Andoniedźwiedź okularowy

Andoniedźwiedź okularowy (Tremarctos ornatus), zwany również niedźwiedziem andyjskim, niedźwiedziem okularowym lub niedźwiedziem peruwiańskim, jest jednym z najbardziej charakterystycznych mieszkańców Ameryki Południowej.

Andoniedźwiedź okularowy to jedyny przedstawiciel rodzaju Tremarctos, który należy do rodziny niedźwiedziowatych. Żywi się przede wszystkim pokarmem roślinnym – jest to najbardziej roślinożerny niedźwiedź ze wszystkich obecnie żyjących. Żyje w górskich lasach i na terenach otwartych w Kolumbii, Ekwadorze, Peru, Boliwii, Chile i Argentynie.

To imponujące zwierzę osiąga maksymalnie długość 2 metrów i wagę 170 kilogramów (dotyczy to samców, samice są o 1/3 mniejsze). Jest masywnie zbudowany, przednie kończyny są dłuższe od tylnych. Krótki pysk oraz bardzo silne mięśnie szczęk są u tego gatunku przystosowaniem do diety roślinnej – zgryzania twardych, włóknistych łodyg i liści. Sierść niedźwiedzia andyjskiego jest zwykle czarna lub ciemnobrązowa, ale charakterystyczną cechą tego gatunku są białe kołnierze wokół oczu, które przypominają okulary – stąd pochodzi jego nazwa. Ma grube futro, które chroni go przed zimnem i wilgocią w górskim środowisku.

Świetnie się wspina i często żeruje wysoko w koronach drzew. Niezwykłym zachowaniem tego gatunku jest tworzenie gniazd z gałęzi, które pełnią rolę platformy i są umieszczone wysoko na drzewie. Z takiego gniazda andoniedźwiedź ma lepszy dostęp do pożywienia, odpoczywa w nim, a także zjada przyniesione ze sobą owoce lub padlinę. Ten gatunek niedźwiedzia jest aktywny zazwyczaj w ciągu dnia, ale schemat aktywności zmienia się w zależności od miejscowych warunków. Dzięki temu, że różne rodzaje pokarmu roślinnego są dostępne przez cały rok, andoniedźwiedź okularowy nie zapada w zimowy sen.

Niedźwiedzie okularowe są zwierzętami, które prowadzą samotny tryb życia, dzięki czemu nie muszą konkurować z innymi osobnikami o jedzenie. Ich dieta jest więc zwykle zróżnicowana i zależy od dostępności różnych rodzajów pożywienia w danym siedlisku. Żywią się głównie owocami, jagodami, orzechami, korzeniami, młodymi liśćmi i pędami roślin, a także korą i kwiatami. Zjadają również mięso, w tym małe ssaki, ptaki, jaja i owady, a także padlinę.

Rozmnażanie niedźwiedzi peruwiańskich w środowisku naturalnym jest słabo poznane. Większość wiedzy na ten temat pochodzi z badań prowadzonych na zwierzętach utrzymywanych w ogrodach zoologicznych. Samice dojrzewają płciowo w wieku od 4 do 6 lat. Kopulacja pomiędzy samcem a samicą trwa zazwyczaj od 1 do 2 tygodni, a najczęściej zachodzi w okresie dojrzewania największej ilości owoców na danym obszarze.

Implantacja zarodka u andoniedźwiedzi okularowych nie zawsze następuje od razu po kopulacji, co skutkuje zmiennym okresem trwania ciąży, który wynosi od 160 do 255 dni. Data porodu jest prawdopodobnie skorelowana z okresem dojrzewania owoców, tak aby owoce były dojrzałe w momencie, gdy młode przechodzą z mleka matki na pokarm stały. Samica może rodzić od 1 do 4 młodych, ale najczęściej rodzi 2.

Młode andoniedźwiedzie okularowe spędzają z matką pierwszy rok życia, a potem są na tyle samodzielne, że mogą przetrwać w pojedynkę. Dorosłe samce stanowią zagrożenie dla młodych i czasami polują na nie i zabijają. Andoniedźwiedź okularowy może żyć w niewoli do 36 lat, a w naturze jego życie trwa prawdopodobnie około 20 lat.

Niedźwiedź andyjski jest gatunkiem narażonym na wyginięcie z powodu wielu czynników. Jednym z głównych zagrożeń dla tego gatunku jest kłusownictwo, które jest spowodowane zapotrzebowaniem na woreczek żółciowy andoniedźwiedzia, używany w tradycyjnej medycynie chińskiej. Niedźwiedzie te są także często oskarżane o zabijanie bydła, co może prowadzić do negatywnych reakcji ze strony ludzi.

Dodatkowo antropogeniczne zmiany klimatu, takie jak podnoszące się średnie temperatury oraz susze, stanowią poważne zagrożenie dla siedlisk andoniedźwiedzia okularowego. Mianowicie prowadzą one do zmniejszenia powierzchni siedlisk, co może powodować spadek liczebności populacji.

Obecnie globalna populacja niedźwiedzia okularowego szacowana jest na około 13-18 tysięcy osobników rozproszonych na olbrzymim obszarze Andów. Dlatego andoniedźwiedź w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych IUCN uzyskał status VU (narażony na wyginięcie) i wymaga natychmiastowego działania w celu ochrony przed zagrożeniami. Wiele organizacji zajmuje się ochroną i odtwarzaniem siedlisk niedźwiedzia okularowego. W wielu krajach tego regionu wprowadzono także programy edukacyjne mające na celu zwiększenie świadomości społecznej na temat konieczności ochrony tego gatunku.

Źródła

1. https://www.ekologia.pl/wiedza/zwierzeta/andoniedzwiedz-okularowy
2. https://dinoanimals.pl/zwierzeta/niedzwiedz-andyjski-peruwianski-okularowy/
3. https://www.medianauka.pl/niedzwiedz-andyjski

© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: BluesyPete. Licencja: CC BY-SA 3.0.