Sardynka europejska, inaczej nazywana sardynką atlantycką lub po prostu sardynką (Sardina pilchardus) to gatunek morskiej ryby ławicowej z rodziny śledziowatych (Clupeidae) zaliczanej do grupy sardynek. Sardyna europejska to jedyny przedstawiciel rodzaju Sardina. Jest to niezwykle powszechny gatunek. Występuje w północno-wschodnim Atlantyku, Morzu Śródziemnym oraz Morzu Czarnym, na głębokości od 10 do 100 metrów. Dorasta do 27,5 cm długości. Żywi się głównie planktonowymi skorupiakami. Sardynka tworzy ławice, a samice składają partiami od 50 000 do 60 000 jaj.
Opis
Sardynka europejska to mała lub średniej wielkości ryba o wydłużonym, śledziowatym kształcie. Jej płetwy brzuszne umiejscowione są wyraźnie za płetwą grzbietową. Dwa ostatnie promienie płetwy odbytowej są wyraźnie większe od pozostałych. Górna część ciała ma zielonkawy lub oliwkowy odcień. Boki są złociste, a brzuch srebrzysty. Kilkunastoletnie osobniki dorastają do 30 cm długości, jednak ze względu na walory smakowe najczęściej poławiane są mniejsze ryby, mierzące zaledwie kilkanaście centymetrów.
Zasięg występowania
Sardynka europejska występuje w północno-wschodnim Atlantyku, Morzu Śródziemnym i Morzu Czarnym. Jej zasięg rozciąga się od Islandii oraz południowej części Norwegii i Szwecji aż po Senegal w Afryce Zachodniej. Powszechnie spotykana jest w zachodniej części Morza Śródziemnego. Rzadziej natomiast widuje się ją we wschodnich obszarach Morza Śródziemnego oraz w Morzu Czarnym. Sardynka to gatunek migrujący. Tworzy ławice, głównie przybrzeżny, choć czasem zapuszcza się na odległość nawet 100 km od wybrzeża. W ciągu dnia przebywa na głębokości od 25 do 55 metrów. Może jednak schodzić aż na 100 metrów. Nocą najczęściej występuje na głębokościach od 10 do 35 metrów pod powierzchnią wody.
Ekologia
Sardynki europejskie żyjące w Morzu Śródziemnym jesienią migrują na głębsze wody. Wybierają chłodniejsze i bardziej stałe pod względem zasolenia rejony. Unikają wód przybrzeżnych, gdzie temperatura jest mniej przewidywalna. Tarło rozpoczyna się zimą. Wczesną wiosną młode sardynki i część dorosłych wracają w pobliże wybrzeża. Pozostałe dorosłe osobniki zbliżają się do brzegów później w ciągu roku. Ryby te składają jaja w kilku etapach. Ich płodność wynosi od 50 do 60 tysięcy jaj. Większość młodych osiąga dojrzałość płciową po około roku, przy długości ciała wynoszącej 13–14 cm. Maksymalna długość ciała sardynki wynosi 21 cm. Osiąga ją dopiero w wieku około ośmiu lat.
Dieta sardynki atlantyckiej składa się zarówno z zooplanktonu, jak i fitoplanktonu. Nocą zooplankton, w tym głównie widłonogi i ich larwy, unosi się ku powierzchni wody. Właśnie tam dorosłe sardynki polują na te drobne organizmy. W ekosystemie Morza Śródziemnego sardynki podobnie jak sardele europejskie pełnią kluczową rolę pośrednią. Z jednej strony konsumują plankton, a z drugiej stanowią pokarm dla większych drapieżników dennych, takich jak morszczuk czy konger. Szczególnie widoczne jest to w Adriatyku, gdzie nadmierne połowy sardynek i sardeli prowadza do poważnych zakłóceń w ekosystemie.
Rozmnażanie
Rozród sardynek europejskich zależy od pory roku i miejsca. Zimą ryby te wybierają tarliska u wybrzeży Afryki, a latem migrują do wód Morza Północnego. W Morzu Śródziemnym natomiast tarło odbywa się przez cały rok. Świadczy to o różnorodnych warunkach środowiskowych sprzyjających rozwojowi populacji.
Połowy
Sardynki europejskie posiadają bardzo duże znaczenie gospodarcze. Ryby te najczęściej łowione są za pomocą sieci okrążających. Stosowane są także inne metody, w tym trałowanie denne z użyciem trałów o dużym otwarciu pionowym. Roczne połowy sięgają około miliona ton. Największe zbiory pochodzą z Maroka, Portugalii i Hiszpanii. Według Organizacji ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO), marokańskie łowiska są nadmiernie eksploatowane.
Dorosłe sardynki europejskie sprzedaje się często jako pilchardy, a młode osobniki jako sardynki. Nazewnictwo to nie jest jednak precyzyjne i zależy od regionu. Na przykład w Wielkiej Brytanii przemysł rybny klasyfikuje sardynki jako młode pilchardy. Jednym z kryteriów rozróżnienia jest długość ryby. Osobniki krótsze niż 15 cm to sardynki, a dłuższe to pilchardy. FAO oraz WHO wyróżniają aż 21 gatunków, które mogą być sprzedawane jako sardynki.
Xouba to mała wersja pilcharda, popularna w Hiszpanii, szczególnie w Galicji. Ryby te zamieszkują płytkie wody na głębokościach od 5 do 50 metrów i są znacznie mniejsze od typowych sardynek. Nazwa „xouba” oznacza po prostu „małą rybę”. Sprzedawane są w różnych formach: świeże, mrożone, wędzone lub suszone. Ze względu na niższą jakość mięsa, część połowów przeznacza się na przynętę, nawóz lub do produkcji mączki rybnej.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Mikroplastik – co to jest i jak wpływa na florę i faunę
- Zjawiska nadprzyrodzone i paranormalne kontra nauka – część II
- Śmierć kliniczna – dowód na życie pozagrobowe?
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/European_pilchard [dostęp: 11.10.2024].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Etrusko25. Licencja: Domena Publiczna.
