Uszatka (zwyczajna), sowa uszata (Asio otus) to średniej wielkości ptak drapieżny z rodziny puszczykowatych (Strigidae). Nazwa rodzajowa Asio pochodzi z łaciny i oznacza „sowę uszatą”. Epitet gatunkowy otus wywodzi się natomiast z języka greckiego. Odnosi się on do małej sowy z uszami. Gatunek ten rozmnaża się w wielu regionach Europy, Palearktyki oraz Ameryki Północnej.
Uszatka preferuje półotwarte siedliska, zwłaszcza obrzeża lasów, gdzie gniazduje i odpoczywa w gęstych zaroślach. Poluje na terenach otwartych. Ptak ten jest drapieżnikiem, którego dieta opiera się głównie na małych gryzoniach, zwłaszcza nornikach. Zjada także ptaki i owady. Co ciekawe, sowy uszate nie budują własnych gniazd, lecz korzystają z tych pozostawionych przez inne zwierzęta, najczęściej wrony.
Uszatka w przeciwieństwie do wielu innych gatunków sów, nie jest silnie terytorialna i osiadła. Częściowo migruje i często zmienia miejsce pobytu, przez co bywa określana jako gatunek nomadyczny. Interesującą cechą tych ptaków jest ich skłonność do wspólnego odpoczywania w pewnych regularnych miejscach. Uszatka jest jednym z najliczniejszych gatunków sów na świecie. Mimo to, w niektórych rejonach odnotowano znaczący spadek populacji tych ptaków.
Taksonomia
Karol Linneusz po raz pierwszy opisał sowę uszatą w 1758 w dziesiątym wydaniu Systema Naturae – pod nazwą binominalną Strix otus. Obecnie naukowcy przypisują ją do rodzaju Asio, który został wprowadzony w 1760 roku przez francuskiego zoologa Mathurina Jacques’a Brissona. Choć sowy z rodzaju Asio mają szeroki zasięg występowania, uważa się, że obecnie istnieje tylko ich osiem gatunków. Cztery z nich zamieszkują zarówno Eurazję, jak i Afrykę, a także obie Ameryki.
Opis
Uszatka to gatunek sowy o długich skrzydłach. Wyróżnia się ona charakterystycznymi pękami piór, które przypominają uszy. Choć ich funkcja nie została jednoznacznie ustalona, biolodzy przypuszczają, że mogą one służyć do komunikacji wewnątrzgatunkowej. Sygnalizują intencje i nastrój. Ptaki te mają także charakterystyczne ubarwienie, często określane jako ochrowo-rude z szarawym lub brunatnym odcieniem. Na skrzydłach i grzbiecie występują czarne, pionowe smugi. Miejscami tworzą one wzór przypominający jodełkę. W regionach pustynnych upierzenie sów uszatych może przybierać jaśniejsze, kremowe barwy. Uszatki żyjące w lasach są z kolei ciemniejsze, często prawie brunatne. Na spodzie ciała dominuje jaśniejszy odcień ochry z ciemniejszymi plamami. Ptaki te mierzą od 31 do 40 cm długości. Rozpiętość ich skrzydeł wynosi od 86 do 102 cm. Samice są zazwyczaj nieco większe i ciemniejsze od samców. Jest to typowe dla ptaków drapieżnych.
Zasięg występowania
Sowa uszata jest dość powszechna w umiarkowanych i chłodnych rejonach Europy oraz Azji. Jej zasięg rozciąga się na południe aż po Bliski Wschód i Himalaje. Można ją również spotkać w północno-zachodniej Afryce oraz w Ameryce Północnej.
Populacje zamieszkujące północne regiony są wędrowne. Ptaki żyjące na południu zazwyczaj pozostają natomiast w tych samych miejscach przez cały rok. Zimą uszatka liczniej występuje w Środkowej i Zachodniej Europie, gdzie ma swoje zimowiska. Sowy te często tworzą grupy liczące nawet do 30 osobników, które wspólnie przesiadują na drzewach w ciągu dnia.
Siedlisko
Sowy uszate najczęściej wybierają krajobrazy półotwarte, z grupami drzew, żywopłotami i małymi lasami, a także łąki z rzędami drzew i krzewów. Spotkać je można zarówno w lasach, jak i na ich obrzeżach, a także w zaroślach nad bagnami, w sadach, parkach, a nawet na cmentarzach i w ogrodach. W niektórych regionach, takich jak Chiny, Izrael czy południowe stany USA, sowy te przystosowały się do życia na pustyniach. Częściej jednak wybierają półpustynie, gdzie gniazdują i polują na otwartych przestrzeniach. W Europie preferują niewielkie zadrzewienia na wrzosowiskach, obrzeża lasów oraz zakrzaczone tereny w pobliżu wybrzeży.
Zachowanie
Sowy uszate to ptaki nocne. Ich aktywność zazwyczaj rozpoczyna się o zmierzchu. Badania przeprowadzone w Idaho pokazały, że najmniej aktywne ptaki te są w godzinach 20:00–22:00 i 5:00–6:00 rano. Szczyt ich aktywności przypada z kolei na godziny między 22:00 a 24:00 oraz 3:00 a 5:00 rano. W rejonach położonych blisko Arktyki, gdzie latem noc praktycznie nie zapada, uszatki zmuszone są do polowania w ciągu dnia. Charakterystyczne dla tych sów jest to, że nie mają wyraźnie wyznaczonego terytorium łowieckiego. Badania telemetryczne przeprowadzone w Szwajcarii wykazały, że ich średni obszar żerowania wynosi około 980 hektarów. Preferują tereny na skraju lasów, a unikają otwartych przestrzeni bez drzew. W Czechach, w okolicach czeskich Budziejowic, naukowcy porównali aktywność sów w środowiskach podmiejskich i miejskich. Okazało się, że miejskie sowy musiały poruszać się po większym terenie, aby unikać kontaktu z człowiekiem. Sowy z obszarów podmiejskich z kolei miały łatwiejszy dostęp do łąk i lasów.
Głos
Typowy odgłos godowy samca sowy uszatej to niskie, monotonne pohukiwanie („huu… huu… huu…”), powtarzane regularnie co 2–3 sekundy i słyszalne z dużej odległości. Samica wydaje z siebie zgrzytliwy, wyższy dźwięk „hyyy”, często odpowiadając w duecie na pohukiwanie samca. Te charakterystyczne odgłosy można usłyszeć wyłącznie nocą. Po zakończeniu sezonu lęgowego sowy zazwyczaj milkną. W sytuacjach zagrożenia wydają skrzekliwe „wek wek”, a ich młode, w momencie niepokoju, przypominają syk kota. Pisklęta komunikują się z rodzicami poprzez cienkie, wysokie piski, które emitują co kilka sekund. W ten sposób sygnalizują, gdzie się znajdują, aby dorosłe ptaki mogły dostarczyć im pożywienie.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Reinkarnacja i prawo karmy
- Żywe skamieliny kwestionują teorię ewolucji
- Cykl Krebsa – czym jest i jak przebiega?
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Long-eared_owl [dostęp: 14.10.2024].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Gregory „Greg” Smith. Licencja: CC BY 2.0.