Anakonda zielona (Eunectes murinus) to półwodny gatunek dusiciela z rodziny dusicielowatych. Występuje w Ameryce Południowej oraz na karaibskiej wyspie Trynidad. Jest największym i najcięższym wężem na świecie. Pod względem długości ustępuje jedynie pytonowi siatkowanemu. Obecnie nie wyróżnia się podgatunków. Podobnie jak inne dusiciele, anakonda nie jest jadowita – swoje ofiary dusi. Określenie „anakonda” najczęściej odnosi się właśnie do tego gatunku, choć może dotyczyć również innych przedstawicieli rodzaju Eunectes.
Taksonomia
W słynnej, dziesiątej edycji „Systema Naturae” z 1758 roku Karol Linneusz opisał gatunek murina w nowym rodzaju Boa. Opierał się na wcześniejszych relacjach Albertusa Seby i Laurensa Theodorusa Gronoviusa. Do rodzaju Boa szwedzki przyrodnik włączył osiem innych gatunków, w tym boa dusiciela. Nazwa rodzajowa „Boa” pochodzi od starożytnego łacińskiego określenia dużego węża. Pierwsze znane okazy Boa murina to niedojrzałe osobniki o długości od 75 do 90 cm.
W 1830 roku Johann Georg Wagler utworzył odrębny rodzaj Eunectes dla Boa murina. Wiązało się to z opisaniem większej liczby okazów, w tym dorosłych osobników. Ze względu na męski rodzaj gramatyczny nazwy Eunectes, pierwotna żeńska forma murina została zmieniona na murinus, co stało się obowiązującą formą.
Linneusz prawdopodobnie wybrał nazwę Boa murina w nawiązaniu do opisu Seby z 1735 roku: Serpens testudinea americana, murium insidiator (amerykański wąż o wzorze żółwia, czatujący na myszy i szczury). Przymiotnik łaciński murinus oznaczał w tym kontekście „związany z myszami” lub „polujący na myszy”, a nie – jak czasem błędnie interpretowano – „mysioszary”.
Anglojęzyczne źródła, takie jak np. prace George’a Shawa, określały Boa murina mianem „rat boa” (wąż szczurzy). W „The Penny Cyclopaedia” wyjaśniono, że nazwa „murina” odnosi się do domniemanego zwyczaju polowania na myszy. Linneusz opisał wygląd Boa murina jako rufus maculis supra rotundatis (czerwonobrązowy z zaokrąglonymi plamami na górnej stronie ciała), nie wspominając o szarym odcieniu. Wczesne opisy kolorystyki anakondy zielonej różniły się. Węża określano jako brązowego, szarawego, zielonkawego lub szarozielonego.
Współczesne nazwy zwyczajowe dla Eunectes murinus obejmują anakondę zieloną, anakondę zwyczajną i wodnego boa.
Opis anakondy zielonej
Anakonda zielona jest najcięższym i jednym z najdłuższych węży na świecie. Osiąga maksymalną długość do 5,21 m. Typowe dorosłe osobniki mierzą zazwyczaj do 5 m. Samice, których średnia długość wynosi około 4,6 m, są znacznie większe od samców, osiągających około 3 m. Masa ciała tych gadów waha się od 30 do 80 kg.
Anakonda zielona to największy wąż występujący na kontynentach amerykańskich. Chociaż nieco krótsza od pytona siatkowanego, jest od niego znacznie masywniejsza. Dla porównania masa ciała anakondy o długości 5,2 m odpowiada pytonowi siatkowanemu mierzącemu 7,4 m. Pojawiają się również doniesienia o osobnikach o długości 11–12 m. Brakuje jednak dowodów potwierdzających te rewelacje. Żadne okazy o takich rozmiarach nie zostały udokumentowane w muzeach. Najdłuższa i najcięższa zweryfikowana anakonda, badana przez dr. Jesúsa Antonio Rivasa, miała 5,21 m długości i ważyła 97,5 kg. Rekordowy osobnik, zgłoszony w 1937 roku w Gujanie, miał rzekomo 5,9 m długości i ważył 163 kg. Dane te nie zostały niezależnie potwierdzone.
Ciało anakondy zielonej pokryte jest oliwkowozieloną skórą z czarnymi plamami ułożonymi wzdłuż grzbietu. Głowa jest węższa od reszty ciała. Po bokach znajdują się charakterystyczne pomarańczowo-żółte pasy. Oczy, umieszczone wysoko na głowie, pozwalają wężowi obserwować otoczenie podczas pływania bez wynurzania całego ciała. Szczęki są luźno połączone, co umożliwia połknięcie zdobyczy większej od obwodu jej głowy. Wbudowana w jamę ustną tchawica pozwala zwierzęciu oddychać w trakcie połykania. Proces trawienia zajmuje wiele dni, w trakcie których gad porusza się bardzo ospale.
Zasięg występowania
Anakonda zielona występuje w Ameryce Południowej. Spotkać ją można na wschód od Andów. Żyje w krajach takich jak: Kolumbia, Wenezuela, Gujana, Ekwador, Peru, Boliwia, Brazylia, Trynidad oraz Paragwaj. Lokalizacja typowa dla gatunku została określona jako „Ameryka”.
W kwietniu 2021 roku gady zostały wpisane na listę gatunków obcych zakazanych na Florydzie. Do sierpnia 2023 roku potwierdzono tam obserwację jedenastu węży na wolności, w tym młodocianego osobnika znalezionego w Everglades. Zasięg tych okazów rozciąga się od Gainesville do Homestead – na dystansie ponad 560 km. Floryda jest jedynym stanem kontynentalnej części kraju oferującym odpowiednie warunki środowiskowe dla tego gatunku.
Choć pojedyncze anakondy były obserwowane lub łapane na Florydzie już od 2010 roku, do 2023 roku nie stwierdzono istnienia tam stałej populacji. Niemniej jednak Komisja ds. Rybołówstwa i Dzikiej Przyrody Florydy ocenia ryzyko ekologiczne, ekonomiczne i związane z bezpieczeństwem jako „bardzo wysokie”. Anakondy są drapieżnikami szczytowymi. Stanowi to ekstremalne zagrożenie, ponieważ mogą konkurować z rodzimymi gatunkami tego stanu.
Anakondy zielone zamieszkują bagna, mokradła, laguny oraz wolno płynące rzeki i strumienie. Najczęściej występują w tropikalnych lasach deszczowych oraz sezonowo zalewanych sawannach dorzeczy Amazonki i Orinoko. Na lądzie poruszają się niezgrabnie, ale w wodzie są szybkie i zręczne. Ich oczy i nozdrza umieszczone na szczycie głowy umożliwiają im czatowanie na ofiary, będąc niemal całkowicie zanurzonym w wodzie.
Anakonda zielona – zachowanie
Anakondy zielone to węże głównie nocne. Większość czasu spędzają pod powierzchnią wody, gdzie potrafią poruszać się z dużą szybkością. Ich oczy i nozdrza są umieszczone na szczycie głowy, co pozwala im oddychać i obserwować otoczenie, podczas gdy reszta ciała pozostaje ukryta pod wodą.
Polując, wąż czatuje na swoje zdobycze w pobliżu brzegu, często w miejscach, gdzie zwierzęta przychodzą pić wodę. Gdy ofiara zbliży się lub zatrzyma, gad błyskawicznie atakuje. Nie połyka zdobyczy od razu, lecz oplata ją swoim ciałem, zaciskając pierścienie mięśniowe, aż do uduszenia. Taki sposób polowania czyni anakondę jednym z najskuteczniejszych drapieżników wodnych.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Gawial gangesowy – gawial
- Cyweta afrykańska
- Wirus RSV – wszystko co powinniśmy o nim wiedzieć
- Grzyby, które potrafią przejąć kontrolę nad życiem całego organizmu
- O tym, jak technologia z pomocą nauki wpływa na nasz świat
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Green_anaconda [dostęp: 16.01.2025]
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: MKAMPIS. Licencja: CC BY-SA 4.0.