Biegus morski (Calidris maritima) to niewielki ptak siewkowy. Należy do rodziny bekasowatych (Scolopacidae). Gatunek wyróżnia się niezwykłą odpornością na trudne warunki. Gniazduje w arktycznych i subarktycznych regionach Eurazji oraz Ameryki Północnej. Zimą migruje na południowe wybrzeża Atlantyku. Można go spotkać w strefach przybrzeżnych.
Taksonomia
Biegus morski został po raz pierwszy opisany naukowo w 1764 roku przez duńskiego zoologa Mortena Thrane Brünnicha. Nadał mu on nazwę binominalną Tringa maritima. W przeszłości gatunek klasyfikowano w rodzaju Erolia. Obecnie zaliczany jest do rodzaju Calidris, który obejmuje 23 inne gatunki biegusów. Rodzaj Calidris został wprowadzony w 1804 roku przez niemieckiego przyrodnika Blasiusa Merrema. Nazwa rodzaju pochodzi z języka starogreckiego – kalidris lub skalidris – używanego przez Arystotelesa do określania szarawych ptaków wodnych. Epitet gatunkowy maritima wywodzi się z łaciny. Oznacza „nadmorski” (mare – morze).
Biegus morski jest traktowany jako gatunek monotypowy. Oznacza to, że nie wyróżnia się podgatunków. W obrębie rodzaju Calidris jest blisko spokrewniony z biegusem skalnym (Calidris ptilocnemis), a także z gatunkami takimi jak piaskowiec (Calidris alba) i biegus zmienny (Calidris alpina).
Biegus morski – opis
Dorosłe osobniki biegusa morskiego charakteryzują się krótkimi, żółtymi nogami oraz średniej długości ciemnym dziobem z żółtą nasadą. Grzbiet ptaka jest ciemny z delikatnym purpurowym połyskiem, natomiast spód jest głównie biały. Pierś pokrywa szary nalot, a kuper ma kolor czarny. Biegus morski osiąga długość 20–22 cm. Rozpiętość skrzydeł wynosi 42–46 cm. Masa ciała waha się od 50 do 105 g.
Zasięg występowania
Biegus morski gniazduje na arktycznych wyspach północnej Kanady. Spotkać go można od Grenlandii przez Islandię, Svalbard i północną Skandynawię, aż po zachodnią Syberię i Półwysep Tajmyr. W Arktyce zakłada gniazda na nisko położonej tundrze, często daleko od wybrzeża. W subarktycznych rejonach Szwecji i Norwegii preferuje skaliste zbocza gór w pobliżu granicy wiecznej zmarzliny. Ptaki z wyższych szerokości geograficznych migrują zimą na południe. Wybierają skaliste, wolne od lodu wybrzeża Atlantyku. Zimują wzdłuż wybrzeży Ameryki Północnej aż po Karolinę Południową oraz na wschodnim wybrzeżu Atlantyku aż do Francji i północnej części Półwyspu Iberyjskiego.
Osobniki zimujące w północnej Szkocji i południowo-zachodniej Irlandii migrują na obszary Kanady, takie jak Wyspa Baffina i Wyspa Devon, aby się rozmnażać. W Wielkiej Brytanii biegusy morskie pojawiają się licznie zimą. Zaobserwować je można głównie na wschodnich i południowych wybrzeżach, gdzie preferują skaliste tereny sąsiadujące z morzem. Jako gatunek lęgowy są tam rzadkie – w Parku Narodowym Cairngorms od 1978 roku obserwowano jedynie 1–3 pary gniazdujące każdego roku. Informacje o ich lęgach w Wielkiej Brytanii są monitorowane przez Rare Breeding Birds Panel.
Ptaki migrują późno. Zimą zbierają się na skalistych, niezamarzniętych wybrzeżach Atlantyku. Większość z nich nie dociera dalej na południe niż do Karoliny Północnej i północnej Portugalii. Biegusy morskie są dość towarzyskie. Często tworzą niewielkie stada wraz z kamusznikami. Są również niezwykle ufne. Sprawia to, że łatwo można je zaobserwować.
Zachowanie i ekologia biegusów morskich
Biotop
W okresie lęgowym biegus morski zasiedla kamienistą tundrę w pobliżu brzegów arktycznych mórz oraz wysoko położone płaskowyże na lądzie. Po zakończeniu sezonu lęgowego migruje na skaliste wybrzeża w niższych szerokościach geograficznych. Unika terenów położonych w głębi lądu.
Rozmnażanie
Biegusy morskie gniazdują na północnej tundrze. Spotkać je można na arktycznych wyspach Kanady oraz w nadbrzeżnych rejonach Grenlandii i północno-zachodniej Europy. Dojrzałość płciową osiągają już w pierwszym roku życia. Samiec przygotowuje kilka zagłębień w ziemi. Samica wybiera jedno, aby złożyć w nim 3 lub 4 jaja. Jaja mają oliwkowy kolor z brązowymi plamkami. Mierzą około 37 × 26 mm. Inkubacja trwa 21–22 dni. Odpowiada za nią samiec.
Pisklęta wykluwają się pokryte gęstym puchem. Ich grzbiet zdobią czarne i cynamonowe plamki z białymi cętkami. Spód ciała jest niemal całkowicie biały. Zazwyczaj to samiec opiekuje się młodymi, które od momentu wyklucia są w stanie samodzielnie zdobywać pokarm.
Maksymalny wiek zarejestrowany na podstawie danych z obrączkowania w Europie wyniósł 20 lat i 9 miesięcy. Dotyczyło to osobnika odnalezionego w Szwecji. Co ciekawe w Anglii, odnotowano również przypadek hybrydyzacji biegusa morskiego z biegusem zmiennym.
Żywienie
Biegusy morskie żerują na skalistych wybrzeżach. Pokarm wyszukują wzrokiem. Ich dieta składa się głównie ze stawonogów i mięczaków, w szczególności z małż oraz ślimaków morskich z rodziny Littorinidae. Często spożywają również muchówki z rodzaju Coelopa, zwłaszcza C. frigida, które stanowią istotny element ich pożywienia. Sięgają także po materiał roślinny. Wszystko to czyni ich dietę zróżnicowaną i dobrze dostosowaną do trudnych warunków przybrzeżnych.
Status
Biegus morski posiada bardzo rozległy zasięg występowania. Choć liczebność populacji wykazuje tendencję spadkową, wciąż pozostaje bardzo duża. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje gatunek za najmniejszego zagrożenia („Least Concern”). Biegus morski jest jednym z gatunków objętych Porozumieniem o Ochronie Wędrownych Ptaków Wodnych Afryki i Eurazji (AEWA), które ma na celu ochronę siedlisk oraz populacji ptaków migrujących między tymi regionami.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Jelonek czubaty
- Gawial gangesowy – gawial
- Wirus RSV – wszystko co powinniśmy o nim wiedzieć
- Grzyby, które potrafią przejąć kontrolę nad życiem całego organizmu
- O tym, jak technologia z pomocą nauki wpływa na nasz świat
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Purple_sandpiper [dostęp: 16.01.2025]
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: User: Andreas Trepte. Licencja: CC BY-SA 2.5.
