Guziec zwyczajny

Zobacz również

Guziec zwyczajny (Phacochoerus africanus)  to dziko żyjący przedstawiciel rodziny świniowatych (Suidae). Zamieszkuje trawiaste równiny, sawanny i lasy Afryki Subsaharyjskiej. W przeszłości był często klasyfikowany jako podgatunek Phacochoerus aethiopicus. Obecnie jednak ta nazwa naukowa odnosi się wyłącznie do guźca pustynnego, który występuje w północnej Kenii, Somalii i wschodniej Etiopii.

Opis

Guziec zwyczajny to gatunek ssaka średniej wielkości. Długość ciała (bez ogona) wynosi od 90 do 150 cm. Wysokość w kłębie waha się od 63,5 do 85 cm. Samice są mniejsze i lżejsze od samców. Ważą od 45 do 75 kg. Masa ciała samców wynosi od 60 do 150 kg.

Charakterystycznym elementem wyglądu tego zwierzęcia są dwie pary zakrzywionych kłów, które wystają z pyska. Dolna para – znacznie krótsza od górnej – jest niezwykle ostra dzięki temu, że regularnie ociera się o górne kły podczas otwierania i zamykania pyska. Górne kły mogą dorastać do 25,5 cm długości. Mają szeroki, eliptyczny przekrój (około 4,5 cm głębokości i 2,5 cm szerokości). Zakrzywiają się pod kątem co najmniej 90 stopni. W przeciwieństwie do wielu innych zwierząt z rodziny świniowatych, guźce nie używają kłów do rycia w ziemi. Służą im one do walki z innymi osobnikami i obrony przed drapieżnikami – szczególnie ostre dolne kły mogą zadawać poważne rany.

Kły guźców są cenionym surowcem, zwłaszcza w Afryce Wschodniej i Południowej, gdzie rzeźbi się z nich ozdoby i pamiątki dla turystów – podobnie jak w przypadku ciosów słoniowych, lecz na mniejszą skalę.

Głowa guźca jest niezwykle duża w stosunku do jego ciała. Wzdłuż całego kręgosłupa ciągnie się grzywa. Ciało pokrywa rzadkie owłosienie, a umaszczenie waha się od czarnego do brązowego. Ssak ma długi ogon zakończony pędzelkiem sierści. Brak podskórnej tkanki tłuszczowej oraz skąpe owłosienie sprawiają, że zwierzę jest szczególnie wrażliwe na ekstremalne temperatury.

Guziec zwyczajny – ekologia

Guziec zwyczajny jest jedynym przedstawicielem świniowatych, który przystosował się do życia na sawannach i terenach trawiastych. Jest wszystkożerny. Zjada zarówno trawy, jak i korzenie, jagody oraz inne owoce, a także korę drzew, grzyby, owady, jaja i padlinę. Dieta zmienia się sezonowo w zależności od dostępności pokarmu. W porze deszczowej zwierzęta pasą się na krótkich trawach wieloletnich, a w porze suchej żywią się głównie bulwami, kłączami i odżywczymi korzeniami.

Guźce są doskonałymi kopaczami – wykorzystują zarówno ryje, jak i nogi. Podczas żerowania często klękają na przednich nogach, poruszając się na nadgarstkach, które już w życiu płodowym rozwijają ochronne zrogowacenia. Choć potrafią kopać własne nory, zazwyczaj zajmują opuszczone legowiska mrówników i innych zwierząt. Wchodząc do kryjówki, zazwyczaj ustawiają się tyłem do wnętrza, a głową w stronę wejścia. Pozwala im to w razie zagrożenia błyskawicznie zaatakować napastnika.

Aby radzić sobie z ekstremalnymi temperaturami, tarzają się w błocie. Pomaga im to schłodzić ciało. W chłodne noce tulą się do siebie, by utrzymać ciepło. Chociaż samce walczą ze sobą w okresie godowym, ich główną metodą obrony jest ucieczka. W razie zagrożenia mogą osiągnąć prędkość do 48 km/h, biegnąc z uniesionym pionowo ogonem. Wchodząc do nory, również cofają się tyłem, wystawiając kły na ewentualny atak.

Do głównych drapieżników gatunku należą ludzie, lwy, lamparty, gepardy, krokodyle, dzikie psy i hieny. Na młode guźce polują także ptaki drapieżne, takie jak puchacze i orły. Samice jednak zaciekle bronią swojego potomstwa, a dorosłe osobniki niekiedy potrafią nawet ranić dużych drapieżników. Ciekawym zachowaniem guźców jest pozwalanie mangustom pręgowanym i kotawiecom sawannowym na oczyszczanie ich skóry z kleszczy.

Zachowanie społeczne i rozmnażanie

Guźce zwyczajne nie są terytorialne, ale zajmują określone obszary bytowania. Żyją w grupach rodzinnych, które tworzą samice wraz z młodymi. Samce opuszczają grupy rodzinne, choć zazwyczaj pozostają w obrębie swojego rewiru. Młode samce tworzą grupy kawalerskie, a w dorosłości prowadzą samotniczy tryb życia. Do grup samic dołączają jedynie w okresie rui.

Guźce posiadają dwa rodzaje gruczołów na twarzy: gruczoł kłowy oraz łojowy. Teren zwierzęta zaczynają oznaczać w wieku sześciu-siedmiu miesięcy. Samce robią to częściej niż samice. Znaczą miejsca spoczynku, żerowiska oraz wodopoje. Otarcia kłami służą zarówno do komunikacji podczas zalotów, jak i do ustalania hierarchii w grupie oraz w konfrontacjach między osobnikami.

Rozród guźców odbywa się sezonowo. Okres godowy rozpoczyna się pod koniec pory deszczowej lub na początku pory suchej. Porody odbywają się wraz z początkiem kolejnej pory deszczowej. Samce stosują dwie strategie rozrodcze: pozostają przy wybranych samicach i bronią ich lub zasobów, albo przemieszczają się i rywalizują o dostęp do samic. Dominujące samce odganiają rywali i podążają za samicą przed kopulacją.

Ciąża trwa od pięciu do sześciu miesięcy. Przed porodem samica tymczasowo opuszcza grupę i osiedla się w osobnej norze. Miot liczy od dwóch do ośmiu młodych. Zazwyczaj rodzi się od dwóch do czterech prosiąt. Przez kilka tygodni po porodzie matka pozostaje z potomstwem w kryjówce, karmiąc je mlekiem. Ciekawym zjawiskiem wśród guźców jest allosuckling. Samice mogą karmić cudze młode, jeśli straciły własne potomstwo. To zachowanie prawdopodobnie stanowi przejaw altruizmu krewniaczego.

Młode zaczynają żerować po dwóch-trzech tygodniach. Od mleka matki są odstawiane po sześciu miesiącach. Szybko nabierają mobilności i nie odstępują matki, która broni ich przed drapieżnikami. Na wolności guźce żyją średnio od 7 do 11 lat. W niewoli mogą dożyć nawet 21 lat.

Status guźców zwyczajnych

W 1999 roku populacja guźca zwyczajnego w południowej Afryce była szacowana na około 250 000 osobników. W obszarach chronionych ich zagęszczenie wynosi zwykle od 1 do 10 osobników na km². W Parku Narodowym Nakuru w Kenii odnotowano lokalne zagęszczenie sięgające 77 osobników na km² na terenach porośniętych krótką trawą.

Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami: 


Źródło

1. https://en.wikipedia.org/wiki/Common_warthog [dostęp: 29.01.2025]

© Źródło zdjęcia głównego: Wikipedia Commons. Autor: Charles J. Sharp. Licencja: CC BY-SA 4.0.

Jeśli podzielasz naszą misję i chciałbyś wesprzeć nasze działania, możesz to zrobić:

Z góry dziękujemy za okazaną nam pomoc!

Zobacz również

Popularne artykuły

Skip to content
facebook facebook facebook
x Chcę pomócChcę pomóc