Bielinek rzepnik

Strona głównaEncyklopedia zwierzątOwadyBielinek rzepnik

Bielinek rzepnik (Pieris rapae) to motyl średniej wielkości należący do rodziny bielinkowatych (Pieridae). Charakteryzuje się białymi skrzydłami, które ozdobione są czarnymi plamkami, co ułatwia jego identyfikację. W porównaniu do większego Pieris brassicae, odróżnia go mniejszy rozmiar oraz ciemna krawędź na końcach przednich skrzydeł.

Pochodzenie

Gąsienica tego gatunku stanowi zagrożenie dla roślin takich jak kapusta, brokuły, jarmuż czy bok choy. Pochodzenie bielinka rzepnika przypisuje się wschodnim rejonom Morza Śródziemnego. Rozprzestrzenił się w Eurazji wraz z rozwojem upraw kapustnych i handlu. W ciągu ostatnich dwóch stuleci trafił przypadkowo do Afryki Północnej (około 1800 r.), Ameryki Północnej (1860 r.), na Hawaje (1897 r.), do Nowej Zelandii (1930 r.) i Australii (1937 r.).

Wygląd

Bielinek rzepnik przypomina większego kuzyna, bielinka kapustnika (Pieris brassicae). Jego skrzydła mają kremowobiały odcień z czarnymi końcówkami na przednich skrzydłach. Samice wyróżniają się dwiema dodatkowymi czarnymi plamkami. Spód skrzydeł jest żółtawy z drobnymi czarnymi kropkami.

Ze względu na swój prosty wygląd bywa czasem mylony z ćmą.

Rozpiętość skrzydeł waha się między 32 a 47 mm.

Rozmieszczenie i habitat

Bielinek rzepnik naturalnie występuje w Europie, Azji i Afryce Północnej. W 1860 r. dotarł do Kanady, skąd błyskawicznie rozprzestrzenił się po Ameryce Północnej. Zamieszkuje różne strefy klimatyczne tego kontynentu, unikając jedynie pustyń i dalekiej północy Kanady.

W Wielkiej Brytanii aktywny jest w dwóch okresach: od kwietnia do maja oraz od lipca do sierpnia.

W Ameryce Północnej bielinek lata od wiosny aż do pierwszych mrozów. Można go spotkać na otwartych przestrzeniach, w miastach, dolinach, a ostatnio także na małych leśnych polanach.

W Europie żyje podgatunek P. r. rapae, w Azji – P. r. crucivora. Inne podgatunki to m.in. atomaria, eumorpha, leucosoma, mauretanica, napi, novangliae oraz orientalis.

Cykl życia bielinka rzepnika

Samice bielinka rzepnika składają pojedyncze, żółtawe jaja na roślinach kapustowatych – zarówno dzikich, jak i uprawnych. Jaja mają charakterystycznych 12 podłużnych rowków. Najwięcej jaj pojawia się tydzień po osiągnięciu dojrzałości. Samica żyje do trzech tygodni.

Gąsienica jest niebieskozielona, pokryta czarnymi plamkami i żółtą linią wzdłuż grzbietu. Żywi się liśćmi roślin kapustnych, zwykle od spodu, by ukryć się przed drapieżnikami. W początkowych stadiach jej głowa jest czarna, później pojawia się na niej żółta plamka.

Poczwarka przypomina tę u P. napi, ale różni się budową osłonki aparatu gębowego. Jej barwa zależy od otoczenia – może być brązowa, szara lub żółtawa.

Dorosłe motyle są aktywne za dnia, poruszając skrzydłami z częstotliwością około 12,8 uderzeń na sekundę. Samice przemierzają średnio 0,7 km dziennie, co pozwala im na pokonywanie sporych odległości.

Żerowanie larw i ich wpływ

Gąsienice są niezwykle żarłoczne. Po wykluciu zjadają osłonkę jajową, a potem atakują liście roślin kapustnych. Potrafią wgryzać się w głąb kapusty, niszcząc młode pędy. Gdy roślina ma mało azotu, przyspieszają żerowanie, by uzupełnić ten składnik. Straty w uprawach spowodowane ich działalnością sięgają setek tysięcy dolarów rocznie.

Rozpraszają ślady żerowania, by zmylić drapieżników. Choć dobrze się kamuflują, często przebywają na słońcu. Stan rośliny żywicielskiej mocno wpływa na ich rozwój.

Dieta dorosłych motyli

Dorosłe osobniki żywią się nektarem, wybierając kwiaty na podstawie koloru i zapachu. Najbardziej lubią odcienie fioletu, błękitu i żółci. Przyciągają je rośliny o odpowiednich związkach chemicznych. Z czasem uczą się, które kwiaty oferują najwięcej pożywienia.

Rozmnażanie i zaloty

Samce bielinka rzepnika aktywnie poszukują partnerek, latając blisko nich. Gdy samica wyląduje, próbują ją przytrzymać nogami i rozpocząć kopulację. Jeśli samica nie jest zainteresowana, podnosi odwłok lub wzlatuje w górę.

Jaja składane są przez samice bielinka rzepnika na roślinach kapustnych. W chłodniejszych regionach sezon zaczyna się w marcu i trwa do października.

Naturalni wrogowie

W miastach bielinka rzepnika zjadają ptaki, takie jak wróble, szczygły czy skowronki. Na wsiach większe zagrożenie stanowią drapieżne owady.

Gąsienice padają ofiarą pasożytów, takich jak Cotesia rubecula i Cotesia glomerata oraz muchówki Phryxe vulgaris i Epicampocera succinata. Pasożyty składają jaja w larwach, co prowadzi do ich śmierci w miarę rozwoju pasożytów.