Szkarlatyna u dzieci, czyli jak leczyć płonicę u najmłodszych?

Szkarlatyna jest ostrą chorobą zakaźną, która bardzo mocno zapisała się na kartach historii. Stała się bardzo niebezpieczną chorobą zwłaszcza w okresie XVIII i XIX wieku. Szkarlatyna była przyczyną wielu szalejących epidemii. Powodowała wysoką śmiertelność, zwłaszcza u dzieci. Po raz pierwszy zidentyfikowano ją jako jednostkę chorobową w 1675 r. Uczynił to angielski lekarz Thomas Sydenham, który również wymyślił nazwę tej choroby. Prawdziwy przełom w leczeniu tej choroby nastąpił, kiedy Alexander Fleming odkrył penicylinę.

Mimo znacznego rozwoju medycyny i wprowadzenia skutecznych antybiotyków, nie jesteśmy całkowicie wolni od zachorowania na szkarlatynę. Choroba ta nadal występuje zwłaszcza u dzieci, choć jej przebieg jest znacznie łagodniejszy dzięki szybkiemu rozpoznaniu i leczeniu.

Powikłania szkarlatyny mogą obejmować zapalenie ucha środkowego, zapalenie zatok, zapalenie węzłów chłonnych, a także poważniejsze schorzenia, takie jak gorączka reumatyczna, kłębuszkowe zapalenie nerek oraz zapalenie stawów, dlatego ważne jest, aby jak najszybciej rozpoznać szkarlatynę.

Z tego artykułu dowiesz się, jak wygląda szkarlatyna u dzieci, jakie są jej objawy i jak należy ją leczyć.

Szkarlatyna – co to za choroba?

Szkarlatyna zwana również płonicą, to choroba zakaźna, którą wywołuje zakażenie paciorkowcami grupy A (paciorkowiec ropotwórczy). Inne choroby wywołane przez te bakterie to: róża, angina i liszajec.

Płonica najczęściej jest rozprzestrzeniana drogą kropelkową. Zdarzają się jednak sytuacje, że do zakażenia dochodzi przez kontakt z przedmiotami osoby, która jest chora na szkarlatynę. Najczęściej na szkarlatynę chorują dzieci, które chodzą do przedszkoli i szkół.

Skupiska dużych grup dzieci tworzą środowisko sprzyjające rozpowszechnianiu się tej choroby.

Objawy szkarlatyny u dzieci

Okres wylęgania szkarlatyny trwa od 2 do 5 dni. W tym okresie zazwyczaj nie pojawiają się żadne niepokojące symptomy.

Gdy minie okres wylęgania się płonicy, u chorych dzieci pojawiają się następujące dolegliwości:

1. Wysoka gorączka – temperatura ciała może wynosić od 38,5-40 stopni Celsjusza.
2. Ból gardła – często powoduje trudności w połykaniu.
3. Wysypka – drobne, czerwone plamki pojawiające się najpierw na klatce piersiowej i brzuchu, a następnie na innych obszarach ciała.
4. Język malinowy – język staje się czerwony i obrzęknięty z widocznymi brodawkami.
5. Ból głowy i mięśni – ogólne uczucie złego samopoczucia.
6. Powiększone węzły chłonne – szczególnie w okolicach szyi.
7. Rzadkie objawy – brak apetytu, wymioty i bóle brzucha.

Jak wygląda szkarlatyna u dzieci – przebieg choroby

Na początku choroby pojawiają się bóle głowy, gardła i wysoka gorączka. Dziecko może czuć się osłabione, odczuwać dreszcze i skarżyć się na ból głowy. Po kilku godzinach od wystąpienia gorączki na ciele pojawia się wysypka.

Wysypka pojawia się głównie na tułowiu i kończynach, zmiany skórne można zauważyć również w okolicach pachwin, na brzuchu i pośladkach. Plamki są czerwone, małe i szorstkie w dotyku.

Szkarlatynę można rozpoznać po tym, że na twarzy pojawia się rumień, a wokół ust można zaobserwować charakterystyczną bladą skórę.

Przy wystąpieniu płonicy u dziecka można zauważyć, że jego gardło i migdałki są mocno zaczerwienione.

W przypadku wystąpienia szkarlatyny u dzieci można zaobserwować zmiany w wyglądzie języka, który przybiera głęboko czerwoną barwę i zostaje pokryty wyraźnie powiększonymi brodawkami, co nadaje mu wygląd zbliżony do malin.

Uwagę zwrócić powinny również powiększone węzły chłonne, zwłaszcza w okolicach szyi.

Jak długo trwa szkarlatyna u dzieci?

Szkarlatyna u dzieci zazwyczaj trwa od jednego do dwóch tygodni. Wysoka gorączka i ostre objawy, takie jak silny ból gardła i wysypka, zwykle utrzymują się przez pierwsze 5-7 dni. Po tym czasie wysypka blednie, gorączka ustępuje i pojawia się łuszczenie skóry, szczególnie na dłoniach, stopach oraz w okolicach zgięć stawów, które utrzymuje się od 10 do 20 dni.

Leczenie szkarlatyny u dzieci

Leczenie szkarlatyny u dzieci polega głównie na podawania antybiotyków, takich jak penicylina i amoksycylina. Antybiotyki te są bardzo skuteczne w eliminowaniu bakterii oraz zapobieganiu powikłaniom.

Lekarz może również zalecić stosowanie leków przeciwgorączkowych i przeciwbólowych, takich jak paracetamol i ibuprofen, aby uśmierzyć ból i wyeliminować gorączkę.

Ważne jest, aby przypilnować dziecko w taki sposób, aby przyjęło całą przepisaną kurację antybiotykową, nawet jeśli objawy ustąpią wcześniej. Przedwczesne zakończenie leczenia może sprawić, że dziecko ponownie zachoruje na szkarlatynę.

Podczas leczenia szkarlatyny niezwykle ważne jest, aby dziecko miało zapewniony spokojny odpoczynek, było odpowiednio nawodnione oraz odizolowane od innych osób, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się tej choroby.

Szkarlatyna u dzieci – jak można się zarazić?

Płonica przenosi się głównie drogą kropelkową. Dziecko może zarazić się szkarlatyną poprzez kontakt z osobą zakażoną, poprzez wdychanie kropelek zawierających bakterie, które są uwalniane podczas kichania, kasłania lub mówienia. Sezon zimowy charakteryzuje się najwyższą częstotliwością występowania tej choroby.

Do zakażenia również może dojść przez kontakt z przedmiotami, które należą do nosiciela tej choroby. Źródłem zakażenia mogą być przedmioty, takie jak kubki, sztućce czy ręczniki.

Najczęściej na szkarlatynę chorują dzieci w wieku od 4 do 6 lat. Szkarlatyna bywa bardzo rzadko diagnozowana u niemowląt.

Czy szkarlatyna u dzieci jest zaraźliwa?

Szkarlatyna to bardzo zaraźliwa choroba. Z wielu badań i opracowań naukowych wynika, że możliwe jest zachorowanie na tę chorobę więcej niż raz w życiu. Dziecko zarażone szkarlatyną może rozprzestrzeniać bakterię, zanim pojawią się jej symptomy i przez cały okres trwania choroby.

Do zakażenia dochodzi drogę kropelkową. Dzieci w wieku przedszkolnym są szczególnie narażone na szybkie rozprzestrzenianie się tej choroby. Brak odpowiedniej higieny osobistej, zwłaszcza niedostateczne mycie rąk, przyczynia się do szybszego rozprzestrzeniania się infekcji wśród młodych osób, co może prowadzić do większych ognisk zachorowań w zbiorowiskach takich jak placówki edukacyjne.

Dawniej szkarlatyną można było zarazić się również drogą pokarmową. Często w szkołach dzieci zarażały się nią przez picie niedostatecznie podgrzanego mleka, które było zanieczyszczone tymi bakteriami.

Dziecko może wrócić do szkoły po 24 godzinach od włączenia kuracji antybiotykowej, ponieważ bakteria, która wywołuje szkarlatynę jest bardzo wrażliwa na antybiotyki, które ograniczają jej zdolność do rozprzestrzeniania się.

W związku z tym dzieci powinny unikać kontaktu z dziećmi, które mają podejrzenie szkarlatyny, do momentu, gdy nie będą już zarażać.

Nierozpoznana szkarlatyna u dzieci – jakie są powikłania?

Odpowiednio postawiona diagnoza w przypadku szkarlatyny ma bardzo duże znaczenie, ponieważ szybko można wdrożyć leczenie antybiotykami. Zaniechanie leczenia lub jego niewłaściwe prowadzenie może skutkować poważnymi komplikacjami. Pojawiają się one zazwyczaj po upływie kilkunastu dni od momentu zarażenia. Współcześnie powikłania pojawiają się bardzo rzadko, a ich rokowania uważa się za dobre.

Nierozpoznana i nieleczona szkarlatyna u dziecka może prowadzić do wielu niebezpiecznych powikłań, takich jak:

• gorączka reumatyczna,
• ropne zapalenie ucha środkowego,
• ostre kłębuszkowe zapalenie nerek,
• zapalenie mięśnia sercowego,
• zapalenie zatok,
• zapalenie stawów,
• zapalenie węzłów chłonnych,
• posocznica.

Ryzyko wystąpienia powikłań u dzieci jest niewielkie. W przypadku wystąpienia objawów, takich jak: wysoka gorączka, ból gardła, wysypka należy szybko udać się z dzieckiem do lekarza. Szybka interwencja medyczna może zapobiec ewentualnym komplikacjom i zapewnić dziecku odpowiednie leczenie oraz szybki powrót do zdrowia.

Zachęcamy do przeczytania artykułów o podobnej tematyce:

• Jak zachęcić dzieci do picia ziół?
• Czym jest bostonka? Jakie są jej objawy i jak ją leczyć?
• Rola bakterii jelitowych w organizmie

Źródła

1. https://podyplomie.pl/pediatria/12158,plonica
2. https://www.doz.pl/czytelnia/a12919-Szkarlatyna_plonica__przyczyny_objawy_leczenie
3. https://www.damian.pl/zdrowie/szkarlatyna,5536,n,4722
4. https://diag.pl/pacjent/artykuly/szkarlatyna-objawy-u-dzieci-i-doroslych/

Grafika na górze dla ilustracji. © Źródło: Adobe Stock. Autor: Valentyna.