Kapturnik morski (Cystophora cristata), znany też jako kapturnik albo kapturzak, jest gatunkiem dużego ssaka morskiego reprezentującego rodzinę fokowatych (Phocidae). Jest to gatunek monotypowy. Oznacza to, że w jego obrębie nie wydziela się żadnych podgatunków. Zwierzę zasiedla przede wszystkim zachodnią i centralną część północnego Oceanu Atlantyckiego. Najczęściej spotyka się je w pasie od Svalbardu na wschodzie po Zatokę Świętego Wawrzyńca na zachodzie.
Kapturniki morskie wyróżniają się białym albo srebrno-szarym ubarwieniem ciała. Niemal na całym tułowiu można dostrzec rozsiane tu i ówdzie ciemne plamy o rozmaitych kształtach i rozmiarach. Młode osobniki mają niebiesko-szary grzbiet oraz biały brzuch. Umaszczenie dorosłych osobników pojawia się u poszczególnych okazów po upływie około 14 miesięcy od narodzin.
Cechy charakterystyczne
Kapturniki można bardzo łatwo rozpoznać po zwisającym między oczami dużym pęcherzu w kolorze różowym. Ta część ciała występuje wyłącznie u samców. Zaczyna się u nich rozwijać około czwartego roku życia. Pełni ona funkcję seksualną, pomagając danemu osobnikowi w zwabieniu potencjalnych partnerek. Sygnalizuje bowiem pozycję samca w hierarchii oraz stan jego zdrowia.
Kapturzaki dysponują zdolnością napełniania pęcherza powietrzem wdmuchiwanym przez jedną z dziurek nosowych. Drugi otwór nosowy pozostaje wówczas zablokowany. Kaptur naprzemiennie napełnia się powietrzem i opróżnia podczas pływania foki. Zjawisko to służy głównie nawiązaniu komunikacji akustycznej z otoczeniem. W ten sposób zwierzę odstrasza potencjalnych konkurentów w walce o pożywienie.
Wielkość
Dla kapturników typowy jest dymorfizm płciowy, który można bez problemu zaobserwować już w momencie przyjścia na świat młodych. Samice są znacznie mniejsze i lżejsze od samców. Zwykle dorastają one do około 2,03 metra długości i osiągają wagę od 145 do maksymalnie 300 kg. Osobniki płci męskiej natomiast mają przeciętnie od 2,6 do nawet 3,5 metra długości. Ich masa ciała mieści się zaś w przedziale od 300 do 410 kg. Futro kapturników odznacza się srebrzystym ubarwieniem. Głowę porasta ciemna sierść wyraźnie odróżniająca się od jaśniejszego tułowia.
Występowanie i siedlisko
Kapturzaki najchętniej przebywają na dryfujących krach lodowych. Często nurkują w wodzie. Przedstawiciele tego gatunku są doskonale przystosowani do życia w chłodniejszym klimacie, choć pojedyncze osobniki można też spotkać w cieplejszych rejonach. Liczne populacje tego zwierzęcia notuje się przede wszystkim w pobliżu Wyspy Jan Mayen (na północny wschód od Islandii). Występuje ono powszechnie również w strefach przybrzeżnych Labradoru i północno-wschodnich obszarów Nowej Fundlandii – tam najczęściej można zobaczyć samice. Kapturniki morskie płci męskiej w przeważającej części zasiedlają natomiast Zatokę Świętego Wawrzyńca oraz Cieśninę Davisa. Kapturniki wykazują tendencję do przemieszczania się na duże odległości. W wyniku podjętych migracji pojawiają się m.in. w wodach w pobliżu Alaski i Wysp Kanaryjskich.
Dieta
Kapturzaki zalicza się do zwierząt drapieżnych. W skład ich diety wchodzą przede wszystkim różnego rodzaju ryby (np. dorsze, śledzie, halibuty), a także skorupiaki i krewetki. Chętnie polują również na kałamarnice, rozgwiazdy oraz małże.
Kapturniki morskie żerują na dużych głębokościach. Często schodzą do poziomu nawet 600 metrów, aby zdobyć pokarm. Zwykle pozostają pod wodą przez okres około 25 minut. Niekiedy czas ten jednak wydłuża się dwukrotnie. Dzieje się tak wówczas, gdy głębokość nurkowania przekracza dystans 1000 m. U kapturników okres linienia zbiega się z sezonem rozrodczym. W tym czasie foki zbierają się w większe grupy w celu odbycia aktu kopulacji. Zwykle ma to miejsce w pobliżu cieśniny duńskiej. Poza okresem godowym kapturzaki prowadzą samotniczy tryb życia.
Rozmnażanie i cykl życia
Młode kapturniki zazwyczaj przychodzą na świat w okolicach Zatoki Świętego Wawrzyńca, a także w wodach zlokalizowanych na wschód od Nowej Fundlandii. Samice rodzą także potomstwo w Cieśninie Davisa oraz na Zachodnim Lądzie w pobliżu Jan Mayen. Zwykle ma to miejsce na przełomie marca i kwietnia. Samce stają się zdolne do rozrodu po ukończeniu piątego roku życia. U tych zwierząt występuje poligamia. Osobniki płci męskiej na ogół zapładniają co najmniej kilka partnerek w ciągu całego sezonu rozrodczego.
Potomstwo
Ciąża u samic trwa około 250 dni. Kończy się ona wydaniem na świat jednej foki, której długość tuż po narodzinach wynosi około 1 metra, a przeciętna waga to mniej więcej 24 kilogramy. Młode rodzą się na ogół na krach lodowych. Już w tym czasie dysponują doskonale rozwiniętą warstwą tłuszczu skutecznie zabezpieczającą je przed zimnem. Matka karmi mlekiem swojego potomka jedynie przez 4 dni. Szacuje się, że każdej doby maluch staje się cięższy o około 7 kilogramów. Po upływie maksymalnie 12 dni od narodzin młody osobnik zyskuje zupełną niezależność od swej rodzicielki. Wówczas zostaje pozostawiony sam sobie.
Zagrażające czynniki i działania ochronne
Jeszcze przed II wojną światową kapturzaki cieszyły się dużym zainteresowaniem wśród myśliwych. Organizowano na nie masowe polowania w celu pozyskania ich skóry i tłuszczu. Obecnie także odbywają się połowy tych zwierząt, choć zdarza się to już nieco rzadziej. Niemniej jednak Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznaje kapturniki morskie za gatunek narażony na wyginięcie. Na ten stan rzeczy wpływają nie tylko polowania. Kapturnikom zagrażają także rozmaite choroby zakaźne (np. wywoływane przez wirus odry).
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Arapaima – pirarucu – paiche
- Dzięcioł czarny
- Ćmy po milionach lat – jakie były, takie są
- Dlaczego homo sapiens zaczął tworzyć ogrody?
- Raj utracony – czy istniał naprawdę?
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Hooded_seal [dostęp: 02.01.2025]
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Ziko van Dijk. Licencja: CC BY-SA 4.0.