Wieszczek (Pyrrhocorax graculus) to ptak z rodziny krukowatych. Może gniazdować na większych wysokościach niż jakikolwiek inny ptak. Chętnie odwiedza miejsca turystyczne, by zdobyć dodatkowe pożywienie.
Taksonomia
Wieszczek został po raz pierwszy opisany jako Corvus graculus przez Linneusza w 1766 roku. W 1771 roku został przeniesiony do rodzaju Pyrrhocorax przez angielskiego ornitologa Marmaduke’a Tunstalla.
Wieszczek ma dwa podgatunki:
- P. g. graculus – występujący w Europie, Afryce Północnej, Turcji, na Kaukazie i w północnym Iranie.
- P. g. digitatus – występuje głównie w Himalajach.
Opis
Dorosłe osobniki wieszczka mają błyszczące czarne upierzenie. Posiadają krótki żółty dziób, ciemnobrązowe tęczówki i czerwone nogi. Długość ciała wieszczka wynosi 37–39 centymetrów. Ogon ma długość 12–14 cm, a rozpiętość skrzydeł wynosi 75–85 cm. Lata swobodnie i łatwo.
Samce i samice wyglądają identycznie. Samiec jest średnio nieco większy od samicy. Młode ptaki są mniej kolorowe, mają matowy żółty dziób i brązowe nogi. Wieszczek jest łatwy do rozpoznania.
Największe ptaki występują na wyższych wysokościach lub w chłodniejszych regionach. Temperatura wpływa na zmienność ciała w wieszczku alpejskim (np. na rozwinięcie się mocniejszych nóg lub większego dzioba).
Lot tego ptaka jest szybki i akrobatyczny. Uderzenia skrzydeł są luźne i głębokie. Ptaki mają dużą zwrotność. Rozpościerają ogon, składają skrzydła i szybują w prądach powietrznych wznoszących wzdłuż klifów.
Wieszczek wydaje różne dźwięki. Posiada dźwięk alarmujący „churr”. Wydaje również ciche dźwięki i piski, gdy odpoczywa lub żeruje.
Rozmieszczenie i siedlisko
Wieszczek gniazduje w górach. Jego zasięg rozciąga się od Hiszpanii na wschód przez południową Europę, Alpy, aż po Azję Centralną i Himalaje w zachodnich Chinach. Populacje występują także w Maroku, Korsyce i na Krecie. Jest ptakiem osiadłym, ale ptaki z Maroka utworzyły małą kolonię blisko Malagi w Hiszpanii. Nieliczne osobniki dotarły do Czechosłowacji, Gibraltaru, Węgier i Cypru.
Wieszczek gniazduje zazwyczaj na wysokości od 1260 do 2880 metrów w Europie oraz od 3500 do 5000 m w Himalajach. Zdarza się, że można go spotkać na wysokości 6500 m, co czyni go najwyżej gniazdującym ptakiem. Obserwowano go w towarzystwie alpinistów w drodze na Mount Everest na wysokości 8200 m.
Zwykle gniazduje w szczelinach i zagłębieniach na stromych klifach. Czasami korzysta z dziur między kamieniami w polach.
Żeruje w otwartych siedliskach, takich jak łąki czy osuwiska. Zimą często zbiera się w pobliżu ludzkich osiedli, ośrodków narciarskich i hoteli. Jest znany z czekania przy hotelowych oknach na jedzenie. Jest to popularne wśród turystów, ale mniej lubiane przez właścicieli hoteli.
Rozmnażanie
Wieszczek jest ptakiem monogamicznym. Gniazdowanie zaczyna się zazwyczaj na początku maja. Wieszczki nie tworzą kolonii, ale w odpowiednich warunkach kilka par może gniazdować blisko siebie.
Gniazda tych ptaków są masywne, budowane z korzeni, patyków i roślin. Wnętrze gniazda wyścielone jest trawą, cienkimi gałązkami lub sierścią. Znajdują się na półkach skalnych, w jaskiniach lub opuszczonych budynkach.
Lęgi składają się z 3–5 błyszczących białawych jaj. Inkubacja trwa od 14 do 21 dni. Pisklęta mają gęsty puch pisklęcy. Młode ptaki opuszczają gniazdo po 29–31 dniach. Są karmione przez oboje rodziców, a także przez inne dorosłe ptaki.
Gniazdowanie w wysokich górach jest możliwe, ponieważ jaja mają mniej porów, co zmniejsza utratę wody.
Żywienie
Latem wieszczek żywi się głównie bezkręgowcami, które zbiera z pastwisk. Jesienią, zimą i wczesną wiosną jego pokarm to głównie owoce. Zjada jagody morwy i rokitnika. Czasami spożywa też dziką różę oraz owoce, np. jabłka, winogrona i gruszki. Wieszczek z chęcią korzysta z pokarmu dostarczanego przez turystów. Zimą często pojawia się w ośrodkach narciarskich, wysypiskach i miejscach piknikowych. Wieszczki ukrywają pokarm w szczelinach, zakrywając go kamykami.
Żerują w grupach. Zimą grupy te są większe niż latem. Ruch w niższe rejony zaczyna się po pierwszych opadach śniegu. Dzienna aktywność żerowa odbywa się głównie w dolinach, gdy pokrywa śnieżna staje się głębsza. Ptaki wracają w góry, aby nocować. W marcu i kwietniu wieszczki odwiedzają wsie w górnych częściach dolin.
Zagrożenia naturalne
Drapieżnikami wieszczków są sokoły wędrowne, orły przednie i puchacze zwyczajne. Pospolity kruk może atakować pisklęta wieszczka.
Obserwowano natomiast jak zwierzęta te atakowały rudego lisa z Tybetu. Zachowanie to może być formą treningu obrony przed rzeczywistymi zagrożeniami. W ten sposób ptaki ćwiczą ochronę jaj lub młodych.
Status
Wieszczek alpejski ma duży zasięg, który czasami jest fragmentaryczny. Szacuje się, że zajmuje obszar od 1 do 10 milionów kilometrów kwadratowych. Populacja w Europie wynosi od 260 000 do 620 000 osobników.
W całym swoim zasięgu gatunek nie osiąga progów spadku populacji określonych przez Czerwoną Listę IUCN. Dlatego jest oceniany jako „najmniejszej troski”.
Na terenie Polski objęty jest ścisłą ochroną.
Populacje wieszczków są stabilne lub rosną tam, gdzie utrzymuje się tradycyjne pasterstwo. W obszarach z intensywnym rolnictwem, jak Bretania czy Szkocja, spadają lub stają się lokalnie wymarłe.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Durupinar – czy Arka Noego została odnaleziona?
- Nauka kontra religia – kto ma rację?
- Cyrkon, hel i pole magnetyczne – co mają wspólnego z wiekiem naszej planety
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Alpine_chough [dostęp: 07.10.2024].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Dibyendu Ash. Licencja: CC BY-SA 4.0.
