Pokląskwa (Saxicola rubetra) jest gatunkiem niewielkiego ptaka zaliczanego do rodziny muchołówkowatych (Muscicapidae). Niegdyś należał do rodziny drozdowatych (Turdidae). Miejsca lęgowe ptaka znajdują się w Europie oraz zachodnich rejonach Azji. Na zimę przenosi się natomiast do Afryki. Dla przedstawicieli obu płci charakterystyczny jest brązowy grzbiet pokryty ciemniejszymi plamami. Pokląskwy wyróżnia także żółto-biały brzuch i czarny ogon. W okresie lęgowym na ciele samca pojawia się pomarańczowe upierzenie. Jest ono szczególnie widoczne w okolicach gardła i piersi.
Taksonomia i systematyka
Pierwszy opis pokląskwy został przygotowany przez szwedzkiego przyrodnika Karola Linneusza w 1758 roku. Badacz umieścił opracowaną przez siebie charakterystykę w dziesiątym wydaniu swojego dzieła Systema Naturae. Pierwotnie ptaka klasyfikowano w rodzaju Motacilla. Dlatego też określano go łacińskim terminem Motacilla rubetra. Aktualnie zalicza się go do rodzaju Saxicola, wprowadzonego w 1802 roku przez niemieckiego przyrodnika Johanna Matthäusa Bechsteina. Gatunek ten jest monotypowy. Oznacza to, że w jego obrębie nie wydziela się żadnych podgatunków.
Opis pokląskwy
Pokląskwy zwykle dorastają do około 14 cm długości. Masa ciała przeciętnego dorosłego osobnika oscyluje na poziomie od 13 do 26 g. Samce w sezonie rozrodczym można łatwo rozpoznać po czarnej masce twarzowej okolonej białą obwódką. Na ich skrzydłach można także zobaczyć małe, białe plamki. Upierzenie samic jest bardziej stonowane. Ich maskę twarzową charakteryzuje brązowy odcień. Młode samce mają podobne upierzenie jak samice.
Pokląskwy wyróżnia drobna budowa ciała i smukła sylwetka. To w połączeniu z dłuższymi piórami na skrzydłach uzdalnia je do podejmowania wielokilometrowych wędrówek. Kuper ptaka jest brązowy. Swoim odcieniem nie odbiega zbytnio od barwy reszty grzbietu.
Rozmieszczenie i siedlisko
Pokląskwy są ptakami wędrownymi. Ich miejsca lęgowe znajdują się w Europie i zachodniej Azji. Zasięg naturalnego występowania przedstawicieli tego gatunku rozciąga się od Irlandii i północnej Portugalii na wschód aż do Nowosybirska. W kierunku południowym ptaki zamieszkują natomiast tereny aż do Hiszpanii, Kaukazu, Włoch i Grecji. Pokląskwy pojawiają się na terenach lęgowych na przełomie kwietnia i maja. Pozostają tam aż do września lub października. Ich zimowiska zlokalizowane są głównie w Afryce subsaharyjskiej. Spotyka się je powszechnie od Senegalu po Kenię i na południe do Zambii. Nieliczne osobniki okres zimowy spędzają w północno-zachodniej Afryce. Dotyczy to w szczególności takich krajów jak Maroko, Algieria i Tunezja.
Zachowanie i ekologia
Pokląskwa prowadzi samotniczy tryb życia. Czasem jednak w sezonie letnim grupuje się w niewielkie stadka liczące kilka spokrewnionych ze sobą osobników. Ptaki te zamieszkują głównie tereny pokryte niską roślinnością. Często żerują wśród traw, paproci i krzewów. Bacznie śledzą swoje potencjalne ofiary z punktów obserwacyjnych. To pozwala im osiągnąć sukces w polowaniu na owady i inne bezkręgowce.
Gniazda budują jedynie samice. Do tego celu używają suszonych traw, mchu i porostów. W trakcie jednego lęgu osobniki płci żeńskiej składają od 4 do 7 jaj. Czas ich inkubacji trwa około dwóch tygodni. Później wykluwają się młode, które opuszczają gniazdo po następnych 14 dniach. Kilka dni potem ptaki te zyskują zdolność latania. W zdobywaniu dla nich pożywienia ciągle aktywnie uczestniczą jednak rodzice. Większość pokląskw dożywa zaledwie dwóch lat. Reprezentanci tego gatunku polują zwykle na owady. Do ich przysmaków należą także pająki i niewielkie dżdżownice. W okresie jesiennym często jedzą owoce jeżyn.
Pokląskwa – status i ochrona
Pokląskwę wyróżnia szeroki zakres występowania. Dlatego też Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) klasyfikuje je jako gatunek najmniejszej troski. To oznacza, że w najbliższym czasie nie grozi mu wyginięcie. Jednak w przypadku populacji zachodnioeuropejskich od pewnego czasu zauważa się trend spadkowy liczebności przedstawicieli tego gatunku. Jest on związany przede wszystkim z utratą naturalnych siedlisk przeznaczonych pod tereny rolnicze.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Biegacz zielonozłoty
- Oblada
- Karbon – wielki znak zapytania?
- Rasy ludzkie – co mówi nauka?
- Perm – rozwiązanie zagadek
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Whinchat [dostęp: 11.02.2025]
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Vogelartinfo. Licencja: GFDL 1.2.