Phoneutria fera to gatunek pająka z rodziny ctenidów. Występuje w Ameryce Południowej. Spotykany jest w Kolumbii, Ekwadorze, Peru, Brazylii, Surinamie i Gujanie. Jego jad ma istotne znaczenie medyczne. W języku angielskim bywa nazywany brazylijskim pająkiem wędrownym lub pająkiem bananowym. Nazwy te odnoszą się również do innych przedstawicieli rodzaju Phoneutria, zwłaszcza do Phoneutria nigriventer. We wczesnym etapie życia częściej przebywa w roślinności. W miarę wzrostu spędza więcej czasu na ziemi. Dane medyczne z obszarów jego występowania wskazują, że ukąszenia (prawdopodobnie pochodzące od P. fera lub blisko spokrewnionego P. reidyi) mogą wywoływać u ludzi umiarkowane lub ciężkie reakcje ogólnoustrojowe.
Taksonomia
Nazwa Phoneutria fera, oznaczająca „morderczynię, dzikie zwierzę”, ma mieszane grecko-łacińskie pochodzenie. Nazwa rodzajowa Phoneutria wywodzi się z greckiego słowa φονεύτρια, czyli „morderczyni”. Epitet gatunkowy fera pochodzi od łacińskiego „ferus” (spotykanego także w formie „feros”). Oznacza „dzikie zwierzę”. Gatunek występuje naturalnie w północnej części Ameryki Południowej. Spotkać go można w brazylijskiej Amazonii, Wenezueli, Ekwadorze, Peru oraz w Gujanach.
Nazewnictwo Phoneutria fera
Phoneutria fera opisany został po raz pierwszy w 1833 roku przez Maximiliana Perty’ego. Był pierwszym gatunkiem z rodzaju Phoneutria. Samice osiągają długość ciała od 3 do 5 cm. Są zdecydowanie większe od samców. W internecie często przedstawia się go jako wyjątkowo groźnego, agresywnego i „krwiożerczego” pająka. Taki wizerunek jest w dużej mierze efektem medialnych uproszczeń i sensacyjnych doniesień. Fałszywe opinie wynikają m.in. z tego, że pająki pochodzące z Ameryki Południowej bywają przypadkowo przewożone w transportach owoców. Na miejscu są identyfikowane zwykle przez osoby bez specjalistycznej wiedzy. Prowadzi to do błędnego oznaczania wielu okazów jako P. fera.
Prawidłowe rozpoznanie tego gatunku wymaga doświadczenia i znajomości cech morfologicznych, dlatego większość opowieści o rzekomych znaleziskach Phoneutria fera w ładunkach owoców, krążących po Europie, jest nieprawdziwa lub przesadzona. Podobnie wygląda kwestia statystyk ukąszeń. Wiele przypadków przypisuje się niesłusznie właśnie P. fera. W efekcie znaczna część zdjęć w internecie, opisanych jako przedstawiające ten gatunek, w rzeczywistości odnosi się do innych Phoneutria. Nawet w handlu zdarza się, że pająki oferowane jako P. fera należą do innych gatunków tego rodzaju.
Występowanie
Phoneutria fera występuje w północnej części Ameryki Południowej, przede wszystkim w dorzeczu Amazonki. Spotykany jest na obszarze Ekwadoru, Peru, Brazylii, Surinamu i Gujany. Zasiedla zarówno gęstą roślinność, jak i obszary bliżej podłoża, zwłaszcza w późniejszych etapach życia.
Phoneutria fera – opis
Phoneutria fera to gatunek pająka z rodziny wałęsakowatych (Ctenidae). Występuje w północno-zachodniej części Ameryki Południowej. Spotykany jest m.in. w Ekwadorze, Kolumbii, Peru oraz w brazylijskiej Amazonii. Jego naturalnym środowiskiem są tropikalne lasy deszczowe. Można go jednak znaleźć także na plantacjach bananów oraz w pobliżu ludzkich zabudowań.
To duży, masywnie zbudowany pająk o silnych odnóżach i charakterystycznym ubarwieniu. Brązowe lub szarobrązowe ciało pokrywa gęsta warstwa krótkich włosków. Na spodniej stronie nóg często widoczne są czarne i czerwone pasy. Stają się one szczególnie wyraźne w sytuacjach zagrożenia. Wówczas P. fera przyjmuje efektowną postawę obronną. Unosi przednie odnóża i eksponuje pazury jadowe.
Morfologia i ekologia
Phoneutria fera osiąga długość ciała od 3 do 5 cm, przy rozpiętości odnóży sięgającej 10–13 cm. Jego ubarwienie jest ciemnobrązowe lub szarobrązowe, często z kontrastowymi wzorami na odnóżach i odwłoku. Barwy mogą być mniej wyraziste u niektórych osobników.
Pająk prowadzi aktywny, nocny tryb życia. Nie buduje sieci łownej. Poluje w sposób aktywny. Przemieszcza się po podłożu w poszukiwaniu ofiary. Jest szybkim i silnym myśliwym. Żywi się owadami, innymi bezkręgowcami, a czasem również drobnymi kręgowcami. Dni spędza w kryjówkach, takich jak sterty liści czy szczeliny w korach drzew. Choć cieszy się opinią wyjątkowo agresywnego, zazwyczaj unika konfrontacji. W obliczu zagrożenia w pierwszej kolejności wybiera ucieczkę.
Ciekawostki
Phoneutria fera należy do najbardziej jadowitych pająków na świecie. Jad tego gatunku może wywoływać u mężczyzn priapizm – długotrwałą i bolesną erekcję, będącą jednym z nietypowych objawów zatrucia.
Dieta
Osobniki młodociane żywią się muchówkami i małymi świerszczami. Dorosłe okazy polują na większe świerszcze, małe jaszczurki i małe myszy.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Perkoz rogaty
- Perkoz rdzawoszyi
- Czy rekiny są w Bałtyku, a jeśli tak, to jakie i czy są groźne?
- Harry Potter – magia czy wyobraźnia?
- Świątynie i ofiary w Biblii – dodatek: świątynie po Jezusie Chrystusie
Źródło:
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Phoneutria_fera [dostęp: 09.08.2025]
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Bernard DUPONT. Licencja: CC BY-SA 2.0.
