Cietrzew (Lyrurus tetrix), regionalnie nazywany ciećwierzem, to duży ptak łowny z rodziny głuszcowatych. Występuje w strefie palearktycznej. Gniazduje na wrzosowiskach i stepach, często blisko lasów. Zimą przebywa w gęstych zaroślach, żywiąc się igłami drzew iglastych.
Samica jest szaro-brązowa i wydaje ciche dźwięki. To ona buduje gniazdo i opiekuje się pisklętami. Genom cietrzewia został zbadany w 2014 roku.
Taksonomia i nazwy
Cietrzew został opisany przez Karola Linneusza w 1758 roku jako Tetrao tetrix. Nazwa pochodzi z greki i oznacza ptaka łownego. W 1832 roku przeniesiono go do rodzaju Lyrurus.
Podgatunki
Cietrzew ma sześć podgatunków:
- L. t. baikalensis – Syberia, Mongolia, północne Chiny
- L. t. britannicus – Szkocja, Walia, północna Anglia
- L. t. mongolicus – Kirgistan, Chiny, południowa Syberia
- L. t. tetrix – Europa, północno-wschodnia Syberia
- L. t. ussuriensis – wschodnia Syberia, północno-wschodnie Chiny
- L. t. viridanus – południowo-wschodnia Rosja, południowo-zachodnia Syberia.
Wygląd
Cietrzew jest dużym ptakiem. Samce osiągają 60 cm długości i ważą 1,1–2,1 kg. Samice są mniejsze, ważą 750 g–1,1 kg.
Samiec ma czarne upierzenie z niebieskim połyskiem, białe pióra na skrzydłach i ogonie oraz czerwone skórki nad oczami. Samica jest brązowo-szara, co ułatwia jej kamuflaż.
Ogon samca przypomina kształtem lirę, co nadało nazwę rodzajowi Lyrurus.
Występowanie i siedlisko
Ciećwierz żyje w Europie i Azji. Występuje od Wielkiej Brytanii, przez Skandynawię, Rosję, aż po wschodnią Azję. W Azji największe populacje są na południowej Syberii.
Ptaki te wybierają tereny między lasami a otwartymi przestrzeniami. Zimą tworzą stada w gęstych lasach, gdzie żywią się liśćmi i pąkami drzew, takich jak sosny czy brzozy. Latem preferują otwarte przestrzenie i jedzą owoce, pędy i liście.
Status ochrony
Populacja cietrzewia wynosi 15–40 milionów osobników. Gatunek nie jest globalnie zagrożony, choć w Europie jego liczebność spada. Głównymi przyczynami tego zjawiska są utrata siedlisk i drapieżnictwo.
Rozród
Cietrzewie tokują wiosną. Samce prezentują swoje ogony i wydają bulgoczące dźwięki, aby przyciągnąć samice.
Po zapłodnieniu samica buduje gniazdo na ziemi. Składa 6–11 jaj, które wysiaduje przez 23–28 dni. Pisklęta jedzą owady, a potem rośliny.
Relacje z ludźmi
Pióra cietrzewi były ozdobą szkockich nakryć głowy. Nadal są używane przez dudziarzy w tradycyjnych strojach.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Zaroślówka -trzciniak zaroślowy
- Wargacz tynka – wargacz linek
- Czy ewolucja stworzyła piękno i estetykę?
- Prymitywne zwierzęta z nieprymitywnymi częściami ciała – czy to jest logiczne?
- Podziemne życie – ktoś zjada ropę!
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Black_grouse [dostęp: 29.11.2024].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Vnp. Licencja: CC BY-SA 3.0.
 - gatunku ptaka łownego z rodziny głuszcowatych. Dowiedz się o jego podgatunkach i siedliskach.){kind=link}