Kapodziób (Cereopsis novaehollandiae) jest gatunkiem dużego ptaka zaliczanego do rodziny kaczkowatych (Anatidae). Zwierzę zasiedla przede wszystkim południową Australię i jej wybrzeża, a także Tasmanię i cieśninę Bassa. Ptak wyróżnia się charakterystycznym ubarwieniem w szarym kolorze. Choć reprezentuje podrodzinę gęsi (Anserinae), jest jedynie daleko spokrewniony z innymi jej przedstawicielami.
Taksonomia i historia
Pierwszy opis kapodzioba określanego łacińskim terminem Cereopsis N. Hollandiae powstał w 1801 roku. Jego twórcą był brytyjski ornitolog John Latham. Pierwsze ślady obecności tego ptaka w Cieśnienie Bassa zostały zauważone trzy lata wcześniej. Jego odkrywcami byli George Bass i Matthew Flinders.
Taksonomia ptaka jest dość skomplikowana. Ostatecznie nie rozstrzygnięto jeszcze wszystkich kwestii z nią związanych. Większość naukowców stoi na stanowisku, że kapodziób reprezentuje podrodzinę gęsi. Obecnie jest powszechnie uznawany za przedstawiciela podrodziny gęsi (Anserinae). Niekiedy klasyfikuje się go do podrodziny kazarek(Tadorninae).
W obrębie gatunku wydziela się dwa podgatunki. Są to:
- Cereopsis novaehollandiae novaehollandiae – zasiedla południowo-wschodnie rejony Australii, czyli południową Wiktorię, wschodnią Australię Południową, Tasmanię i wyspy Cieśniny Bassa)
- Cereopsis novaehollandiae grisea – spotyka się go głównie w południowo-zachodniej Australii; zamieszkuje zwłaszcza Archipelag Recherche.
Opis
Kapodzioby odznaczają się relatywnie dużymi rozmiarami ciała. Ich długość z reguły oscyluje na poziomie od 75 do 100 cm. Osiągają natomiast masę ciała od 3,7 do 5,2 kg. Dymorfizm płciowy u tych zwierząt przejawia się różnicami w wymiarach ciała u samców i samic. Osobniki płci żeńskiej zazwyczaj są mniejsze i lżejsze od swych partnerów.
Ptaka wyróżnia jasnoszare ubarwienie, niekiedy przechodzące w lekkie odcienie brązu. Szara głowa jest nieproporcjonalnie mała w stosunku do tułowia. Tylko w okolicach czoła widać jaśniejszą plamę. Długość trójkątnego, czarnego dzioba nie przekracza 6,3 cm. Jego powierzchnię w większości pokrywa osłonka w żólto-zielonym kolorze, który pokrywa więcej niż połowę jego długości. Te zlokalizowane w okolicach grzbietu i szyi cechują się jasnymi końcami. Przy końcach piór skrzydeł można zauważyć szaro-brązowe brzegi. Szare pióra lotne mają czarne końcówki. Ten sam kolor wyróżnia także ogon. Różowe łapy zakończone są ciemnymi palcami.
Upierzenie piskląt tuż po wykluciu z jaj jest białe Na jasnym tle doskonale widać szerokie, ciemne paski. U nieco starszych ptaków pojawia się szare umaszczenie z większymi plamami na skrzydłach i piórach barkowych. Ptak pokrywa się charakterystycznym dla dorosłych osobników upierzeniem po upływie około 2 miesięcy od przyjścia na świat.
Zachowanie
Kapodzioby – w odróżnieniu od innych kaczkowatych – zasiedlają głównie tereny lądowe. Tam żerują, odpoczywają, budują gniazda oraz wychowują pisklęta. Potrafią świetnie pływać, ale w praktyce rzadko to robią. Ptaki te zaliczają się do roślinożerców. Ich ulubionym przysmakiem są różnego rodzaju zioła, turzyce, rośliny strączkowe oraz sukulenty. Żywią się głównie roślinnością takiego typu jak Poa poiformis, Disphyma australe, Myoporum insulare oraz gatunki Trifolium i Juncus. Często gaszą pragnienie słoną wodą.
Samce zarówno w locie, jak i w trakcie wzbijania się w powietrze wydają głośne gwizdy. Dla przedstawicieli obu płci typowe są też dźwięki, które brzmią jak chrumkanie oraz syczenie. Te drugie służą zwierzętom głównie do odstraszania potencjalnych drapieżników. Swój repertuar dźwiękowy mają także pisklęta. W jego skład wchodzą głównie piskliwe odgłosy.
Okres wyznaczania granic terytoriów u kapodziobów przypada na miesiące jesienne. Okres godowy odbywa się natomiast w porze zimowej. Ptaki te łączą się w monogamiczne pary na całe życie. Akt kopulacji zazwyczaj kończą specjalnym rytuałem polegającym na naprzemiennym pochylaniu oraz spuszczaniu głowy, oraz wydawaniu głośnych odgłosów. Poszczególne osobniki przez dłuższą chwilę stoją wówczas naprzeciw siebie.
Kapodzioby budują gniazda w płytkich zagłębieniach w trawie albo wśród krzewów bądź kamieni. Do ich wyściełania używają trawy i mchu. Samiec zazwyczaj zajmuje się budową siedliska, a samicy przypada w udziale zadanie jego wykończenia. Matki składają od 3 do 5 jaj w odstępach 3-dniowych. Samica wysiaduje je sama przez około 5 tygodni. W opiece nad potomstwem w pierwszych tygodniach życia pomaga jej partner.
Zasięg i siedlisko
Pary lęgowe wykazują silne przywiązanie do swojego terytorium. Jeszcze nie tak dawno notowano systematyczny spadek liczebności populacji kapodziobów. Jednak obecnie sytuacja ta uległa przeobrażeniu dzięki zdolności przedstawicieli tego gatunku do przystosowania się do szukania pokarmu na terenach uprawnych. Kapodzioby na swoje siedliska wybierają porośnięte trawą wyspy u wybrzeży Australii. Ptaki te świetnie nadają się do prywatnych hodowli. W takim przypadku trzeba jednak zapewnić im duże pastwisko, na którym będą mogły przebywać przez większą część dnia.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Tygrzyk paskowany
- Wzdręga
- Nietoperze, pszczoły, motyle – złożona inżynieria
- Czy Księżyc jest dziełem przypadku?
- Zagadka Whopper Sand
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Cape_Barren_goose [dostęp: 16.12.2024]
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Charles J. Sharp. Licencja: CC BY-SA 4.0.
