepowego jest charakterystycznie mała i wydłużona, co jest typowe dla ssaków żywiących się mrówkami i termitami. Pysk nie posiada uzębienia, natomiast znajdują się w nim bardzo duże gruczoły ślinowe wytwarzające lepką ciecz, która stale zwilża bardzo długi, spłaszczony ku przodowi język łuskowca.

Stopy łuskowca stepowego mają po 5 palców, a trzeci palec przednich łap jest opatrzony potężnymi pazurami służącymi do rozgrzebywania mrowisk i termitier. Zwierzę prowadzi nocny tryb życia, a dzień spędza ukryte w różnych rozpadlinach gruntu lub wygrzebanych przez siebie jamach. W nocy wyrusza na poszukiwanie pokarmu, który stanowią wyłącznie termity i mrówki. Posiada doskonale rozwinięty zmysł węchu i smaku. Język łuskowca jest bardzo czuły i służy do wykrywania obecności pokarmu.

Po dotarciu do mrowiska lub termitiery łuskowiec stepowy rozrywa je pazurami, chwyta owady na lepki język i połyka je w całości. Pokarm rozcierany jest dopiero w żołądku – wysłanym grubym, zrogowaciałym nabłonkiem – za pomocą kamyków, które łuskowiec połyka podobnie jak ptaki.

Łuskowiec ziemny jest zwierzęciem, które charakteryzuje się płochliwym zachowaniem. Do ochrony przed drapieżnikami wykorzystuje swoje łuski. Gdy poczuje się zagrożony, zwija się w kulę, owijając ogon i kończyny wokół swojego ciała. Łuski łuskowca są ostre i ruchliwe, co stanowi poważne wyzwanie dla drapieżników. Ponadto zwierzę to jest niemal niemożliwe do rozprostowania z pozycji kuli, co stanowi skuteczną obronę.

Łuskowiec stepowy prowadzi samotny tryb życia, łącząc się z innymi osobnikami tylko podczas okresu godowego. Samce walczą ze sobą o możliwość kopulacji z samicą. Okres ciąży u tego gatunku wynosi około 139 dni i zwykle rodzi się tylko jedno młode ważące 200-500 gramów. Potomstwo rodzi się w naturalnym podziemnym schronieniu i pierwszy raz wychodzi na powierzchnię między 2 a 4 tygodniem życia, przyczepione do pleców lub ogona matki. Młode zaczynają samodzielnie zdobywać pokarm w wieku 3 miesięcy, ale nadal są noszone przez matkę, aż osiągną masę około 3 kg.

Źródła

1. Serafiński W., Wielgus-Serafińska E. (1988), Ssaki, zwierzęta świata, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
2. https://animaldiversity.org/accounts/Manis_temminckii/