Rekin wielkogębowy (Megachasma pelagios) jest gatunkiem morskiej ryby lamnokształtnej zaliczanej do rodziny Megachasmidae. Niekiedy klasyfikuje się go do rodziny Cetorhinidae. Ryba ta należy do filtratorów pokarmu. Jest to jeden z trzech gatunków rekinów, który odżywia się w ten sposób. Pływając w wodzie, zwierzę zawsze ma otwartą paszczę. To umożliwia mu zdobycie odpowiedniej ilości pożywienia składającego się z meduz i zooplanktonu. Rybę można łatwo poznać po dużej głowie i otworze gębowym z gumowatymi wargami. Szacuje się, że od lat siedemdziesiątych XX wieku schwytano 286 przedstawicieli tego gatunku. Mimo wszystko jest to jednak dość rzadko obserwowane przez człowieka zwierzę.
Taksonomia
Rekin wielkogębowy jako gatunek został odkryty w listopadzie 1976 roku. Złowiony niedaleko Hawajów osobnik zaplątał się przypadkowo w kotwicę statku AFB-14 Marynarki Wojennej USA. Miało to miejsce na głębokości około 165 m pod poziomem morza. Przeprowadzone badania naukowe wykazały, że jest to przedstawiciel zupełnie nowego, nieznanego jeszcze gatunku rekinów. Równocześnie dzięki analizom układu mięśniowego i kostnego, a także budowy płetwy piersiowej wykazano pokrewieństwo ryby z innymi rekinami. Badany okaz miał 4,5 m długości. Jego masa ciała oscylowała natomiast na poziomie 750 kg.
Obserwacje na całym świecie
Rekiny wielkogębowe można spotkać w Oceanie Spokojnym, Atlantyckim i Indyjskim. Do początku marca 2018 roku zauważono w sumie około 99 reprezentantów tego gatunku. Ich największe populacje występują w wodach oceanicznych w pobliżu Japonii, Indii i Tajwanu. Obserwuje się je również w okolicach Hawajów, Kalifornii, Meksyku, Indonezji, Australii, Brazylii, Senegalu, RPA, Portoryko i Ekwadoru. Przypuszcza się też, że mogą one zamieszkiwać rejony przybrzeżne Wietnamu.
Opis rekina wielkogębowego
Rekina wielkogębowego wyróżnia wyjątkowy wygląd. Jego grzbiet ubarwiony jest na czarno lub ciemnobrązowo. Spód ciała wyróżnia się natomiast jaśniejszym ubarwieniem. Jego ogon przypomina analogiczną część ciała u rekina młota. Na jego końcu widać długą, asymetryczną płetwę ogonową. Wewnątrz szczelin szczękowych zwierzęcia znajdują się szczoteczki w kształcie palców. Odgrywają one istotną rolę przy przechwytywaniu pokarmu w wodzie. Wzdłuż górnej szczęki biegnie biały pas. Płetwy otaczają natomiast jasne krawędzie.
Ciało ryby jest miękkie i wiotkie, a korpus dość masywny. Brak jej też grzebieni ogonowych. To w połączeniu z dużą, kulistą głową utrudnia mu sprawne poruszanie się w wodzie. Stąd też rekin ten wykazuje znacznie mniejszą aktywność niż inni jego kuzyni odżywiający się planktonem.
U rekinów wielkogębowych występuje dymorfizm płciowy. Samice zwykle są większe od samców. Średnio dorastają one do około 5 m długości, podczas gdy ich potencjalni partnerzy na ogół osiągają maksymalnie 4 m długości. Zdarzają się też okazy mające 6 m długości. Masa ciała przeciętnego dorosłego osobnika wynosi około 1,2 t.
Rekiny wielkogębowe zamieszkują głównie wody oceaniczne znajdujące się na północ od Japonii. Spotyka się je także w południowej Kalifornii, w pobliżu Punta Eugenia na Baja California oraz na Hawajach. Zwykle pływają na głębokości do 1000 m pod poziomem morza.
Zachowanie
W 1990 roku doszło do złowienia niemal 5-metrowego samca rekina wielkogębowego. Miało to miejsce w strefie przybrzeżnej Dana Point w Kalifornii. Okaz ten wyposażono w mały nadajnik radiowy, za pomocą którego badano zachowanie zwierzęcia. Okazało się, że w ciągu dnia rekin przemieszczał się w wodzie na głębokości około 120-160 m. Na noc przenosił się natomiast bliżej powierzchni wody. Przebywał on wówczas na głębokości od 12 do 25 m. Takie zachowanie jest typowe dla ryb żywiących się planktonem. Zwierzę pływało bardzo powoli. Jego prędkość nie przekraczała 2,1 km/h.
Rekin wielkogębowy – rozmnażanie
Rekina wielkogębowego cechuje jajożyworodność. To oznacza, że młode rozwijają się w jajach znajdujących się w ciele matki aż do momentu wylęgu. Przeprowadzone badania genetyczne wykazały brak jakichkolwiek istotnych różnic między populacjami pochodzącymi z różnych rejonów i oceanów. To oznacza, że przedstawiciele tego gatunku swobodnie krzyżują się ze sobą. Sezon godowy u tych zwierząt trwa prawdopodobnie cały rok.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Pokląskwa
- Borsucznik amerykański – borsuk amerykański
- Karbon – wielki znak zapytania?
- Rasy ludzkie – co mówi nauka?
- Perm – rozwiązanie zagadek
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Megamouth_shark [dostęp: 12.02.2025]
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: OpenCage. Licencja: CC BY-SA 2.5.
