Halibut atlantycki, zwany także halibutem białym, kulbakiem białym lub po prostu kulbakiem (Hippoglossus hippoglossus) to gatunek morskiej ryby z rodziny flądrowatych (Pleuronectidae). Jest to największy przedstawiciel tej rodziny. Kulbak zamieszkująca dna piaszczyste, żwirowe lub ilaste. Spotkać go można na głębokościach od 50 do 2000 metrów. Ze względu na powolny wzrost i nadmierne połowy, gatunek ten został uznany za zagrożony. Halibuty potrafią pokonywać duże odległości. Naturalnym siedliskiem kulbaka są umiarkowane i arktyczne wody północnego Atlantyku – od Labradoru i Grenlandii, przez Islandię, aż po Morze Barentsa i Zatokę Biskajską. Halibut osiąga imponujące rozmiary. Dorasta do 4,7 metra długości i waży nawet 320 kilogramów. Ich rozmiar zależy od dostępności pokarmu. Ryby te żyje do 50 lat. Wiek kulbaka można oszacować, licząc pierścienie odkładające się wewnątrz otolitu – kostnej struktury w uchu wewnętrznym.
Opis
Halibut atlantycki wyróżnia się nietypową cechą – jego oczy z wiekiem przesuwają się na prawą stronę głowy, co jest charakterystyczne dla wielu ryb płastug. Dzięki temu, leżąc na dnie oceanu, może lepiej obserwować otoczenie i skuteczniej polować na swoje ofiary. Proces ten zaczyna się, gdy larwy osiągną długość około 2,5 cm. Wówczas to lewe oko przesuwa się przez grzbiet na prawą stronę głowy. W tym samym czasie lewa strona ciała zaczyna tracić pigmentację i zmienia kolor na biały. Grzbiet natomiast przybiera jednolicie ciemny odcień – czekoladowy, oliwkowy lub łupkowy, czasem niemal czarny. Młodsze osobniki mają jaśniejsze ubarwienie i bardziej zróżnicowane wzory. Dorosłe samce ważą średnio 10–15 kg. Mogą jednak osiągać masę równą nawet 25 kg. Samice ważą do 250 kg.
Biologia
Halibut atlantycki rośnie stosunkowo wolno. Dojrzałość płciową osiąga w dość późnym wieku. Samce dojrzewają po siedmiu, ośmiu latach. Samice natomiast dopiero w wieku 10-11 lat. Ryby te żyją średnio od 25 do 30 lat. Najstarszy złowiony osobnik miał aż 50 lat. Samice składają od kilku tysięcy do nawet czterech milionów jaj – w zależności od wielkości. Starsze samice zazwyczaj ograniczają się jednak do około dwóch milionów jaj w jednym cyklu rozrodczym. Tarło odbywa się między grudniem a kwietniem na dnie oceanicznym, przy temperaturze wody od 5 do 7°C. Jaja mają średnicę od 3,0 do 3,8 mm. Świeżo wyklute larwy mierzą około 6,5 mm. Tempo wzrostu halibutów zależy głównie od zagęszczenia, konkurencji oraz dostępności pokarmu.
Siedlisko
Halibut atlantycki zazwyczaj żyje na dnie oceanu, na głębokości od 50 do 2000 metrów. Czasami pojawia się także bliżej powierzchni. Larwy tej ryby są pelagiczne i unoszą się na wodzie. Gdy osiągną długości około 4 cm, migrują na dno. Młode osobniki w wieku od dwóch do czterech lat trzymają się blisko brzegu, stopniowo przemieszczając się na głębsze wody.
Zasięg występowania
Halibut atlantycki występuje zarówno we wschodnich, jak i zachodnich częściach Oceanu Atlantyckiego. Spotykać go można od południowo-zachodniej Grenlandii i Labradoru w Kanadzie aż po Wirginię w USA. Zasiedla także wody wokół Islandii, Wielkiej Brytanii, Irlandii oraz północnej Europy – aż do Rosji. Mapa przedstawiająca geograficzne rozmieszczenie kulbaka białego dostępna jest na oficjalnej stronie Massachusetts Division of Marine Fisheries.
Rola w ekosystemie
Halibut atlantycki zajmuje stosunkowo wysoką pozycję troficzną w łańcuchu pokarmowym. Jako drapieżnik poluje na różne gatunki ryb i bezkręgowców. Czyni go to jednym z ważniejszych uczestników morskiego ekosystemu. Jego obecność wpływa na strukturę populacji gatunków znajdujących się poniżej niego w łańcuchu. Tym samym przyczynia się on do utrzymania równowagi w środowisku oceanicznym.
Dieta
Halibut atlantycki żywi się głównie innymi rybami, takimi jak dorsz, plamiak, śledź i tobiasz. Nie gardzi również głowonogami, dużymi skorupiakami oraz innymi organizmami bentosowymi. Początkowo kulbak zjada głównie plankton. Dieta jego zmienia się stopniowa po ukończeniu pierwszego roku. Zaczyna wówczas konsumować mniejsze ryby. Dopiero około trzeciego roku życia rozpoczyna polowania na większe okazy, w tym mniejsze osobniki własnego gatunku.
Drapieżniki
Halibut atlantycki jest często spożywany przez foki. Poza tym stanowi podstawowy element diety rekinów grenlandzkich. Naturalnymi drapieżnikami tego gatunku są również orki. Ludzie także chętnie jedzą te ryby, które cenione są za delikatne mięso i bogate walory smakowe.
Połowy komercyjne
Halibut atlantycki kiedyś był jedną z najważniejszych ryb spożywczych. Jednak z powodu wolnego tempa wzrostu populacji, nie jest on w stanie szybko się odrodzić po nadmiernych połowach. W rezultacie wiele łowisk tego gatunku zostało wyeksploatowanych. Obecnie, gdy spotykasz oznaczenie „halibut” na dziko złowionych rybach, często odnosi się to do innych gatunków dużych ryb płaskich, takich jak halibut pacyficzny (Hippoglossus stenolepis). Halibut atlantycki stał się bowiem rzadkością.
Najpopularniejszą metodą połowu halibuta atlantyckiego jest stosowanie haczyków okrągłych, na które zakłada się przynęty, np. śledzie. Ryby te łowi się przy dnie, używając ciężarków o masie nawet do 36 uncji. Zaletą tej metody jest wysoki wskaźnik przeżywalności ryb wypuszczanych z powrotem do wody – sięga on 95%. Kulbaki nie posiadają pęcherza pławnego, dzięki czemu nie cierpią z powodu nagłych zmian ciśnienia. Zwiększa to ich szanse na przeżycie po złowieniu.
Status
W 1996 roku Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznała halibuta atlantyckiego za gatunek zagrożony i umieściła go na Czerwonej Liście. W Stanach Zjednoczonych ryba ta jest pod szczególną ochroną Narodowej Służby Rybołówstwa Morskiego. Amerykańskie Towarzystwo Rybackie sklasyfikowało kulbaka jako „narażony na wyginięcie”. W 2010 roku Greenpeace dodał go do swojej czerwonej listy, ostrzegając przed ryzykiem pozyskiwania tych ryb z niezrównoważonych połowów. Wzrost popularności tego gatunku w XIX wieku wynikał z dużego zapotrzebowania na mięso halibuta. Przyczyniło się to do nadmiernych połowów, które obecnie zagrażają przetrwaniu kulbaków.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Łazarzowe gatunki
- Mikroplastik – co to jest i jak wpływa na florę i faunę
- Czym są zmiany klimatyczne na Ziemi? Jaki jest w nich udział człowieka i jak możemy temu zaradzić?
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Atlantic_halibut [dostęp: 16.10.2024].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Cephas. Licencja: CC BY-SA 3.0.
