Glista ludzka (Ascaris lumbricoides hominis) jest jednym z najpowszechniej występujących u ludzi pasożytem. Według ostrożnych szacunków glistą może być zarażonych nawet 1,2 mld ludzi na całym świecie. Najbardziej narażeni na zainfekowanie pasożytem są mieszkańcy regionów tropikalnych i subtropikalnych. Dotyczy to w szczególności krajów o niskim standardzie sanitarno-epidemiologicznym. Pasożyt wywołuje chorobę zwaną glistnicą.
Według niektórych hipotez glista ludzka (Ascaris lumbricoides hominis) oraz glista świńska (Ascaris suum) to jeden i ten sam gatunek.
Cykl życiowy
Glista ludzka dostaje się do organizmu człowieka drogą fekalno-oralną. Samice pasożyta składają jaja, które są później wydalane z organizmu żywiciela wraz z kałem. Niektóre z nich są zapłodnione, inne natomiast nie. Tylko te pierwsze stają się zdolne do zakażenia człowieka. Zwykle dzieje się to po kilku tygodniach od złożenia. Szybkiemu rozwojowi zapłodnionych jaj sprzyja wilgotna gleba znajdująca się w zacienionym miejscu.
Do zakażenia dochodzi w wyniku spożycia przez człowieka skażonych owoców, warzyw lub wody. Jaja po połknięciu trafiają do dwunastnicy, Tam wykluwają się z nich larwy, które później przenikają przez ściany jelita do naczyń krwionośnych i limfatycznych. W dalszej kolejności transportowane są one wraz z krwią do serca i płuc. Stamtąd migrują drogami oddechowymi do gardła. Po ponownym połknięciu trafiają do jelita cienkiego, które jest ostatecznym miejscem ich bytowania. Tam po pewnym czasie przekształcają się w dorosłe osobniki.
Nie wiadomo do końca, czemu ma służyć wędrówka larw glisty po różnych narządach w organizmie żywiciela. Według jednej z forsowanych przez naukowców hipotez celem takiej wędrówki jest przyspieszenie wzrostu glisty i szybsze osiągnięcie przez nią zdolności do rozmnażania.
Samice glisty ludzkiej zaczynają wytwarzać zapłodnione jaja po około 2 miesiącach od zainfekowania organizmu żywiciela. Zapłodnione jaja, które przedostały się do gleby, wyróżniają się wysoką odpornością na niekorzystne oddziaływanie czynników zewnętrznych (np. substancji chemicznych). Zawdzięczają to przede wszystkim znajdującej się na ich powierzchni lipidowej warstwie ochronnej. Dlatego mogą one przetrwać w ziemi nawet przez 10 lat.
Morfologia
Glista ludzka to pasożyt odznaczający się dużymi rozmiarami ciała. Samice mogą osiągać nawet pół metra długości. Samce natomiast są mniejsze. Zazwyczaj dorastają do około 30 cm długości.
Osobniki płci męskiej mają nieparzyste narządy rozrodcze, w skład których wchodzi jądro, nasieniowód oraz przewód wytryskowy. Narządy rozrodcze samic są natomiast parzyste. Są to dwa jajniki, dwa jajowody oraz dwie macice, które łączą się w jedną pochwę. Osobniki płci żeńskiej każdego dnia składają około 200 tys jaj o charakterystycznym owalnym kształcie.
Epidemiologia
Glistę ludzką wyróżnia rozległy zasięg występowania. Szacuje się, że niemal co 8 człowiek na świecie może być nią zarażony. Najwięcej przypadków zachorowań na glistnicę obserwuje się w takich regionach jak Afryka Subsaharyjska, Ameryka Południowa, Chiny i Azja Wschodnia. W Stanach Zjednoczonych odnotowuje się sporadyczne przypadki zarażenia glistą ludzką. Problem ten dotyczy przede wszystkim południowo-wschodnich stanów USA z uwagi na panujące tam warunki klimatyczne sprzyjające rozwojowi zapłodnionych jaj w glebie.
Zakażenia
Zakażenia pasożytami zdarzają się częściej w miejscach o złych warunkach sanitarnych. Odnosi się to szczególnie do regionów, gdzie ludzkich odchodów używa się w charakterze nawozu.
Objawy
Łagodne zakażenia często przebiegają bezobjawowo, W takim przypadku jedynym symptomem świadczącym o ich występowaniu jest wydalanie pojedynczych robaków. Natomiast o ciężkiej infekcji świadczą takie objawy jak: krwawa plwocina, kaszel, gorączka, bóle brzucha oraz obecność większej liczby pasożytów w wydalanym kale.
Glistnicy często towarzyszy również zespół Löfflera. Wspomniana jednostka chorobowa objawia się występowaniem nacieków na płucach oraz eozynofilią, czyli zwiększoną ilością granulocytów kwasochłonnych we krwi.
Zapobieganie
Redukcji zakażeń glistą ludzką sprzyja poprawa warunków higienicznych i sanitarno-epidemiologicznych. Szczególnie istotne jest dokładne mycie warzyw i owoców przed spożyciem. Należy także unikać używania ludzkich odchodów do nawożenia upraw roślinnych.
Leczenie
Osoby cierpiące na glistnicę leczy się odpowiednio dobranymi środkami farmaceutycznymi. Cała terapia trwa zazwyczaj około trzech dni. Istotna jest także poprawa warunków sanitarnych i wdrożenie odpowiednio zorganizowanej edukacji zdrowotnej.
Historia
Występowanie olbrzymich glist jelitowych u ludzi zauważono już w starożytności. Obowiązującą do tej pory łacińską nazwę Ascaris lumbricoides hominis nadał im szwedzki przyrodnik Karol Linneusz w 1758 roku. Przez wiele wieków uważano, że glisty ludzkie powstają w wyniku samorództwa.
W 1855 roku jaja glisty zostały znalezione w ludzkich odchodach przez Henry’ego Ransoma w Anglii. Opis tego faktu znalazł się w literaturze naukowej dwa lata później za sprawą francuskiego badacza Casimira-Josepha Davaine’a. W tym czasie zauważono też, że próby zarażenia zwierząt poprzez karmienie ich jajami pasożyta kończą się niepowodzeniem.
W 1886 roku Salvatore Calandruccio z Włoch z sukcesem zaraził chłopca, któremu podał 150 jaj. W 1918 roku Sadao Yoshida połknął larwy odzyskane z tchawicy świnki morskiej. Jaja w jego kale pojawiły się po 76 dniach od zakażenia.
Badania nad cyklem życiowym glisty ludzkiej prowadził też Shimesu Koino. W 1922 roku w celach eksperymentalnych połknął on 2000 jaj pasożyta. Jakiś czas później znalazł larwy w plwocinie. Po kilku tygodniach zażył lek przeciwrobaczy. Niedługo potem stwierdził obecność kilkuset niedojrzałych osobników w swoim kale.
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Ascaris_lumbricoides
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Department of Pathology. Licencja: CC BY-SA 4.0.
