Grzechotnik preriowy (Crotalius viridis), znany też pod nazwą grzechotnik zielony, jest gatunkiem jadowitego węża zaliczanego do rodziny żmijowatych (Viperidae). Reprezentuje podrodzinę grzechotnikowatych (Crotalinae). Charakterystyczną cechą tego gada jest bardzo silny, niebezpieczny dla ludzi jad. Aktualnie wyodrębnia się dwa podgatunki węża. Zalicza się do nich podgatunek nominatywny, czyli grzechotnika preriowego (Crotalus viridis viridis) oraz grzechotnika Hopi (Crotalus viridis nuntius).
Taksonomia
Jeszcze do niedawna w obrębie gatunku wydzielano aż siedem podgatunków Crotalius viridis. Przeprowadzone na początku XXI wieku badania wskazały jednak na konieczność wyróżnienia dwóch głównych gałęzi tych węży – wschodniej i zachodniej. Tę pierwszą reprezentują grzechotniki preriowe oraz grzechotniki Hopi. Do drugiej natomiast przynależy Crotarius oreganus i wszystkie zaklasyfikowane do tego gatunku podgatunki. Naukowcy są zdania, że systematyka wspomnianego gatunku wymaga dalszych, bardziej szczegółowych badań.
Opis
Długość grzechotnika preriowego zwykle waha się od 100 do 150 cm. Większość osobników osiąga rozmiary ciała na poziomie ponad 120 cm. Ciało węża zwykle ubarwione jest na jasno- lub ciemnobrązowo. Na całej długości grzbietu rozsiane są ciemne plamki. Często pojawia się także ciemny pasek za okiem. Po obu stronach trójkątnej głowy znajdują się narządy sensoryczne. Za oczami można natomiast dostrzec ciemne paski. Stronę brzuszną wyróżnia żółtawy odcień. Niekiedy tę część ciała węża pokrywają brunatne plamy.
Zasięg występowania i siedlisko
Grzechotniki zielone występują na rozległych obszarach Ameryki Północnej. Ich naturalne siedliska rozciągają się w pasie od południowo-zachodniej Kanady przez Stany Zjednoczone aż po północny Meksyk. Zamieszkują tereny położone na wysokości od 100 do ponad 2 775 m nad poziomem morza.
Grzechotniki są przystosowane do życia w różnych warunkach środowiskowych. Najliczniejsze populacje gada notuje się na terenach obfitujących w różnorodne źródła pożywienia. Grzechotniki preriowe najczęściej przebywają na suchych obszarach pokrytych relatywnie niewielką i niezbyt gęstą szatą roślinną. Za kryjówkę służą im szczeliny skalne. Węże te słyną też z zajmowania nor innych zwierząt. Zwykle przed ich zasiedleniem wypędzają najpierw poprzedniego gospodarza.
Zachowanie
Grzechotniki zielone większość czasu spędzają na ziemi. W razie potrzeby potrafią też wspinać się na drzewa lub krzewy. Obrany przez nie w danym okresie roku tryb życia zależy od temperatury. W cieplejszych miesiącach żerują przede wszystkim w nocy. Wzmożoną aktywność w ciągu dnia wykazują natomiast w chłodniejszych porach roku. Na miejsca codziennego odpoczynku wybierają szczeliny skalne oraz jaskinie.
Silny jad pozwala gadowi na szybkie uśmiercenie zdobyczy. Z drugiej strony pełni też funkcję ochronną, zmniejszając ryzyko stania się ofiarą innego drapieżnika. Wydawany przez znajdującą się na końcu ogona grzechotkę dźwięk ma za zadanie skutecznie odstraszać intruza. Zwierzęta w ciągu całego swojego życia zwykle poruszają się po tych samych trasach migracyjnych. Dzieje się tak również wówczas, gdy w pobliżu tych tras znajdują się siedziby ludzkie.
Dieta
Grzechotniki preriowe mają urozmaicone menu. Mogą żywić się różnorodnymi ofiarami. Zwykle ich łupem padają gniazdujące na ziemi ptaki, a także niewielkie ssaki (np. myszy, szczury, króliki). W skład ich diety wchodzą ponadto inne gady, a także płazy. Dotyczy to w szczególności młodych osobników.
Rozmnażanie
Grzechotniki zielone zalicza się do gatunków żyworodnych. Liczba wydawanych jednorazowo na świat młodych jest zróżnicowana. Teoretycznie waha się od 1 do 25 osobników. Zwykle jednak wynosi od 4 do 12 okazów. Na liczebność miotu węży wpływa zarówno specyfika panujących w danym miejscu warunków środowiskowych, jak i dostępność pożywienia. Każda samica rozmnaża się średnio co 1 lub 2 lata. Większość młodych rodzi się na przełomie lata i jesieni. Osobniki te zwykle tuż po przyjściu na świat mierzą około 25 cm długości. Od samego początku dysponują jadem pozwalającym na uśmiercanie potencjalnych ofiar. Młode węże stają się zdolne do rozrodu standardowo po ukończeniu trzeciego roku życia.
Status ochrony
Liczebność światowej populacji grzechotników preriowych od lat utrzymuje się na stabilnym, wysokim poziomie. Zwierzętom tym w najbliższym czasie nie grozi wyginięcie. Dlatego też Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznaje gady za gatunek najmniejszej troski.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Drop (zwyczajny) – drop wielki
- Chwostka szafirowa
- Pofalowane dno oceaniczne – czy wyewoluowało?
- Ewolucja mózgu, czyli czy mózg mózgowi nierówny?
- Pismo węzełkowe kipu świadczy o inteligencji starożytnych
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Crotalus_viridis [dostęp: 30.12.2024]
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Patrick Alexander. Licencja: CC0.
