Bass wielkogębowy (Micropterus salmoides) to mięsożerny gatunek słodkowodnej ryby promieniopłetwej z rodziny okoniowatych (Centrarchidae). Naturalnie występuje we wschodnich i centralnych rejonach Stanów Zjednoczonych, południowo-wschodniej Kanadzie oraz północnym Meksyku. Ryba ta znana jest pod różnymi regionalnymi nazwami.
Po raz pierwszy gatunek został opisany w 1828 roku przez francuskiego przyrodnika Georges’a Cuviera. Współczesne badania sugerują, że odmiana florydzka powinna nosić nazwę Micropterus salmoides, natomiast klasyczny bass to Micropterus nigricans. Jest to największy przedstawiciel okonia. Osiąga maksymalną długość 75 cm i wagę 11,4 kg.
Bass wielkogębowy jest uznany za rybę stanową w Georgii i Missisipi, a także za oficjalną słodkowodną rybę stanową Florydy oraz Alabamy. Ceniony przez wędkarzy za waleczność podczas połowu, stał się popularnym gatunkiem wprowadzanym do różnych regionów. Niestety, w niektórych miejscach uznawany jest za gatunek inwazyjny. Rodzimej faunie zagraża poprzez drapieżnictwo i konkurencję.
Taksonomia
Bass wielkogębowy po raz pierwszy został formalnie opisany jako Labrus salmoides w 1802 roku przez francuskiego przyrodnika Bernarda Germaina de Lacépède. Jako lokalizację typową dla występowania gatunku określono stan Karoliny Południowej. Opis oparto na ilustracji okazu zebranego przez Louisa Bosca w okolicach Charleston.
Najnowsze badania filogenomiczne podważają jednak tę klasyfikację. Wyniki wskazują, że lokalizacja typowa podana przez Lacépède’a znajduje się w zasięgu występowania basa florydzkiego (Micropterus floridanus), a nie wielkogębowego. Badanie sugeruje, że nazwa nadana przez Lacépède’a jest prawidłowym binomenem dla basa florydzkiego, podczas gdy najstarszą dostępną nazwą dla basa wielkogębowego jest Huro nigricans zaproponowana przez Georges’a Cuviera. Lokalizacja typowa tej nazwy, Jezioro Huron, znajduje się w rzeczywistym zasięgu występowania basa wielkogębowego. Potwierdza to poprawność tego oznaczenia.
Opis
Bass wielkogębowy wyróżnia się oliwkowozieloną lub szarozieloną barwą z ciemnymi, często czarnymi plamami, które tworzą postrzępiony, poziomy pas wzdłuż boków ciała. Charakterystyczną cechą ryby jest górna szczęka. Wyraźnie wykracza ona poza tylną krawędź oczodołu. Jest to największy przedstawiciel czarnych okoni. Osiąga maksymalną długość 75 cm. Waży 11,4 kg. U tego gatunku występuje dymorfizm płciowy. Samice są większe od samców. Ma to szczególne znaczenie w kontekście rozrodu.
Bass wielkogębowy preferuje siedliska z obfitą roślinnością przybrzeżną. Zwykle utrzymuje stosunkowo niewielkie terytorium w obrębie jezior. W naturalnych warunkach żyje średnio od 10 do 16 lat. Czyni go to jednym z dłużej żyjących gatunków wśród ryb drapieżnych w wodach słodkich.
Dieta
Młode bassy wielkogębowe odżywiają się drobnymi rybami, równonogami, widłonogami, małymi krewetkami i owadami. Dorosłe osobniki preferują większe ofiary, takie jak mniejsze ryby (np. kiełbie, młode okonie i bassy), ślimaki, raki, żaby, węże i salamandry. W większych zbiornikach wodnych dorosłe bassy przenoszą się na głębsze wody. Ich dieta składa się tam głównie z ryb pelagicznych, a także młodych osobników większych gatunków, np. suma, pstrąga czy sandacza. Zdarza się, że bass poluje na ofiary długości nawet połowy własnego ciała.
Badania pokazują, że w środowiskach z gęstą roślinnością wodną ryby rosną wolniej, z uwagi na trudności w polowaniu. W bardziej otwartych akwenach zdobycz jest łatwiej dostępna. Zazwyczaj obejmuje ryby pelagiczne, co niestety wpływa na równowagę ekosystemu. Ofiary, które nie mają, gdzie się schronić zostają zdziesiątkowane. Zagraża to także samym bassom, które w efekcie mogą głodować.
Pod osłoną zanurzonych struktur, takich jak kępy roślin, zatopione konary czy uskoki dna, bass wielkogębowy wykorzystuje zmysły wzroku, słuchu, wibracji i węchu, by skutecznie polować. Dorosłe osobniki często pełnią rolę drapieżników szczytowych, ale młode są narażone na ataki m.in. czapli siwych, większych bassów, szczupaków, sandaczy, sumów kanałowych czy węży wodnych. Zarówno młode, jak i dorosłe osobniki mogą być także ofiarami bielików.
Na obszarze Wielkich Jezior gatunek przyczynia się do redukcji inwazyjnej babki byczej (Neogobius melanostomus). Może to mieć pozytywny wpływ na lokalne ekosystemy. Wciąż jednak wymagane są dalsze badania, aby w pełni ocenić konsekwencje tego zjawiska. W regionie tym obowiązuje zakaz używania babki byczej jako żywej przynęty.
Tarło
Bass wielkogębowy osiąga dojrzałość płciową i rozpoczyna tarło zazwyczaj po ukończeniu pierwszego roku życia. Rozród ma miejsce wiosną, gdy temperatura wody stale utrzymuje się powyżej 16°C. W północnych rejonach Stanów Zjednoczonych i Kanady proces ten trwa od końca kwietnia do lipca. Na południu, gdzie występują największe i najzdrowsze osobniki, tarło może rozpoczynać się już w marcu i kończyć w czerwcu.
Samce przygotowują gniazda, usuwając ogonem osad z dna zbiornika wodnego. Gniazda są zazwyczaj dwukrotnie większe od długości samców. Mogą jednak różnić się od siebie rozmiarami. Preferowanym podłożem są piaszczyste, muliste lub żwirowe dna. Bassy potrafią dostosować się także do bardziej kamienistych lub zarośniętych miejsc, jeśli tylko zapewniają osłonę w postaci korzeni lub gałęzi. Po zbudowaniu gniazda samiec poszukuje samicy, z którą pływa wokół gniazda, synchronizując uwalnianie jaj i plemników.
W jednym sezonie ryby zazwyczaj odbywają tarło dwa razy. W sprzyjających warunkach może zdarzyć się nawet trzy- lub czterokrotne tarło. Po złożeniu jaj samiec pilnuje gniazda do momentu wyklucia się larw. Trwa to od dwóch do czterech dni na południu, a nieco dłużej na północy. Następnie przez okres dwóch tygodni opiekuje się młodymi, aż będą zdolne do samodzielnego pływania. Po tym czasie zarówno młode, jak i dorosłe bassy przechodzą w „tryb letni”. Koncentrują się głównie na zdobywaniu pokarmu.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- ŻółTurkawka (zwyczajna)
- Wyrak upiorny – wyrak upiór
- Syrinx, czyli jak śpiewają ptaki
- Nietoperze, pszczoły, motyle – złożona inżynieria
- Czy Księżyc jest dziełem przypadku?
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Largemouth_bass [dostęp: 18.12.2024]
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Jonathunder. Licencja: CC BY-SA 3.0.
