W dzisiejszych czasach niepodważalnym faktem jest, że nadmierne spożywanie białego cukru prowadzi do wielu chorób. Mimo tego jego spożycie w krajach wysokorozwiniętych nadal jest znacznie wyższe niż dopuszczalne normy1. Rozpowszechnienie i zrozumienie wiedzy o fizjologicznych mechanizmach może być dla nas ważnym ogniwem w ograniczeniu ilości cukru na co dzień.
Otyłość, miażdżyca i ryzyko zawału serca
Produkty spożywcze bogate w biały cukier lub syrop glukozowo-fruktozowy zaspokajają głód na krótki okres oraz potęgują potrzebę sięgnięcia po kolejną porcję, zaburzając pracę ośrodka głodu i sytości2. W efekcie w ciągu dnia spożywamy znacznie więcej kalorii, a niezużyta ilość musi zostać gdzieś umieszczona.
Podstawowym magazynem cukru w formie glikogenu jest wątroba. Kiedy zabraknie w niej miejsca (mimo rozszerzenia jej do pewnych granic), nadmiar glikogenu jest transportowany w formie kwasów tłuszczowych do krwioobiegu. Najpierw są one umieszczane w mniej aktywnych częściach ciała, takich jak brzuch, pośladki, piersi, czy biodra. To w tych miejscach możemy najszybciej zauważyć zwiększenie obwodów czy dodatkowych fałdek. W następnej kolejności dość szybko otłuszczane zostają narządy, co powoduje pogorszenie ich funkcjonowania3.
Duża ilość kwasów tłuszczowych w naczyniach krwionośnych utrudnia przepływ substancji odżywczych i tlenu, co zwiększa ryzyko miażdżycy i zawału serca. Bardzo istotne jest, by w przypadku nadwagi i otyłości wykonywać regularne badania krwi oraz mierzyć ciśnienie. Zmiana nawyków jest procesem długotrwałym, a bieżące wyniki badań i zastosowanie lekarstw może na czas zapobiec groźnym dla zdrowia i życia powikłaniom.
Osłabienie odporności
O roli cukru w podatności na infekcje oraz przebiegu przeziębienia nadal jeszcze nie mówi się tak często. Jest to związane ze stosunkowo nowymi odkryciami dotyczącymi roli mikrobioty jelitowej w naszym organizmie.
Nadmierne spożycie białego cukru zaburza barierę jelitową, zwiększając ich przepuszczalność. Powoduje to głęboką dysbiozę mikrobioty jelitowej, na skutek czego zmniejsza się odporność błony śluzowej. Jesteśmy wtedy zdecydowanie bardziej podatni na infekcje, a choroba przebiega dłużej.
Wahania nastroju, bóle głowy
Nadmiar cukru działa także niszcząco na układ nerwowy. Pogarsza pracę móżdżku oraz spowalnia proces tworzenia się nowych tkanek. Mimo tego, że zaraz po spożyciu produktu z wysoką zawartością cukru przemysłowego czujemy się lepiej (ze względu na wyrzut hormonów do krwi), niedługo później następuje pogorszenie się nastroju, mogą wystąpić także bóle głowy.
Ciekawą wzmiankę o szkodliwości cukru i jego wpływie na samopoczucie możemy znaleźć w manuskrypcie z roku 1901 autorstwa Ellen G. White: „Cukier nie jest dobry dla żołądka. Powoduje on fermentację, a to przyćmiewa umysł i powoduje złe samopoczucie”4.
Niedobory i próchnica
Zwiększone spożycie produktów bogatych w cukier może prowadzić do niedoborów innych składników odżywczych. Dzieje się to m.in. z dwóch przyczyn. Po pierwsze, metabolizowanie cukru wymaga udziału składników mineralnych (m.in. wapnia z kości) i witamin z grupy B. Więc naturalnie ubywa ich więcej wraz z większą ilością cukru do zmetabolizowania.
Drugą przyczyną jest spożywanie zbyt mało żywności bogatej w składniki odżywcze. Przetworzone produkty spożywcze pełne cukru, i najczęściej też tłuszczu, bardzo szybko zaspokajają nasze zapotrzebowanie kaloryczne, jednocześnie nie dostarczając potrzebnej ilości składników odżywczych. Dodatkowo mechanizm uzależniający powoduje, że podczas następnego posiłku mamy ochotę sięgnąć nie po owoce, warzywa czy orzechy, lecz znowu po produkty ze zwiększoną ilością cukru.
Co możesz zrobić już dziś?
Jeśli po przeczytaniu tego artykułu masz choć niewielką chęć, by spróbować ograniczyć ilość cukru w swojej diecie, oto jakie kroki możesz podjąć już teraz:
- zbadaj poziom witamin z grupy B (i wprowadź odpowiednią suplementację lub produkty bogate w te witaminy),
- wprowadź do swojej diety więcej warzyw i owoców oraz produktów bogatych w wapń,
- umów się na przegląd stomatologiczny i jeśli trzeba, wylecz próchnicę,
- zdobądź praktyczne informacje, w jaki sposób wyeliminować uzależnienie od cukru oraz jak wprowadzić zdrowe nawyki (kup książkę, poczytaj wspierające artykuły),
- pomyśl o kimś, kto mógłby być dla ciebie wsparciem w dążeniu do zmiany nawyków.
Przypisy
- Cukier – biała śmierć – jak cukier wpływa na nasz organizm, Zdrowie TVN, 17.11.2017, https://zdrowietvn.pl/a/cukier-biala-smierc-jak-cukier-wplywa-na-nasz-organizm?utm_source=paste&utm_medium=paste&utm_campaign=paste
- C. R. Freeman, A. Zehra, V. Ramirez, C. E. Wiers, N. D. Volkow, G.-J. Wang, Impact of sugar on the body, brain, and behavior, Frontiers in Bioscience-Landmark,Volume 26 Issue 5 (2021)
- M. Fontana, Bez cukru. Wypisz się z klubu Anonimowych Cukroholików!, Wydawnictwo Relacja, Warszawa 2015
- E. G. White, Chrześcijanin a dieta, Wydawnictwo Znaki Czasu, s. 229.1
