Kuna domowa (Martes foina), znana też jako kamionka, to gatunek niewielkiego drapieżnego ssaka z rodziny łasicowatych, występujący w dużej części Europy i Azji Środkowej. Zdziczała populacja tych kun żyje także w Ameryce Północnej. W Czerwonej księdze IUCN gatunek ten oznaczono jako „najmniejszej troski”. Wynika to z szerokiego zasięgu występowania, dużej liczebności oraz obecności kuny domowej na terenach chronionych. Kamionka przypomina kunę leśną, jednak jest mniejsza i zajmuje różne typy siedlisk. Kuna leśna preferuje lasy, a kuna domowa z łatwością przystosowuje się do terenów otwartych i lasów.
Podgatunki
Do 2005 roku wyróżniono jedenaście podgatunków kuny domowej.
Opis
Kamionka przypomina kunę leśną, ale ma dłuższy ogon, bardziej wydłużony łebek i krótsze, zaokrąglone uszy, które są szeroko rozstawione. Jej nos jest jasnobrązowy lub szary. Łapy kamionki są mniej owłosione niż kuny leśnej, co sprawia, że poduszki łap są widoczne nawet zimą. Z powodu posiadania krótszych kończyn porusza się ona w inny sposób niż kuna leśna; jej chód bardziej przypomina sposób poruszania się tchórza. Kamionka waży dwukrotnie więcej na każdy centymetr kwadratowy łapy niż kuna leśna, dlatego unika ona ośnieżonych terenów.
Samce mają długość ciała od 430 do 590 mm, samice od 380 do 470 mm. Długość ogona wynosi 250–320 mm u samców i 230–275 mm u samic. Samce ważą od 1,7 do 2,1 kg, a samice od 1,1 do 1,5 kg, zależnie od pory roku.
Czaszka kuny domowej przypomina czaszkę kuny leśnej, ale jest krótsza, bardziej wypukła i ma większe kły oraz mniejsze zęby trzonowe. Budowa czaszki kuny domowej sugeruje lepsze przystosowanie do drapieżnictwa niż u kuny leśnej. Ma mniejszą głowę, krótszy pysk i węższy obszar skroniowy. Zwiększona siła ugryzienia może być stosowana jako mechanizm unikania konkurencji z kunami leśnymi i z samicami tego samego gatunku.
Futro kuny domowej jest szorstkie, z elastycznymi włosami okrywowymi i rzadszym podszerstkiem. Letnia sierść jest krótka, rzadka i szorstka, a ogon słabo owłosiony. Jej kolor jest jaśniejszy niż u kuny leśnej, z białawym podszerstkiem. Ogon jest ciemnobrązowy, a grzbiet ciemniejszy niż u kuny leśnej. Plama na gardle kuny domowej zawsze jest biała i często rozciąga się na przednie łapy i szyję.
Zachowanie
Kuna domowa jest aktywna głównie o zmierzchu i w nocy, choć mniej niż tchórz zwyczajny. Najchętniej porusza się przy świetle księżyca. W odróżnieniu od kuny leśnej rzadziej wspina się na drzewa, choć w gęstych lasach robi to bardzo sprawnie. Jest dobrym pływakiem. Latem, gdy noce są krótkie, można ją spotkać także za dnia. Zwykle poluje na ziemi, a podczas dużych opadów śniegu porusza się po śladach zrobionych przez zające lub ludzi.
Zachowania społeczne i terytorialne
Na północnym wschodzie Hiszpanii, gdzie kuna domowa żyje w naturalnym środowisku, samica zajmuje terytorium o powierzchni 52,5 ha. Jej szczyt aktywności przypadał między 18:00 a północą. Między 9:00 a 18:00 pozostawała niemal całkowicie nieaktywna. W miastach zimą zakłada gniazda głównie w budynkach. Nie kopie nor ani nie zajmuje cudzych jam. Preferuje szczeliny skalne, przestrzenie między kamieniami i stare budowle. Może zamieszkać w dziuplach na wysokości do 9 metrów.
Rozród i rozwój
Ciąża trwa 237 dni w warunkach naturalnych i 254–275 dni w hodowlach. Młode rodzą się w marcu lub na początku kwietnia, w liczbie od 3 do 7. Są ślepe, a wzrok pojawia się po 30–36 dniach. Karmione są mlekiem przez 40–45 dni, a pod koniec lipca osiągają rozmiary dorosłych kamionek.
Dieta
Kuna domowa spożywa więcej pokarmu roślinnego niż kuna leśna i soból. W jej diecie znajdują się owoce, a także jarzębina. Kamionka zjada też szczury, myszy, kury i ptaki, np. kuropatwy czy wróble. Samce polują częściej na większe ofiary, a samice jedzą drobne zwierzęta lub padlinę.
Relacje z innymi drapieżnikami
Na terenach, gdzie kamionka współwystępuje z kuną leśną, oba gatunki zajmują różne nisze. Kuna leśna częściej łapie ptaki i gryzonie, a domowa woli owoce i owady.
Może stać się ofiarą lisa, rysia, orła przedniego lub puchacza, a młode są atakowane przez ptaki drapieżne i dzikie koty.
Zasięg występowania
Kamionka występuje szeroko w Europie i Azji Środkowej. Można ją spotkać od Hiszpanii po góry Ałtaj, Tienszan i północno-zachodnie Chiny. W Europie nie występuje na Wyspach Brytyjskich, Półwyspie Skandynawskim, w Finlandii ani w północnej części Rosji.
Relacje z ludźmi
Brytyjski zoolog George Rolleston uważał, że “kot domowy” starożytnych Greków i Rzymian to tak naprawdę kuna domowa.
Futro kamionki jest mniej cenne niż kuny leśnej, ale w niektórych regionach nadal jest źródłem dochodów dla lokalnych myśliwych.
Od lat 70. XX wieku kuna domowa jest znana z tego, że czasami niszczy samochody, przegryzając przewody w nich. Przyczyna tego zachowania nie jest w pełni zrozumiała, ale najczęściej szkody pojawiają się wiosną, gdy młode kuny uczą się eksploracji.
Dwa razy w 2016 roku kuny domowe spowodowały wyłączenie Wielkiego Zderzacza Hadronów. Wspięły się na transformator, co spowodowało awarię.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Fruczak gołąbek – dłużniec gwiaździk
- Kaberu etiopski – kaberu – szakal (wilk) etiopski (abisyński)
- Starożytne mity – więcej niż tylko mity (cz. 1)
- Atrament prehistoryczny – czy aby na pewno?
- TOI-5205b – kolejna „zakazana” planeta
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Beech_marten [dostęp: 05.10.2024].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: ANRH. Licencja: CC BY-SA 3.0.
