Tarentola murowa, gekon murowy (Tarentola mauritanica) to gatunek gekona (Gekkota). Pochodzi z zachodniej części basenu Morza Śródziemnego, który obejmuje północnoafrykańską oraz europejską część regionu. Gad został wprowadzony na Maderę, Wyspy Balearskie oraz do Ameryki Łacińskiej. Występuje m.in. w Montevideo, Buenos Aires i Kalifornii. Jest to zwierzę nocne, głównie owadożerne. Najczęściej obserwowany jest na ścianach w ciepłych, nadmorskich miastach. Spotykać go można jednak także w głębi lądu, szczególnie w Hiszpanii. Współegzystuje tam z ludźmi jako naturalny łowca insektów.
Gekon murowy osiąga długość do 15 cm. Po raz pierwszy opisany został przez Carla Linneusza w 1758 roku. Znany jest również pod nazwami takimi jak gekon mauretański, gekon krokodyli, europejski gekon pospolity, a także regionalnymi nazwami: osga (w języku portugalskim), salamanquesa (w języku hiszpańskim) i dragó (w języku katalońskim).
Opis
Tarentola murowa osiąga długość do 15 cm, z czego połowę stanowi ogon. Przylgi pod palcami składają się z pojedynczych płatków, niepodzielonych podłużnymi bruzdami. Cechą charakterystyczną jest brak pazurów na pierwszym, drugim i piątym palcu każdej kończyny. Ciało pokryte jest małymi, miękkimi łuskami o nieregularnym kształcie. Wśród nich znajdują się twardsze, szpiczaste tarczki w kształcie piramidek, które układają się w poprzeczne szeregi.
Ubarwienie grzbietu różni się w zależności od osobnika i warunków otoczenia, takich jak nasłonecznienie czy podłoże, po którym porusza się zwierzę. W świetle słonecznym grzbiet ma ciemniejszy odcień, a w cieniu lub w nocy – jaśniejszy. Może przybrać barwę jasnoszarą, żółtą lub czarniawą, z falistymi lub zygzakowatymi, ciemnymi poprzecznymi pręgami. Brzuch jest jasny, o kolorze różowym, żółtym lub pomarańczowym. Pokryty został drobnymi, ciemnymi plamkami.
Tarentola murowa – zasięg występowania
Gekon murowy występuje w większości regionów Półwyspu Iberyjskiego, z wyjątkiem północno-zachodniego Portugalii i większości północnej Hiszpanii. Jego zasięg nie obejmuje także południowej Francji, przybrzeżnych rejonach Włoch, południowej Słowenii, północno-wschodniej Chorwacji i południowo-zachodnich częściach Grecji. W Afryce Północnej spotkać go można w Egipcie, północnej Libii, północno-środkowej Tunezji, północnej Algierii oraz większość Maroka. Istnieje także izolowana populacja, która została wprowadzona do południowej części Sahary Zachodniej. Gekon może występować na wysokości do 2300 metrów nad poziomem morza.
Biologia
Gekon murowy jest zwierzęciem nocnym lub zmierzchowym. Może jednak również być aktywny w ciągu dnia, zwłaszcza w słoneczne dni pod koniec zimy. Lubi przebywać w pobliżu swojego schronienia. Poluje na owady. W cieplejszych miesiącach roku można go spotkać łowiącego nocne insekty w pobliżu źródeł światła, takich jak np. latarnie uliczne. Składa dwa niemal kuliste jaja dwa razy w roku, zazwyczaj w kwietniu i czerwcu. Po czterech miesiącach wykluwają się z nich młode gekony. Mierzą one mniej niż 5 cm. Tarentole murowe dojrzewają powoli. W warunkach hodowlanych może im to zająć 4–5 lat.
Wprowadzenie tego gatunku do nowych środowisk może wpływać na rodzime fauny. Gekony polują bowiem na żaby i mniejsze jaszczurki. Popularność tego gatunku jako zwierzęcia domowego doprowadziła do stworzenia nowych populacji na Florydzie i w innych miejscach.
Gekon murowy jest nosicielem Haemoproteus tarentolae, rodzaju pierwotniaka z grupy Haemoproteus, a także roztocza Geckobia estherae, endemicznego dla Malty.
Zwyczaje gekonów murowych
Gekony murowe preferują kamieniste tereny oraz rzadką roślinność. Doskonale przystosowały się również do obecności ludzi. Często można je spotkać na ścianach domów, szczególnie w pobliżu źródeł światła, gdzie w nocy gromadzą się owady.
Klimat
Gekon murowy występuje w klimacie typowym dla regionu śródziemnomorskiego, który charakteryzuje się stosunkowo wysokimi temperaturami w ciągu dnia (nawet do 30°C) oraz średnimi temperaturami nocnymi w granicach 20–25°C. Poziom wilgotności na tych obszarach oscyluje w granicach 40–60%. Może jednak zmieniać się w zależności od pory roku.
Zimą dni są krótsze, a temperatury mogą spadać poniżej 20°C. W najbardziej północnych rejonach mogą osiągać znacznie niższe wartości. Gatunek ten spędza część zimy w stanie przypominającym hibernację. Jej długość zależy od warunków klimatycznych.
Zachowanie
Tarentola murowa to zwierzę bardzo aktywne, zdolne do szybkiego biegania po różnych powierzchniach, a także do wykonywania dynamicznych skoków (na przykład między ziemią a gałęzią). Gad ten jest jednocześnie bardzo płochliwy. Nie pozwala człowiekowi łatwo się do siebie zbliżyć. Jest to gatunek nocny, choć czasami można go zaobserwować wcześnie rano lub późnym popołudniem. Latem często spotykany jest wieczorami w pobliżu lamp na zewnętrznych ścianach domów, gdzie polują na owady przyciągane przez sztuczne źródła światła.
Samce są bardzo terytorialne. Nie tolerują obecności innych osobników tej samej płci w granicach zajmowanych przez siebie obszarów.
Pożywienie
Gekony murowe są owadożerne (mięsożerne). Polują na owady oraz larwy odpowiedniej wielkości, w tym insekty latające. Dorosłe osobniki potrafią czasem złapać małe kręgowce, zwykle młode jaszczurki.
Rozmnażanie
Gekony murowe rozmnaża się wiosną. Każdy lęg składa się z dwóch jaj. Samice składają jaja na ziemi. Czasami zakopują je w glebie lub chowają pod przedmiotami (liść, gałąź itp.). Samice mogą składać do czterech lęgów w ciągu roku, oddzielonych od siebie kilkutygodniowymi przerwami.
Samica inkubuje jaja przez około 30 dni (w zależności od temperatury otoczenia). Młode mają 3 cm długości. Nie jedzą do momentu pierwszej wylinki, która następuje kilka dni po narodzinach. Dojrzałość płciową osiągają pod koniec pierwszego roku życia.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Pokląskwa
- Borsucznik amerykański – borsuk amerykański
- Zdumiewające jaja komarów
- Pajęcza tajemnica
- Przemiana płetw w kończyny
Źródło
- https://en.wikipedia.org/wiki/Tarentola_mauritanica [dostęp: 14.02.2025]
- https://fr.wikipedia.org/wiki/Tarente_de_Maur%C3%A9tanie [dostęp: 14.02.2025]
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Bj.schoenmakers. Licencja: CC0.
