Figowiec pospolity (Ficus carica), zwany też figą pospolitą, figą karyjską, drzewem figowym lub figowcem owocowym – gatunek drzewa lub krzewu należący do rodziny morwowatych. Uprawiany od co najmniej 6 tysięcy lat dla owoców zwanych figami. Drzewo figowe dostarcza jadalnych owoców, które spożywane są świeże lub suszone. W Europie Południowej wytwarza się z nich wino figowe. Figi suszone i podprażone są wykorzystywane jako namiastka kawy.
Rodzimy obszar występowania figowca pospolitego obejmował tereny państw Algieria, Maroko, Tunezja, Afganistan, Cypr, Egipt (Synaj), Iran, Irak, Izrael, Jordania, Liban, Syria, Turcja, Gruzja, Azerbejdżan, Tadżykistan, Turkmenistan, Pakistan, Grecja, Włochy, Francja i Hiszpania. Samorzutnie, jako gatunek zawleczony lub introdukowany rozprzestrzenił się i obecnie rośnie dziko także w Makaronezji, Australii, USA, Ekwadorze, niektórych krajach Europy. Jest uprawiany w licznych krajach o ciepłym klimacie, zwłaszcza w obszarze tropikalnym i subtropikalnym. W Polsce gatunek ma status efemerofita – gatunku przejściowo dziczejącego.
Figowiec ma postać dwupiennego drzewa, osiągającego do 10 m wysokości, o pokładających się gałęziach. Czasami jest to krzew z odrostami.
Pień jest szary, gładki. Pędy są grube, zielone lub szare i pokryte gruzełkami. Wszystkie części rośliny zawierają sok mleczny, którego jednym z głównych składników jest kauczuk.
Liście są opadające, jednosezonowe; w zarysie okrągłe, dłoniasto-3-5-klapowe, o średnicy do 12 cm; z wierzchu ciemnozielone, szorstkochropowate, od spodu gruczołkowato owłosione.
Kwiaty osadzone są na wewnętrznej ściance dzbankowatej, jakby wydrążonej, mięsistej, zgrubiałej osi kwiatostanowej. Rośliny żeńskie wytwarzają jedynie żeńskie kwiaty długoszyjkowe o jednym słupku, które są zdolne do wytwarzania nasion po zapyleniu i dają figi jadalne. Rośliny męskie w górnej części „dzbana” zawiązują pięć (najczęściej) kwiatów męskich o 5 pręcikach i 5-działkowym okwiecie, a pod nimi płone, krótkoszyjkowe kwiaty żeńskie, zwane wyroślami.
Owoc figowca ma kształt małej gruszki. W środku ma bardzo dużo miąższu. Dojrzała figa może mieć kolor od zielonego po ciemnofioletowy.
To, co w języku potocznym nazywamy owocem figi, w rzeczywistości jest owocostanem rzekomym. Powstaje on w wyniku rozrośnięcia się osi kwiatostanu, która rozszerza się i wynicowuje, zawijając się do środka. Powstaje w ten sposób worek z wąskim ujściem na zewnątrz. Wewnątrz niego wyrastają kwiaty, z których później powstają owoce. Właściwe figi powstają tylko z kwiatostanów żeńskich, z kwiatostanów męskich powstają nieprzydatne do spożycia kapryfigi, w środku puste, wypełnione tylko zeschłymi resztkami pyłku. Owocostany figowców stanowią pożywienie dla nietoperzy owocożernych i niektórych ptaków. Zwierzęta te w efekcie rozprzestrzeniają nasiona.
Figowce często są sadzone w krajach, gdzie rosną jako rośliny wiatrochronne na skrajach plantacji winorośli. Drewno figowców jest twarde i zwarte, dzięki czemu w stolarstwie służy do wyrabiania detali toczonych.
Ponadto figowce wykorzystuje się w medycynie ludowej. W krajach południowych zaleca się figi przy schorzeniach sercowo-naczyniowych i niedokrwistości. Konfitury i odwary z „owoców” medycyna ludowa zaleca na nieżyty żołądka i zaparcia. W Gruzji odwar z liści stosowany jest przy kaszlu i przeziębieniach, a sok mleczny do leczenia ran. W starożytności i średniowieczu sok z pędów figowca był używany do sporządzania spoiwa temperowego.
W Biblii figowiec pospolity wymieniony jest 70 razy. Np. w Księdze Rodzaju (3,1–3,24) została opisana sytuacja, gdy pierwsi ludzie, przebywając w raju, po skosztowaniu owocu z drzewa poznania dobra i zła uświadomili sobie, że są nadzy – spletli gałązki figowe i zrobili sobie z nich przepaski. Dlatego określenie „listek figowy” oznacza bardzo skromne, prowizoryczne okrycie, osłaniające coś bardzo wstydliwego. Gdy prorocy biblijni chcieli zobrazować coś najlepszego i najcenniejszego, powoływali się na owoce figi, a szczególnie na ich pierwszy zbiór, który dawał najsmaczniejsze owoce (Iz 28,4, J 24,1-10, Na 9,10). Drzewo figowe i wspinająca się na nim winorośl były symbolem pomyślności i pokoju (Mi 4,3-4). Zniszczenie drzew figowych podczas wojny lub przez szarańczę było jednym z największych nieszczęść w świecie starożytnym. Za ścięcie drzewa figowego Talmud Babiloński przewidywał karę śmierci.
Źródła
- https://pl.m.wikipedia.org/wiki/Figowiec_pospolity.
- Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2014-11-20].
- Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.
- Władysław Ślesiński: Techniki malarskie – spoiwa organiczne, Warszawa, Arkady, 1984.
- Adam Kapter. Figa i jej słodkie tajemnice. [dostęp 2015-01-04].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Zeynel Cebeci. Licencja: CC BY-SA 4.0.
