Wzdręga (Scardinius erythrophthalmus) to ryba słodkowodna występująca zarówno w strefie bentonicznej, jak i pelagicznej. Jest szeroko rozpowszechniona w Europie oraz Azji Środkowej. Spotkać ją można w zlewiskach mórz Północnego, Bałtyckiego, Czarnego, Kaspijskiego i Aralskiego.
Identyfikacja
Wzdręga jest morfologicznie bardzo podobna do płoci (Rutilus rutilus). Często prowadzi to do pomyłek. Jednym z wyróżników jest kolor oczu. U wzdręgi są one żółte, podczas gdy u płoci mają czerwoną plamkę powyżej źrenicy – mniej lub bardziej widoczną. Wzdręga ma także wyraźnie zadarty pysk, ułatwiający pobieranie pokarmu z powierzchni wody. Ułożenie płetwy grzbietowej jest przesunięte ku tyłowi. Cecha ta jest bardzo widoczna nawet u młodych osobników. Ponadto łatwo zauważyć różnicę w liczbie łusek między płetwami brzusznymi a odbytową – u wzdręgi znajdują się jedna lub dwie łuski, podczas gdy u płoci jest ich aż pięć.
Cechą rozróżniającą od siebie te dwa gatunki jest również barwa ciała. Skóra wzdręgi jest zielonkawo-żółta, podczas gdy płoć ma boki o niebieskawym odcieniu. Dodatkowo liczba miękkich promieni w płetwie grzbietowej u wzdręgi wynosi 8–9, a u płoci 10–12. Wzdręga bywa także mylona z jelcem (Leuciscus idus). Charakteryzuje się on jednak mniejszymi łuskami.
Gatunki inwazyjne i sztuczne wprowadzanie
Wzdręga została sztucznie wprowadzona do wielu krajów, w tym Irlandii, Stanów Zjednoczonych, Maroka, Madagaskaru, Norwegii, Tunezji, Nowej Zelandii, Kanady i Hiszpanii. W Stanach Zjednoczonych występuje w takich stanach jak Alabama, Arkansas, Kolorado, Connecticut, Georgia, Illinois, Indiana, Kansas, Massachusetts, Maine, Missouri, Nebraska, New Jersey, Nowy Jork, Oklahoma, Pensylwania, Dakota Południowa, Teksas, Vermont, Wirginia, Wirginia Zachodnia i Wisconsin. Lista ta może nie obejmować wszystkich stanów, w których znajdują się populacje introdukowane.
Do Nowej Zelandii wzdręga została nielegalnie wprowadzona w latach 60. XX wieku. Następnie rozprzestrzeniła się na terenie całego kraju. Obecność tej ryby stanowi poważne zagrożenie dla rodzimych ekosystemów, które mogą zostać nieodwracalnie zniszczone w wyniku jej inwazji.
Wzdręga w USA
Wzdręga została po raz pierwszy odnotowana w Stanach Zjednoczonych w 1925 roku. W stanie Tennessee obowiązuje zakaz posiadania i transportu żywych okazów tego gatunku. W Alabamie prawo zabrania posiadania, sprzedaży, oferowania do sprzedaży, importowania, wprowadzania, wypuszczania lub sprowadzania na teren stanu ryb gatunku Scardinius erythrophthalmus, Rutilus rutilus oraz ich hybryd. Mimo tych regulacji, w Alabamie odnotowano obecność wzdręgi w 1987 roku w First Creek, w hrabstwie Lauderdale.
Ekologia
Wzdręga preferuje czyste, dobrze natlenione wody bogate w roślinność. Przy temperaturach powyżej 18°C żywi się głównie roślinnością wodną, a w wyższych warstwach poluje na drobne organizmy. Preferuje wody mezotroficzne, podczas gdy płoć często występuje w akwenach ubogich w składniki odżywcze, w towarzystwie okonia. Wzdręga unika wód o wysokiej kwasowości.
Ryba ta wybiera płytkie, zarośnięte obszary jezior i starorzeczy. Dojrzałe samice składają do 200 000 jaj na zanurzonej roślinności. Młode wzdręgi odżywiają się planktonem, owadami wodnymi, a czasem drobnymi rybami. Dorosłe osobniki, które osiągają długość około 45 cm i wagę do 1,4 kg, jedzą głównie rośliny wodne. Są w stanie spożywać dziennie do 40% masy swojego ciała, z czego nawet 80% jest wydalane.
Wzdręga toleruje szeroki zakres temperatur oraz różnorodne warunki środowiskowe. Spotkać ją można nawet w wodach eutroficznych i zanieczyszczonych. W warunkach laboratoryjnych łatwo krzyżuje się z amerykańskim Notemigonus crysoleucas. Wzdręgi występują w odmianach srebrzystej i złotej. Czasem sprzedawane są jako ozdobne ryby do oczek wodnych.
Wzdręgi żyją około 17 lat. Dojrzałość płciową osiagają w wieku 2–3 lat.
Występowanie
Wzdręgi występują w wodach niemal całej Europy, z wyjątkiem Półwyspu Iberyjskiego, Szkocji, północnej Skandynawii i Krymu. Preferują nizinne rzeki i jeziora o wolnym przepływie, mulistym dnie i bujnej roślinności. Ryba ta żyje w niewielkich stadach. Często przebywa blisko powierzchni w spokojnych, ciepłych zatoczkach. Dzięki niewielkim wymaganiom środowiskowym świetnie sprawdza się w hodowli w małych przydomowych stawach.
Opis
Wzdręga osiąga długość 25–30 cm, a maksymalnie nawet 40 cm, przy masie ciała do 1 kg. Jej ciało jest bocznie spłaszczone, a mały otwór gębowy, umieszczony na końcu pyska, skierowany jest skośnie ku górze. Charakterystycznym elementem budowy jest ostry, pokryty łuskami kil pomiędzy płetwami piersiowymi a odbytową. Płetwa grzbietowa znajduje się nieco z tyłu. Jej przednia krawędź leży na wysokości tylnej krawędzi płetw piersiowych.
Grzbiet ryby ma kolor niebieskozielony. Boki są wyraźnie złotawe. Płetwy grzbietowa i piersiowe mają szary odcień z czerwonawym akcentem. Pozostałe płetwy są intensywnie czerwone. Tęczówka oka jest żółta lub pomarańczowa. Stanowi to jedną z wyróżniających cech tego gatunku.
Odżywianie
Młode wzdręgi odżywiają się planktonem, który stanowi podstawę ich diety we wczesnym etapie życia. Po osiągnięciu długości około 7 cm menu ulega zmianie. Głównym składnikiem pożywienia staje się roślinność wodna. Ta zmiana w diecie odzwierciedla adaptację ryb do środowiska oraz rosnące zapotrzebowanie na składniki odżywcze związane z dalszym rozwojem.
Rozród
Tarło wzdręgi odbywa się w kwietniu i maju. Samice składają ikrę na roślinach wodnych, do których łatwo się ona przyczepia dzięki temu, że jest niezwykle lepka. Samce w okresie godowym przybierają charakterystyczną szatę. Ich głowa i grzbiet pokrywają się tzw. wysypką tarłową.
Samica może złożyć do 200 000 jaj o czerwonym zabarwieniu i średnicy około 1,5 mm. Wzdręgi osiągają dojrzałość płciową między 2 a 4 rokiem życia.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Langusta – langosta pospolita
- Kakadu żółtoczuba – kakadu złotoczuba
- Nietoperze, pszczoły, motyle – złożona inżynieria
- Czy Księżyc jest dziełem przypadku?
- Zagadka Whopper Sand
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Common_rudd [dostęp: 11.12.2024]
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Iidkk. Licencja: CC BY-SA 4.0.
