Kormoran nielotny (Nannopterum harrisi) to ptak endemiczny dla Galapagos. Jest jedynym kormoranem, który utracił zdolność latania. Początkowo należała do rodzaju Nannopterum, potem przeniesiono go do Phalacrocorax. W 2014 roku badania wskazały na powrót do Nannopterum. W 2021 roku oficjalnie przyjęto tę zmianę.
Opis
Kormoran nielotny jest największym przedstawicielem swojej rodziny. Ma 89–100 cm długości i waży 2,5–5 kg. Jego skrzydła są zbyt małe, by mógł latać. Grzebień na mostku, gdzie przyczepiają się mięśnie lotu, jest zredukowany.
Ma płetwiaste stopy i silne nogi, które pozwalają mu sprawnie pływać. Żywi się rybami, małymi ośmiornicami i innymi stworzeniami morskimi. Poluje blisko dna, nie dalej niż 200 metrów od brzegu. Wyglądem przypomina kaczkę, ale ma krótkie, sztywne skrzydła. Jego ciało jest czarne na górze i brązowe na dole. Dziób ma hakowaty, a oczy turkusowe. Samce są większe i cięższe od samic o 35%. Młode mają błyszczące, ciemne upierzenie i czarne oczy.
Jego pióra nie są wodoodporne, dlatego po nurkowaniu suszy je na słońcu. Pióra są grube, miękkie i przypominają włosy. Powietrze zatrzymane w piórach chroni przed przemoczeniem.
Występowanie i siedlisko
Ptak ten występuje wyłącznie na Galapagos, na wyspach Fernandina i Isabela. Żyje tam, gdzie prądy morskie Cromwell dostarczają zimnej, bogatej w składniki odżywcze wody.
Populacja ptaków jest zmienna. W 1983 roku El Niño zmniejszyło ją o połowę, do 400 osobników. Do 1999 roku wzrosła do 900. Gatunek zamieszkuje skaliste wybrzeża i płytkie wody przybrzeżne. Kormorany są osiadłe, żyją na małym obszarze, co prowadzi do różnic genetycznych między koloniami.
Ekologia
Kormorany rozmnażają się od kwietnia do października. Samce i samice zalecają się, pływając wokół siebie z wygiętymi szyjami. Gniazda budują z wodorostów i odpadków, np. lin, tuż nad linią przypływu.
Samica składa trzy jaja, ale przeżywa zwykle jedno pisklę. Oboje rodzice inkubują jaja i karmią młode. Samica dostarcza więcej jedzenia niż samiec. Po 70 dniach młode staje się niezależne. Samica może wtedy założyć nowe gniazdo z innym partnerem.
Ptaki te żyją około 13 lat. Roczna przeżywalność wynosi 90%. Populacja pozostaje stabilna dzięki regularnemu rozmnażaniu.
Ochrona
Kormoran nielotny ewoluował na wyspach bez drapieżników. Brak wrogów i obfitość jedzenia przy brzegu sprawiły, że stracił zdolność lotu. Skrzydła zatrzymujące powietrze były przeszkodą podczas nurkowania. Jednak wprowadzenie przez ludzi psów, kotów i świń zmieniło sytuację. Ptaki nie boją się ludzi, co czyni je łatwym celem.
Kiedyś na wyspie Isabela groźne były zdziczałe psy, ale je usunięto. Zagrożeniem może być wprowadzenie szczurów lub kotów na Fernandinę. Obecnie niebezpieczne są połowy sieciowe. Sieci zmniejszają ilość dostępnego pożywienia i powodują śmierć ptaków, które się w nie zaplątają.
Kormorany rozmnażają się, gdy wody są chłodne. Wzrost temperatury wody, np. podczas El Niño, obniża ich sukces lęgowy. Zjawiska te są częstsze przez zmiany klimatu.
Duży wyciek ropy też byłby poważnym problemem. Mimo to ptaki mogą szybko się rozmnażać, jeśli populacja nie spadnie za bardzo.
To jeden z najrzadszych ptaków na świecie. W 2004 roku populacja wynosiła około 1500 osobników. W 2009 roku oceniono ją na 900, ale w 2011 liczba wzrosła do 1679. Gatunek był uznawany za zagrożony, ale stabilizacja liczby ptaków pozwoliła zmienić jego status na narażony.
Wszystkie kormorany żyją w Parku Narodowym Galapagos i Rezerwacie Morskim. Archipelag wpisano na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Stacja Badawcza im. Darwina monitoruje populację. Dalsze działania ochronne to kontynuacja monitoringu, ograniczenie turystyki i zakaz używania sieci w rejonach żerowania ptaków.
W kulturze popularnej
Film Master and Commander: Na krańcu świata z 2003 roku wspomina kormorany galapagoskie. Bohater, przyrodnik Stephen Maturin (Paul Bettany), odkrywa ptaki i chce je badać. W rzeczywistości kormorany odkryto dopiero w 1897 roku.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Żółtopuzik smukły – jaszczurka szklana
- Drozd japoński
- Syrinx, czyli jak śpiewają ptaki
- Nietoperze, pszczoły, motyle – złożona inżynieria
- Czy Księżyc jest dziełem przypadku?
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Flightless_cormorant [dostęp: 10.12.2024].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: putneymark. Licencja: CC BY-SA 2.0.
