Tchórz czarnołapy, tchórz czarnonogi (Mustela nigripes) to gatunek łasicowatych. Zamieszkuje centralne obszary Ameryki Północnej. Ten niewielki drapieżnik, przypominający wyglądem europejskiego tchórza i azjatyckiego tchórza stepowego, osiąga rozmiary zbliżone do norki. Tchórz czarnołapy prowadzi głównie nocny tryb życia. Żyje samotnie, z wyjątkiem okresów godowych oraz opieki nad młodymi. Jego dieta aż w 90% składa się z piesków preriowych.
Gatunek ten w XX wieku przeżył poważny kryzys populacyjny, głównie z powodu spadku liczby piesków preriowych oraz rozprzestrzeniania się dżumy. W 1979 roku tchórz czarnołapy został uznany za gatunek wymarły. Dwa lata później zaobserwowano jednak niewielką dziką populację w Meeteetse w stanie Wyoming. Odkrycie to zapoczątkowało program hodowli w niewoli, prowadzony przez Amerykańską Służbę ds. Ryb i Dzikiej Przyrody. Dzięki niemu od 1991 roku rozpoczęto reintrodukcję gatunku na terenach ośmiu stanów w USA, a także w Kanadzie i Meksyku. W 2015 roku liczba dojrzałych osobników w naturze wynosiła ponad 200, a cztery populacje (m.in. w Dakocie Południowej, Arizonie i Wyoming) uznano za samowystarczalne.
Historia tchórza czarnołapego to przykład szybkich zmian zachodzących w klasyfikacji gatunków na Czerwonej Liście IUCN. W 1982 roku uznano go za zagrożonego, w 1996 wpisano jako wymarłego w naturze, a w 2008 ponownie przywrócono mu status gatunku zagrożonego. W lutym 2021 roku publicznie zaprezentowano pierwszego sklonowanego osobnika tego zwierzęcia, samicę o imieniu Elizabeth Ann.
Opis
Tchórz czarnołapy ma smukłe ciało o charakterystycznym umaszczeniu. Czarne obramowania występują na łapach, uszach, fragmentach twarzy oraz na ogonie. Szerokie i łukowate czoło przechodzi w krótki pysk, z niewielką liczbą wibrys. Uszy są trójkątne, krótkie, stojące i szerokie u podstawy. Szyja jest wydłużona, a krótkie i mocne nogi zakończone są ostrymi, lekko zakrzywionymi pazurami. Łapy, zarówno na wierzchu, jak i od spodu, pokryte są włosami. Sprawia to, że pazury są niemal niewidoczne.
Tchórz czarnonogi łączy w sobie cechy typowe dla przedstawicieli podrodzajów Gale (łasice małe i krótkosterne) oraz Putorius (tchórze europejskie i stepowe). Czaszka, choć masywna odróżnia się od czaszek innych tchórzy wyjątkowo wąskim odcinkiem za oczodołami. Szerokość czaszki jest znacznie mniejsza od szerokości pyska. Budową ciała zwierzę to przypomina łasice i gronostaje. Smukły tułów, długi kark, bardzo krótkie nogi, szczupły ogon, duże uszy i gęste futro czynią go bardziej podobnym do tych gatunków niż do tchórzy.
Zęby są podobne do tych u tchórzy europejskich i stepowych, z wyjątkiem dolnego trzonowca. Jest on szczątkowy i ma półkulistą koronę, zbyt małą i słabą, by rozwijały się na niej wyraźne guzki widoczne u innych tchórzy. Od tchórza europejskiego odróżnia go wyraźniejszy kontrast między ciemnymi kończynami a jasnym tułowiem oraz krótsza, czarna końcówka ogona. Z kolei od tchórza stepowego różni się krótszym, grubszym futrem, większymi uszami oraz dłuższym podniebienie za zębami trzonowymi.
Wymiary i umaszczenie
Samce mierzą od 500 do 533 mm długości. Ich ogony osiągają 114–127 mm. Stanowi to 22–25% długości całego ciała. Samice są o około 10% mniejsze. Masa dorosłych osobników waha się od 650 do 1 400 gramów. Interesujące jest, że tchórze hodowane w niewoli do projektów reintrodukcji były mniejsze niż ich dzikie odpowiedniki. Po uwolnieniu szybko osiągały historyczne rozmiary.
Podstawowym kolorem sierści jest jasnożółty lub beżowy. Występuje zarówno na grzbiecie, jak i spodzie ciała. Górna część głowy oraz czasami szyja pokryte są ciemno zakończonymi włosami. Przez twarz przebiega szeroki czarny pas obejmujący oczy. Łapy, dolne partie nóg, koniec ogona i okolice narządów płciowych również są czarne. Pomiędzy przednimi a tylnymi nogami występuje duża plama w ciemnym kolorze umbra. Nad oczami widoczne są drobne plamki, a wąski pas za czarną maską podkreśla wyrazistość umaszczenia. Boki głowy oraz uszy mają brudnobiały kolor.
Zachowanie i ekologia tchórza czarnołapego
Tchórz czarnonogi prowadzi samotny tryb życia, z wyjątkiem okresów godowych i wychowywania młodych. Jest aktywny głównie nocą. Poluje na śpiące pieski preriowe w ich norach. Największą aktywność nad powierzchnią ziemi wykazuje od zmierzchu do północy oraz między 4 rano a południem. Najczęściej można go zaobserwować późnym latem i wczesną jesienią, kiedy młode stają się samodzielne. Choć klimat zwykle nie ogranicza aktywności tego gatunku, zimą zwierzęta potrafią pozostawać nieaktywne w norach nawet przez sześć dni z rzędu.
Zasięg terytorium
Samice tchórzy czarnołapych mają mniejsze terytoria niż samce, których obszary często pokrywają się z terenami zajmowanymi przez kilka samic. Dorosłe samice zazwyczaj zajmują te same terytoria przez wiele lat. Przykładowo, jedna z badanych samic w okresie zimowym zajmowała obszar 16 hektarów, podczas gdy samiec na tym samym terenie zajmował aż 137 hektarów. W pobliżu Meeteetse w stanie Wyoming gęstość populacji tych zwierząt szacuje się na jednego osobnika na 60 hektarów. W latach 1982–1984 tchórze obserwowano na obszarze wynoszącym 2 500–3 000 hektarów. Odpowiada to siedliskom piesków preriowych.
Ruchliwość gatunku między koloniami piesków preriowych zależy od wielu czynników, takich jak aktywność godowa, gęstość ofiar, pora roku, a także liczebność populacji. Zimą zwierzęta są mnie aktywne. Między lutym a kwietniem oraz w okresie godowym, a także wówczas, gdy pieski preriowe wychodzą z hibernacji, ich aktywność wzrasta.
W obszarach o wysokiej gęstości piesków preriowych ruchy tchórzy czarnonogich przybierały charakter nieliniowy. Można to tłumaczyć unikaniem drapieżników. Gdy liczba ofiar spada, tchórze mogą pokonywać nawet do 18 km, aby znaleźć nowe źródła pożywienia. Badania wykazały, że w okresie zimowym przeszukiwały średnio 68 nor piesków preriowych na każde 1,6 km swojej nocnej trasy. Odległość między poszczególnymi norami wynosiła przeciętnie 22,6 metra.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Kalinek błękitny
- Kobra egipska – wąż Kleopatry
- Nurogęś – tracz nurogęś
- Co wiedziały starożytne cywilizacje? – cz. 1: Budownictwo
- Rasy ludzkie – co mówi nauka?
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Black-footed_ferret [dostęp: 16.02.20205]
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: USFWS Mountain Prairie. Licencja: Domena Publiczna.
